Jeuk onder de oksels: Oorzaken, symptomen en behandeling

De oksel bevindt zich direct onder de schoudergewrichten en bevat een complexe samenstelling van structuren, waaronder bloedvaten, lymfeklieren, haarzakjes en zweetklieren. Jeuk in de oksels kan optreden bij zowel mannen als vrouwen en heeft verschillende mogelijke oorzaken. Hoewel de meeste oorzaken van jeuk niet ernstig zijn, kunnen sommige situaties wel medische aandacht vereisen. Vaak, maar niet altijd, gaat jeuk in de oksels gepaard met huiduitslag en andere symptomen. Bij sommige mensen doet de jeuk zich voornamelijk 's nachts voor, terwijl anderen vooral overdag last hebben. Goede hygiëne en het vermijden van uitlokkende factoren kunnen vaak de jeuk verlichten. Wanneer jeuk echter na enkele zelfzorgmaatregelen langer dan twee weken aanhoudt, is het raadzaam om een arts te raadplegen. Medische consultatie is ook nodig als er andere ernstige symptomen optreden.

• Axillaire hyperhidrose (zweetklieraandoening van de oksels)
• Axillaire lymfadenopathie (vergrote lymfeklieren in de oksels)
• Candida-infectie
• De ziekte van Fox-Fordyce
• Deodoranten en antitranspiratiemiddelen
• Droge huid
• Gebrek aan hygiëne
• Gezwollen lymfeklieren
• Hidradenitis suppurativa (zweetklieraandoening met cysten en abcessen)
• Intertrigo (huiduitslag)
• Kanker
• Keratosis pilaris (huidaandoening)
• Miliaria rubra (huidaandoening)
• Oksel dermatitis (huidontsteking)
• Oksel folliculitis (ontsteking van haarzakjes in de oksels)
• Ondeskundig scheren
• Psoriasis (auto-immuunaandoening)
• Tinea axillaris (huidschimmelziekte)
• Wasmiddel
• Zwangerschap
• Symptomen in combinatie met jeuk onder de oksels
• Jeukende oksels zonder huiduitslag
• Jeukende oksels 's nachts
• Diagnose en onderzoeken bij jeuk aan de oksel
• Behandeling van de oorzaken

Axillaire hyperhidrose (zweetklieraandoening van de oksels)

Axillaire hyperhidrose is de medische term voor een aandoening waarbij de oksels overmatig zweten produceren. Hoewel de exacte oorzaak niet volledig bekend is, wordt vermoed dat het verband houdt met de vecht- of vluchtreactie van het lichaam. Deze aandoening kan sociaal ongemak en emotionele stress veroorzaken.

Axillaire lymfadenopathie (vergrote lymfeklieren in de oksels)

Bij axillaire lymfadenopathie zijn de lymfeklieren in de oksels vergroot als gevolg van een goedaardige aandoening. Deze vergroting kan optreden als reactie op infecties of andere gezondheidsproblemen, maar is doorgaans niet ernstig.

Candida-infectie

Candida albicans is een gist die normaal gesproken onschadelijk is en in kleine hoeveelheden in het lichaam aanwezig is. Een verminderde immuniteit kan echter leiden tot een overgroei van deze gist, vooral in vochtige omgevingen zoals de oksels. Deze overgroei veroorzaakt een infectie die bekend staat als candidiasis. Symptomen kunnen onder andere schilferigheid, jeuk, en een rode uitslag in de oksel omvatten.

De ziekte van Fox-Fordyce

De ziekte van Fox-Fordyce is een aandoening waarbij de patiënt jeukende folliculaire papeltjes (kleine bultjes) in de oksel ervaart. Deze aandoening blokkeert de zweetklieren en kan leiden tot een verhoogde jeuk. De behandeling van deze ziekte is vaak vergelijkbaar met die voor hidradenitis suppurativa.

Deodoranten en antitranspiratiemiddelen

Hoewel deodoranten en antitranspiratiemiddelen zijn ontworpen om zweetgeuren te maskeren en zweet te verminderen, kunnen ze soms leiden tot jeukende oksels. Dit komt omdat deze producten de zweetklieren kunnen verstoppen, wat kan resulteren in de vorming van mee-eters (kleine zwarte bultjes) en abcessen.

Droge huid

Een droge huid kan jeukende oksels veroorzaken door xerose (droogheid), vaak gepaard met een schilferige huid.

Gebrek aan hygiëne

Een goede hygiëne is cruciaal, vooral als je last hebt van zweten onder de oksels. Onvoldoende hygiëne kan leiden tot een ophoping van bacteriën, wat irritatie en jeuk kan veroorzaken. Het regelmatig wassen van de oksels, vooral na overmatig zweten (hyperhidrose), kan helpen de jeuk te verminderen. Mensen die hun oksels niet dagelijks wassen lopen een groter risico op jeuk dan degenen die dat wel doen.

Gezwollen lymfeklieren

De oksels bevatten veel lymfeklieren die vaak opzwellen bij infecties. Deze zwelling kan leiden tot irritatie en jeuk in de oksels (gezwollen lymfeklieren).

Hidradenitis suppurativa (zweetklieraandoening met cysten en abcessen)

Hidradenitis suppurativa is een zeldzame huidaandoening waarbij clusters van cysten en abcessen zich onder de oksels vormen. Deze abcessen worden vaak geïnfecteerd door de stafylokokkenbacterie Staphylococcus aureus. Het barsten van een abces kan leiden tot langzame genezing, littekenvorming, pijn, irritatie en jeuk.

Intertrigo (huiduitslag)

Intertrigo is een huiduitslag die ontstaat door wrijving en zweetafscheiding in huidplooien, zoals onder de oksels. Deze aandoening veroorzaakt jeuk, roodheid, pijn en mogelijk stinkende afscheiding. Als het onbehandeld blijft, kan het leiden tot bacteriële of schimmelinfecties. Risicofactoren voor deze huidziekte omvatten diabetes mellitus (suikerziekte), slechte hygiëne en obesitas.

Kanker

Hoewel het zeldzaam is, kunnen sommige soorten kanker, zoals borstkanker, jeukende oksels veroorzaken. Dit komt echter minder vaak voor en is meestal niet de eerste oorzaak van jeuk.

Keratosis pilaris (huidaandoening)

Keratosis pilaris is een aandoening waarbij de opperhuid rond de haarfollikels in de oksels sterk verhoornd is. Dit leidt tot puistachtige hobbels in de onderarm en andere lichaamsdelen. Deze aandoening vereist meestal geen medische behandeling, tenzij het ernstig is.

Miliaria rubra (huidaandoening)

Miliaria rubra, ook wel bekend als warmte-uitslag, is een veelvoorkomende aandoening die optreedt bij bedlegerige patiënten die zijn blootgesteld aan warme en vochtige omstandigheden. Deze aandoening wordt veroorzaakt door geblokkeerde zweetklieren, waardoor het zweet niet goed kan ontsnappen.

Oksel dermatitis (huidontsteking)

Allergenen die in contact komen met de huid kunnen leiden tot oksel dermatitis. Deze huidreactie veroorzaakt roodheid, jeuk, schilfering en blaren. De ontsteking kan gepaard gaan met stekende, brandende of jeukende pijn.

Oksel folliculitis (ontsteking van haarzakjes in de oksels)

Wanneer een haarzakje in de oksel besmet raakt door bacteriën, ontstaat folliculitis (ontsteking van de haarzakjes), wat leidt tot pijn en jeuk. Deze aandoening herstelt vaak vanzelf, maar soms is medische interventie nodig.

Ondeskundig scheren

Het gebruik van een bot scheermes, droogscheren, of te frequent scheren kan leiden tot jeukende bulten onder de oksels. Het is belangrijk om een scherp scheermes te gebruiken in combinatie met scheerschuim om huidirritatie en jeuk te voorkomen. Vermijd het meerdere keren scheren over hetzelfde gebied.

Psoriasis (auto-immuunaandoening)

Psoriasis is een auto-immuunziekte die leidt tot een schilferige, droge huiduitslag. Wanneer psoriasis zich in de onderarm ontwikkelt, kan dit jeuk en roodheid van de huid veroorzaken.

Tinea axillaris (huidschimmelziekte)

Tinea axillaris is een schimmelinfectie die een ringwormachtige uitslag onder de oksels veroorzaakt. Deze aandoening komt vooral voor bij mensen met axillaire hyperhidrose, die overmatig zweten.

Wasmiddel

Bepaalde ingrediënten in wasmiddelen kunnen jeukende oksels veroorzaken. Het gebruik van een wasmiddel zonder agressieve chemicaliën kan helpen om deze symptomen te verminderen.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap kunnen hormonale veranderingen leiden tot jeuk in de oksels. Andere huidaandoeningen die tijdens de zwangerschap optreden, kunnen ook bijdragen aan jeuk onder de oksels (hormonale veranderingen).

Symptomen in combinatie met jeuk onder de oksels

Niet-ernstige aandoeningen

Afhankelijk van de onderliggende oorzaak kunnen andere symptomen optreden die meestal niet ernstig zijn. Deze symptomen kunnen onder meer omvatten:

• een loopneus
• gevoeligheid
• hoesten
• keelpijn
• koorts
• okselpijn
• rillingen
• stijfheid
• zweten

Ernstige aandoeningen

Als jeukende oksels het gevolg zijn van een levensbedreigende ziekte, kunnen de volgende ernstige symptomen optreden:

• ademhalingsproblemen (zoals kortademigheid, moeite met ademhalen, piepende ademhaling, of verstikking)
• benauwdheid of vernauwing in de keel
• plotselinge zwelling van het gezicht, lippen (gezwollen lippen) of de tong (gezwollen tong)
• flauwvallen
• gewrichtspijn en gewrichtsstijfheid
• koorts en koude rillingen
• ongevoeligheid
• verergering van de symptomen ondanks behandeling

Jeukende oksels zonder huiduitslag

Jeukende oksels zonder huiduitslag kunnen worden veroorzaakt door overmatig zweten, koorts, gewichtsverlies, vermoeidheid, een droge huid en gezwollen lymfeklieren.

Jeukende oksels 's nachts

Sommige mensen, vooral vrouwen, ervaren jeuk in de oksels voornamelijk 's nachts, wat de slaap kan verstoren. Mogelijke oorzaken zijn onvoldoende douchen, warme temperaturen, of reacties van de huid op beddengoed, pyjama's, of wasmiddelen.

Diagnose en onderzoeken bij jeuk aan de oksel

Bij last van jeuk aan de oksel is het belangrijk om de juiste diagnose te stellen om de onderliggende oorzaak te achterhalen. Een zorgvuldige beoordeling kan helpen bij het bepalen van de juiste behandeling. Hieronder worden de gebruikelijke diagnose- en onderzoeksmethoden besproken:

Anamnese

Een gedetailleerde anamnese (medische voorgeschiedenis) is cruciaal. De arts zal vragen stellen over de aard van de jeuk, het begin, de duur, en eventuele verergerende of verlichtende factoren. Ook zal worden gevraagd naar recente blootstelling aan mogelijke allergenen, gebruik van nieuwe producten zoals deodoranten of wasmiddelen, en eventuele andere symptomen die samen met de jeuk optreden.

Lichamelijk onderzoek

Tijdens een lichamelijk onderzoek zal de arts de getroffen huidgebieden inspecteren. Dit kan helpen om de ernst en aard van de huidverandering te bepalen en te beoordelen of er tekenen zijn van uitslag, zwelling, of andere afwijkingen. De arts zal ook de omliggende lymfeklieren voelen op eventuele zwelling of gevoeligheid.

Huidmonster

Als er sprake is van huiduitslag, kan de arts een huidmonster (biopsie) afnemen voor verder laboratoriumonderzoek. Dit kan helpen om de aanwezigheid van infecties, ontstekingen, of huidziekten zoals psoriasis of eczeem te bevestigen.

Allergietesten

Als allergieën worden vermoed, kan de arts allergietesten uitvoeren. Dit kan een huidpriktest of een bloedtest omvatten om te bepalen of er sprake is van allergische reacties op bepaalde stoffen.

Schematherapie

In sommige gevallen kan de arts overwegen om schematherapie toe te passen, waarbij huidmonsters worden getest op allergische reacties of andere aandoeningen om de oorzaak van de jeuk te achterhalen.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek kan nodig zijn om eventuele onderliggende systemische aandoeningen of infecties uit te sluiten. Dit kan helpen bij het identificeren van problemen zoals een verminderde immuniteit of hormonale onevenwichtigheden.

Microbiologisch onderzoek

Als een infectie wordt vermoed, kan een microbiologisch onderzoek van het huidmonster worden uitgevoerd om de aanwezigheid van bacteriën, schimmels of virussen vast te stellen. Dit kan belangrijk zijn bij het diagnosticeren van aandoeningen zoals schimmelinfecties of bacteriële infecties.

Beeldvorming

In zeldzame gevallen kan de arts beeldvorming zoals echografie of een CT-scan aanbevelen om dieper gelegen problemen zoals lymfeklierzwelling of tumoren te onderzoeken.

Zelfzorg en observatie

Soms kan de arts aanbevelen om de symptomen enkele weken te observeren en zelfzorgmaatregelen te nemen, zoals het vermijden van nieuwe producten of allergenen, en het verbeteren van de hygiëne, voordat verdere diagnostische tests worden uitgevoerd.

Behandeling van de oorzaken

De behandeling van jeukende oksels hangt af van de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelopties zijn:

• het aanbrengen van topische crèmes (crèmes die op de huid worden aangebracht) met of zonder corticosteroïden
• het dragen van loszittende, ademende, of katoenen kleding om de oksels voldoende te laten ademen
• het gebruik van antihistaminica of corticosteroïde zalf voor jeuk als gevolg van allergieën
• het gebruik van de juiste scheertechnieken
• het kiezen van een ander wasmiddel
• het aanbrengen van koude of warme kompressen
• het gebruik van schimmeldodende medicijnen voor schimmelinfecties (antimycotica)
• het rust geven aan het jeukende gebied door tijdelijk niet te scheren of geen deodorant te gebruiken
• het vermijden van allergenen
• het (tijdelijk) vermijden van deodorant of antitranspiratiemiddelen en overstappen op een ander product
• het vermijden van geparfumeerde zeep en het gebruik van medicinale zeep
• het verbeteren van de hygiëne
• het verminderen van stress

Lees verder

• Okselgezwellen: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Okselpijn: Oorzaken en symptomen van pijn aan oksel(gebied)
• Vieze okselgeur: Tips tegen stinkende geur onder de oksels
• Tinea axillaris: Ringworm (schimmelinfectie) in oksels
• Puistjes onder oksels: Oorzaken van bultjes onder onderarmen