Stridor: Gierende, piepende ademhaling

Stridor is een abnormaal, gierend ademgeluid dat kan optreden bij zowel de in- als uitademing. Dit geluid heeft een hoge toon en klinkt vaak muzikaal. Stridor kan ontstaan door een obstructie in de keel, het strottenhoofd (larynx), de trachea (luchtpijp) of het stemapparaat (glottis). De oorzaken van stridor zijn divers en het kan een medische noodsituatie vormen, vooral bij kinderen. De arts moet stridor snel behandelen door de onderliggende oorzaak te identificeren en de juiste therapie toe te passen, die kan variëren van medicatie en therapie tot chirurgie.

• Synoniemen van stridor
• Normale ademhaling en relatie tot stridor
• Epidemiologie van stridor: Vooral bij kinderen
• Mechanisme
• Oorzaken
• Acute en chronische stridor
• Acute stridor
• Chronische stridor
• Inspiratoire, expiratoire en bifasische stridor
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van stridor: Verwijderen van obstructies
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van stridor

Stridor wordt ook wel aangeduid met de volgende termen:

• Abnormale piepende ademgeluiden
• Extrathoracale luchtwegobstructie
• Piepende ademhaling

Normale ademhaling en relatie tot stridor

Stridor is een hoorbaar ademhalingsgeluid dat vaak geassocieerd wordt met een belemmering in de luchtwegen. Om een goed begrip te krijgen van stridor, is het belangrijk eerst de kenmerken van een normale ademhaling te kennen en te begrijpen hoe afwijkingen hierin kunnen leiden tot het ontstaan van stridor.

Kenmerken van normale ademhaling
Bij een normale ademhaling bewegen de luchtwegen vrij en zonder weerstand. Dit betekent dat lucht soepel door de luchtwegen stroomt, zonder geluid te produceren. Tijdens het inademen en uitademen zijn er geen waarneembare geluiden, wat duidt op open en onbelemmerde luchtwegen.

De ademhalingsspieren, zoals het middenrif en de intercostale spieren, werken harmonieus samen om een natuurlijke ademstroom te faciliteren. Bij gezonde volwassenen en kinderen resulteert dit in een rustige, nauwelijks hoorbare ademhaling, die continu en zonder onderbrekingen verloopt.

Afwijkingen in de ademhaling bij stridor
Stridor ontstaat wanneer er een verstoring is in deze normale ademhalingspatronen, vaak door een vernauwing of obstructie in de bovenste luchtwegen. Deze vernauwing leidt tot een turbulent luchtstroom, wat resulteert in een hoog, schril ademhalingsgeluid dat bij inademing, uitademing of beide kan voorkomen.

Afhankelijk van de locatie van de obstructie binnen de luchtwegen kan het type stridor variëren, zoals inspiratoire stridor (bij inademing), expiratoire stridor (bij uitademing), of biphasische stridor (bij in- en uitademing). Het herkennen van het type stridor kan vaak aanwijzingen geven over de locatie van de obstructie.

Epidemiologie van stridor: Vooral bij kinderen

Stridor komt voor bij verschillende leeftijdsgroepen en heeft uiteenlopende oorzaken die afhankelijk zijn van factoren zoals leeftijd, omgevingsinvloeden en gezondheidsstatus.

Voorkomen bij kinderen
Stridor komt veel voor bij jonge kinderen en zuigelingen, vooral vanwege hun kleinere en nauwere luchtwegen die vatbaarder zijn voor verstoppingen. Congenitale afwijkingen, zoals laryngomalacie of tracheomalacie, zijn bij kinderen belangrijke oorzaken van stridor. Epidemiologisch gezien treedt stridor vaker op in de eerste levensjaren, en dit type ademhalingsprobleem is vaak tijdelijk en kan met de groei van het kind verdwijnen.

Stridor bij volwassenen
Bij volwassenen wordt stridor minder vaak gezien, maar het kan voorkomen als gevolg van aandoeningen zoals allergische reacties, infecties, of tumoren die een vernauwing van de luchtwegen veroorzaken. Roken en chronische longziekten verhogen ook het risico op stridor bij volwassenen, waardoor de prevalentie stijgt in bevolkingsgroepen met een verhoogde blootstelling aan deze risicofactoren.

Geografische verschillen
De incidentie van stridor kan variëren per geografische regio, vooral in gebieden waar bepaalde infectieziekten vaker voorkomen, zoals difterie in sommige ontwikkelingslanden. In ontwikkelde landen is stridor vaak het gevolg van andere oorzaken, zoals allergieën of anatomische afwijkingen.

Mechanisme

Het mechanisme van stridor is complex en kan worden begrepen door te kijken naar de factoren die leiden tot een vernauwing of obstructie van de luchtwegen.

Turbulente luchtstroom door obstructie
Stridor ontstaat wanneer er een obstructie in de luchtwegen is die de luchtstroom beperkt. Deze beperking zorgt voor turbulente luchtstroming, wat geluiden veroorzaakt die horen bij stridor. De mate en het type geluid worden bepaald door de ernst en de locatie van de obstructie in de luchtwegen.

Afhankelijkheid van locatie van obstructie
De locatie van de obstructie bepaalt de specifieke kenmerken van de stridor. Bijvoorbeeld, een obstructie in de bovenste luchtwegen, zoals de keel of strottenhoofd, kan leiden tot inspiratoire stridor. Obstructies lager in de luchtwegen, zoals in de luchtpijp, kunnen daarentegen expiratoire stridor veroorzaken.

Effect van ademhalingscyclus
Stridor kan optreden tijdens inademing, uitademing, of beide, afhankelijk van de plaats van obstructie en de betrokken structuren. Inspiratoire stridor wijst vaak op problemen in de hogere luchtwegen, terwijl expiratoire stridor eerder duidt op lagere luchtwegproblemen.

Oorzaken

Stridor kan verschillende oorzaken hebben, variërend van anatomische afwijkingen tot infecties en allergische reacties.

Anatomische afwijkingen
Afwijkingen zoals laryngomalacie, tracheomalacie, of andere aangeboren luchtwegproblemen kunnen bij kinderen leiden tot stridor. Deze aandoeningen veroorzaken een instabiliteit van de luchtwegen, wat leidt tot een verhoogde kans op obstructie en dus stridor.

Infecties
Acute infecties zoals epiglottitis, kroep, of bacteriële tracheïtis zijn bekende oorzaken van stridor. Deze infecties veroorzaken zwelling en ontsteking in de luchtwegen, wat leidt tot een vernauwing en het karakteristieke ademhalingsgeluid.

Allergische reacties
Allergische reacties, vooral anafylactische reacties, kunnen resulteren in stridor door zwelling van de luchtwegen. Dit type stridor is vaak een medisch noodgeval en vereist onmiddellijke behandeling.

Acute en chronische stridor

Stridor kan zowel acuut als chronisch van aard zijn, afhankelijk van de oorzaak.

Acute stridor

Mogelijke acute oorzaken van stridor zijn onder andere:

• Bronchoscopie of laryngoscopie (onderzoek van keel, strottenhoofd en stembanden)
• Amandelabces
• Allergische reacties
• Bacteriële tracheïtis
• Laryngospasme (plotse kramp van de spieren van het strottenhoofd)
• Goiter (schildkliervergroting)
• Keelontsteking
• Luchtwegletsel
• Spasme van de spieren van de luchtwegen of stembanden
• Tracheatumor
• Epiglottitis (ontsteking van het strotklepje)
• Gezwollen weefsels in de keel, bovenste luchtwegen of het gezicht
• Inademing van vreemde voorwerpen (zoals een pindanootje)
• Inademing van rook of andere inhalatieletsels
• Langdurig gebruik van een beademingsbuis
• Kroep (virale infectie met blaffende hoest bij kinderen, vaak voorkomend)
• Nekchirurgie
• Secreta zoals sputum (slijm)
• Stembandkanker

Chronische stridor

Chronische stridor kan vele oorzaken hebben, waaronder:

• Laryngomalacie
• Pediatrische subglottische stenose
• Stembanddysfunctie
• Bilaterale stembandverlamming
• Larynxcysten
• Laryngeale hematomen
• Laryngeale dyskinesie
• Laryngeale papillomen
• Stenose van de proximale luchtpijp
• Tracheomalacie

Inspiratoire, expiratoire en bifasische stridor

• Inspiratoire stridor: Dit type stridor komt het meest voor en duidt vaak op een obstructie in het strottenhoofd (larynx).
• Expiratoire stridor: Dit wijst op een obstructie in de trachea (luchtpijp) en de bronchiën.
• Bifasische stridor: Dit type stridor wijst op een obstructie onder de glottis (subglottische) of in de glottis (stemmergebied).

Risicofactoren

Er zijn verschillende factoren die het risico op het ontwikkelen van stridor verhogen.

Leeftijd
Zuigelingen en jonge kinderen lopen een verhoogd risico op stridor vanwege hun nauwere luchtwegen en de mogelijkheid van aangeboren afwijkingen.

Roken en luchtverontreiniging
Blootstelling aan rook en verontreinigende stoffen kan de luchtwegen irriteren en ontsteking veroorzaken, wat het risico op stridor verhoogt, vooral bij volwassenen.

Allergieën en astma
Patiënten met allergieën of astma hebben meer kans op stridor vanwege de verhoogde reactiviteit van hun luchtwegen en de neiging tot zwelling en obstructie bij blootstelling aan allergenen.

Risicogroepen

Bepaalde bevolkingsgroepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van stridor, vaak door specifieke omstandigheden of onderliggende gezondheidsproblemen.

Jonge kinderen
Zuigelingen en peuters behoren tot de risicogroepen vanwege hun gevoeligheid voor aandoeningen zoals kroep, laryngomalacie, en andere luchtwegproblemen. Vroegtijdige herkenning en behandeling zijn essentieel om ernstige complicaties te voorkomen.

Patiënten met ademhalingsproblemen
Mensen met aandoeningen zoals astma, chronische bronchitis, of COPD lopen meer risico op het ontwikkelen van stridor bij verergering van hun aandoening of bij bijkomende infecties.

Allergiegevoelige patiënten
Patiënten met ernstige allergieën, zoals tegen voedsel of insectenbeten, kunnen stridor ontwikkelen als onderdeel van een allergische reactie, vooral bij anafylaxie.

Geassocieerde symptomen

Stridor kan gepaard gaan met verschillende andere symptomen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de ernst van de obstructie.

Kortademigheid
Kortademigheid is een veelvoorkomend symptoom bij stridor, vooral als de obstructie ernstige ademhalingsmoeilijkheden veroorzaakt. Dit kan variëren van milde kortademigheid tot ernstige ademnood.

Heesheid of stemverandering
Bij stridor kan de patiënt ook een verandering in stemgeluid of heesheid ervaren. Dit gebeurt vaak bij obstructies die de stembanden of het strottenhoofd aantasten.

Angst en onrust
Vanwege de ademhalingsproblemen kan stridor leiden tot angst en onrust bij de patiënt. Dit is vooral gebruikelijk bij kinderen en ouderen die plotseling moeite hebben met ademhalen.

Snelle ademhaling
Stridor kan de ademhalingsfrequentie verhogen, vooral bij ernstige obstructies. Patiënten kunnen sneller en oppervlakkiger gaan ademen om voldoende lucht binnen te krijgen, wat het ademhalingspatroon beïnvloedt.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij stridor wijzen vaak op ernstige onderliggende problemen die onmiddellijke medische aandacht vereisen. Het vroegtijdig herkennen van deze symptomen kan van cruciaal belang zijn voor het voorkomen van levensbedreigende complicaties. Hier volgt een uitgebreide beschrijving van de belangrijkste alarmsymptomen die bij stridor kunnen optreden en waarmee artsen, patiënten en zorgverleners alert moeten zijn.

Ernstige ademnood
Een van de meest alarmerende symptomen bij stridor is ernstige ademnood. Patiënten met een ernstige obstructie in de luchtwegen kunnen snel in ademnood raken, wat zichtbaar is door het intrekken van de huid tussen de ribben en boven het borstbeen tijdens het ademhalen. Dit kan zich manifesteren in een verhoogde ademfrequentie, waarbij de patiënt oppervlakkig en snel ademt in een poging om voldoende zuurstof binnen te krijgen. Ademnood kan snel leiden tot uitputting van de ademhalingsspieren, wat een verhoogd risico vormt voor respiratoire insufficiëntie.

Blauwverkleuring van de huid (cyanose)
Cyanose, of blauwverkleuring van de huid en lippen, is een alarmsymptoom dat duidt op een laag zuurstofgehalte in het bloed. Bij ernstige luchtwegobstructie kan de zuurstofopname snel dalen, wat resulteert in een blauwe tint van de huid. Dit symptoom moet als een noodgeval worden beschouwd, omdat het wijst op een levensbedreigend zuurstoftekort dat onmiddellijke medische interventie vereist.

Uitstraling van pijn naar de borst
Stridor gaat soms gepaard met pijn op de borst, die kan uitstralen naar andere delen van het lichaam. Pijn op de borst kan wijzen op druk of obstructie in de luchtwegen of op verhoogde ademhalingsinspanning. In gevallen waar pijn gepaard gaat met stridor, kan dit een indicatie zijn van een ernstigere obstructie, zoals een tumor of ernstig geïnfecteerd weefsel, die medische opvolging vereist.

Progressieve verergering van stridor
Wanneer de symptomen van stridor geleidelijk toenemen, wijst dit vaak op een verslechtering van de luchtwegobstructie. Patiënten kunnen aanvankelijk milde symptomen ervaren die zich vervolgens snel ontwikkelen tot ernstige ademhalingsproblemen. Deze progressie kan wijzen op een groeiende obstructie, zoals bij een tumor of ernstig oedeem, en vereist snelle medische opvolging om verdere verslechtering te voorkomen.

Bewustzijnsverlies of verwardheid
Een afname van het bewustzijn of het optreden van verwardheid is een alarmsymptoom dat vaak wordt veroorzaakt door een ernstig zuurstoftekort. Wanneer het zuurstofgehalte in de hersenen te laag wordt, kan dit leiden tot verwardheid, duizeligheid, of zelfs bewustzijnsverlies. Deze symptomen vereisen directe aandacht, omdat ze kunnen wijzen op acute ademhalingsinsufficiëntie die tot hersenschade kan leiden.

Zeer luidruchtige ademhaling
Zeer luidruchtige ademhaling, ook wel "audible stridor" genoemd, kan wijzen op een ernstige en gevaarlijke obstructie. Als de ademhaling zo luid is dat deze zelfs op afstand hoorbaar is, kan dit duiden op een ernstige belemmering in de luchtwegen. Deze vorm van stridor komt vaak voor bij patiënten met een ernstige vernauwing van de luchtwegen en kan de zuurstofopname ernstig beperken.

Hoge koorts en zwelling van de luchtwegen
In sommige gevallen gaat stridor gepaard met hoge Koorts en zwelling van de luchtwegen. Dit kan duiden op een ernstige infectie, zoals epiglottitis of bacteriële tracheïtis, waarbij ontsteking en zwelling in de luchtwegen een acute obstructie veroorzaken. Koorts kan het gevolg zijn van het infectieuze proces, terwijl de zwelling bijdraagt aan de ademhalingsmoeilijkheden. Patiënten met koorts en zwelling in combinatie met stridor moeten snel behandeld worden om de infectie en obstructie te verlichten.

Moeite met slikken (dysfagie)
Dysfagie, of moeite met slikken, kan een alarmsymptoom zijn bij patiënten met stridor. Dit komt vaak voor wanneer er zwelling of een obstructie in de keel aanwezig is, zoals bij epiglottitis. Moeite met slikken kan het risico op verstikking verhogen en de ademhaling verder bemoeilijken, vooral als voedsel of vloeistof de luchtwegen kan blokkeren. Dit symptoom vereist onmiddellijk medisch ingrijpen om ernstige complicaties te voorkomen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts begint met een uitgebreid lichamelijk onderzoek waarbij hij de zichtbare symptomen observeert. Hij onderzoekt de mond- en keelholte en luistert naar ademgeluiden, hoesten, huilen en andere geluiden.

Diagnostisch onderzoek
De arts kan verschllende diagnostische tests uitvoeren, waaronder:

• Bloedonderzoek
• CT-scan van de borstkas
• Bronchoscopie
• Laryngoscopie (inwendig kijkonderzoek van het strottenhoofd)
• Pulsoximetrie (meting van zuurstofgehalte in het bloed)
• Röntgenfoto (radiografisch onderzoek) van borst of nek

Differentiële diagnose
Stridor kan soms worden verward met pediatrische gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur door terugvloeiing van maaginhoud naar de slokdarm).

Behandeling van stridor: Verwijderen van obstructies

Stridor is een symptoom en geen diagnose of ziekte op zichzelf. De behandeling moet zich richten op het aanpakken van de onderliggende oorzaak van stridor. De behandelingsopties omvatten:

Vrijmaken van de luchtpijp
Indien mogelijk, probeert de arts de luchtpijp te bevrijden van de obstructie door middel van directe interventies zoals het verwijderen van het obstructieve object of het verhelpen van zwelling.

Beademing
In gevallen van ernstige obstructie kan beademing noodzakelijk zijn om de ademhaling van de patiënt te ondersteunen.

Medicatie

• Antibiotica kunnen worden voorgeschreven als de stridor wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie.
• Steroïden kunnen worden gebruikt om ontstekingen te verminderen en zwelling te verlichten, vooral bij allergische reacties of inflammatoire aandoeningen.

Inhalatietherapie
Voor sommige oorzaken van stridor kan inhalatietherapie, zoals het gebruik van vernevelaars met corticosteroïden of bronchodilatoren, nuttig zijn om de luchtwegen te openen en de symptomen te verlichten.

Chirurgische ingrepen
Wanneer andere behandelingen niet effectief zijn, kan een operatie noodzakelijk zijn om de oorzaak van stridor te verhelpen, zoals het verwijderen van tumoren of het corrigeren van structurele afwijkingen.

Prognose

De prognose voor stridor hangt af van de onderliggende oorzaak en de tijdigheid van de behandeling. Bij vroege interventie en juiste behandeling kunnen de meeste patiënten volledig herstellen. Chronische stridor veroorzaakt door ernstige aandoeningen kan echter langdurige behandeling en opvolging vereisen.

Complicaties

Mogelijke complicaties van stridor kunnen zijn:

• Aanhoudende luchtwegobstructie
• Verhoogd risico op infecties door verminderde luchtstroom
• Respiratoire distress (ademnood)
• Langdurige schade aan de luchtwegen bij vertraagde behandeling

Preventie

Preventie van stridor omvat het vermijden van risicofactoren en tijdige medische interventie. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Tijdige vaccinatie tegen ziekten zoals kroep
• Voorkomen van blootstelling aan allergenen en irriterende stoffen
• Regelmatige controle bij patiënten met bekende luchtwegproblemen
• Vroege diagnose en behandeling van aandoeningen die stridor kunnen veroorzaken

Lees verder

• Wheezing: Piepend geluid bij uitademing
• Ademhalingsproblemen: Oorzaken van moeite met ademen