Splenomegalie: Vergrote milt door infecties of ziekte

Splenomegalie is de medische term voor een vergrote milt. Het is geen aandoening op zichzelf, maar een symptoom dat kan wijzen op verschillende onderliggende gezondheidsproblemen zoals infecties, bloedarmoede en kanker. De belangrijkste symptomen zijn een vol gevoel na het eten van kleine hoeveelheden voedsel en pijn in de linkerbovenbuik. Hoewel veel van de onderliggende aandoeningen behandelbaar zijn, kan in sommige gevallen chirurgische verwijdering van de milt noodzakelijk zijn. De prognose voor splenomegalie is over het algemeen goed, afhankelijk van de oorzaak en behandeling.

• Synoniemen van Splenomegalie
• Epidemiologie
• Functie van de milt: Bescherming tegen infecties
• Oorzaken van vergrote milt: Infecties, ziekten of aandoeningen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van splenomegalie
• Complicaties van splenomegalie
• Verhoogd risico op infecties
• Bloedarmoede en bloedingen
• Gescheurde milt
• Complicaties door chirurgie
• Preventie van miltzwelling
• Voorkomen van infecties
• Gezonde levensstijl
• Beheer van chronische aandoeningen
• Preventie van letsel
• Vroegtijdige diagnose en behandeling

Synoniemen van Splenomegalie

Splenomegalie staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Miltvergroting
• Miltzwelling
• Vergrote milt

Epidemiologie

Splenomegalie komt voor bij mensen van alle rassen en leeftijden. Er is geen specifieke raciale voorliefde vastgesteld. Vrouwen worden vaker getroffen door tropische splenomegalie, zoals malaria, dan mannen. Voor andere oorzaken van splenomegalie is geen geslachtsgebonden prevalentie gerapporteerd. Ouderen hebben een verhoogd risico op splenomegalie, voornamelijk door veroudering van het miltkapsel en verhoogd lichaamsgewicht.

Functie van de milt: Bescherming tegen infecties

De milt, ter grootte van een vuist, bevindt zich onder de ribbenkast aan de linkerzijde van de buik. Dit orgaan maakt deel uit van het lymfesysteem en speelt een belangrijke rol bij de afweer tegen infecties. Bij splenomegalie kan de vergrote milt zijn functie als filter van rode bloedcellen en bloedplaatjes verstoren. Dit leidt tot een afname van gezonde cellen in het bloed en kan uiteindelijk de bloedtoevoer naar de milt beschadigen, wat kan resulteren in orgaanschade.

Oorzaken van vergrote milt: Infecties, ziekten of aandoeningen

Splenomegalie kan worden veroorzaakt door een breed scala aan aandoeningen, waaronder:

• Infecties zoals klierkoorts, brucellose, psittacose, tuberculose, syfilis, en endocarditis (ontsteking van de binnenwand van het hart)
• Leukemie en andere vormen van kanker
• Leverziekten, waaronder levercirrose
• Hemolytische anemie (versnelde afbraak van rode bloedcellen)
• Aandoeningen van het lymfesysteem, zoals Hodgkin-lymfoom en vergrote lymfeklieren
• De ziekte van Niemann-Pick (progressieve stofwisselingsziekte)
• Felty-syndroom en de ziekte van Gaucher (ophoping van vetten in organen)

Symptomen

Splenomegalie kan asymptomatisch zijn, maar vaak presenteert het zich met de volgende symptomen:

• Een vol gevoel na het eten van kleine hoeveelheden voedsel
• Pijn in de linkerbovenbuik die kan uitstralen naar de linkerschouder
• Pijn en leverpijn
• Frequente hikken
• Bloedingen en verhoogde vatbaarheid voor infecties
• Vermoeidheid en een gevoel van zwakte

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts begint met een uitgebreid lichamelijk onderzoek, waarbij hij de buik inspecteert en palpatie uitvoert om te voelen of de milt vergroot is. Percussie van de buik kan ook worden uitgevoerd om te beoordelen of de milt groter is dan normaal.

Diagnostisch Onderzoek
Om de oorzaak en ernst van splenomegalie vast te stellen, kunnen de volgende diagnostische onderzoeken worden uitgevoerd:

• CT-scan of röntgenfoto van de buik
• Abdominale echografie (echografie)
• Bloedonderzoek om de leverfunctie en andere bloedparameters te evalueren

Differentiële diagnose
Splenomegalie moet worden onderscheiden van andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken:

• Berylliose
• Ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort)
• Budd-Chiari syndroom
• Levercirrose (leverfibrose)
• Histoplasmose
• Een Hodgkin-lymfoom
• Immuun trombocytopenische purpura
• Infectieuze endocarditis
• Klierkoorts
• Virale hepatitis

Behandeling

De behandeling van splenomegalie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen zijn:

• Antibiotica voor bacteriële infecties
• Splenectomie (chirurgische verwijdering van de milt) in gevallen waar andere behandelingen niet effectief zijn
• Radiotherapie en chemotherapie voor bepaalde kankers, vaak in combinatie met andere behandelingen
• Regelmatige controle door een arts voor asymptomatische patiënten, bij voorkeur om de zes maanden tot jaarlijks

Prognose van splenomegalie

De prognose voor splenomegalie hangt af van de oorzaak en de ernst van de symptomen. Over het algemeen is de prognose positief, vooral als de onderliggende aandoening effectief wordt behandeld. Het tijdig aanpakken van de oorzaak kan leiden tot een volledig herstel en verbetering van de symptomen.

Complicaties van splenomegalie

Splenomegalie kan leiden tot verschillende complicaties, zoals:

Verhoogd risico op infecties

Een vergrote milt kan het aantal gezonde bloedcellen verlagen, waardoor het risico op infecties toeneemt. Patiënten met splenomegalie kunnen vaker infecties ontwikkelen en hebben mogelijk een verzwakt immuunsysteem.

Bloedarmoede en bloedingen

Door de verhoogde afbraak van bloedcellen in een vergrote milt kan bloedarmoede ontstaan. Daarnaast kunnen patiënten sneller last krijgen van bloedingen door het verminderde aantal bloedplaatjes.

Gescheurde milt

In ernstige gevallen kan de milt scheuren, wat leidt tot levensbedreigende interne bloedingen. Dit is een medisch noodgeval en vereist onmiddellijke medische interventie. Patiënten wordt aangeraden om contact- of zware lichamelijke activiteiten te vermijden om het risico op een gescheurde milt te minimaliseren.

Complicaties door chirurgie

Na een splenectomie (verwijdering van de milt) hebben patiënten een verhoogd risico op ernstige infecties. Het is belangrijk om preventieve maatregelen te nemen, zoals vaccinaties en het volgen van medisch advies om infecties te voorkomen.

Preventie van miltzwelling

Hoewel splenomegalie vaak het gevolg is van aandoeningen die niet altijd te voorspellen zijn, kunnen sommige preventieve maatregelen helpen om de kans op de onderliggende oorzaken te verminderen:

Voorkomen van infecties

Een goede hygiëne en vaccinaties kunnen helpen om infecties te voorkomen die splenomegalie kunnen veroorzaken. Vaccins tegen ziekten zoals klierkoorts, tuberculose en hepatitis kunnen de kans op infecties die de milt kunnen beïnvloeden verminderen.

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl draagt bij aan een sterk immuunsysteem, wat kan helpen om aandoeningen te voorkomen die leiden tot splenomegalie. Dit omvat:

• Regelmatige lichaamsbeweging
• Een evenwichtige voeding rijk aan voedingsstoffen
• Voldoende slaap
• Het vermijden van schadelijke gewoonten zoals roken en overmatig alcoholgebruik

Beheer van chronische aandoeningen

Het effectief beheren van chronische aandoeningen zoals leveraandoeningen en bloedarmoede kan helpen om complicaties zoals splenomegalie te voorkomen. Regelmatige medische controles en het volgen van behandelingsplannen zijn essentieel.

Preventie van letsel

Om het risico op een gescheurde milt door trauma te verminderen, is het belangrijk om letsel te voorkomen. Dit kan worden bereikt door:

• Het dragen van beschermende uitrusting tijdens contact- en contactsporten
• Voorzichtigheid bij activiteiten die risico op buiktrauma met zich meebrengen

Vroegtijdige diagnose en behandeling

Het tijdig herkennen en behandelen van aandoeningen die splenomegalie kunnen veroorzaken, kan helpen om de ontwikkeling van een vergrote milt te voorkomen. Regelmatige medische controles en het melden van symptomen aan een arts kunnen bijdragen aan een vroegtijdige diagnose en effectieve behandeling.

Lees verder

• Miltinfarct: Belemmerde bloedtoevoer naar milt met buikpijn
• Miltletsel: Oorzaken en behandeling van letsel aan milt
• Miltpijn: Oorzaken en symptomen van pijnlijke milt
• Splenectomie: Chirurgische verwijdering van de milt
• Gescheurde milt (miltruptuur): Oorzaken en behandeling