Splenectomie: Chirurgische verwijdering van de milt

Bij een splenectomie verwijdert een chirurg een zieke of beschadigde milt gedeeltelijk of volledig. De milt bevindt zich bovenaan in de buik, links onder de ribbenkast. De milt helpt het lichaam om bacteriën en infecties te bestrijden (afweerfunctie) en oude of beschadigde bloedcellen te filteren. De meest voorkomende reden voor een splenectomie is de behandeling van een gescheurde milt, vaak veroorzaakt door een abdominale verwonding. Niettemin leiden heel wat mogelijke medische problemen tot een chirurgische verwijdering van de milt. De patiënt is na een operatie meer vatbaar voor infecties, maar veelal is de prognose na de operatie zeer goed. De eerste splenectomie werd uitgevoerd in 1916 door de Oostenrijkse chirurg Hermann Schloffer

• Indicatie splenectomie
• Tegenindicatie splenectomie
• Voor de chirurgische verwijdering van de milt
• Beschrijving operatie door chirurg: Laparoscopie of open chirurgie
• Na de operatie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Conclusie

Indicatie splenectomie

Een chirurg voert een splenectomie uit bij patiënten met een bloedaandoening, een bloedvataandoening, een cyste (abnormaal met vocht gevormde blaasvormige holte in lichaam) of tumor, een gescheurde milt, een infectie en kanker.

Bloedaandoeningen

Bloedaandoeningen die leiden tot een splenectomie omvatten polycythemia vera, thalassemie, sikkelcelziekte, idiopathische thrombocytopenie purpura (ITP), erfelijke sferocytose (bloedaandoening met symptomen van bloedarmoede, geelzucht en een vergrote milt), hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen) en erfelijke elliptocytose. Door deze bloedaandoeningen ontstaat hypersplenie (medische term voor "overactieve milt").

Bloedvataandoeningen

Bij een bloedstolsel (trombose) in de bloedvaten van de milt en een miltslagaderaneurysma die beiden zeldzaam zijn, is mogelijk eveneens een chirurgische verwijdering van de milt noodzakelijk.

Cyste of tumor

Een cyste in de milt of andere (goedaardige) tumoren leiden soms ook tot een splenectomie.

Gescheurde milt

Ook is een splenectomie nodig bij sommige patiënten met splenomegalie (een vergrote milt) wanneer de milt problemen veroorzaakt met de te lage bloedplaatjes en rode bloedcellen en hierdoor mogelijk scheurt. Een gescheurde milt, hetgeen levensbedreigend is, is mogelijk eveneens het gevolg van een ernstig buikletsel of een ander trauma aan de milt (miltletsel).

Infecties

Een abces of een andere infectie vereist soms een splenectomie wanneer deze niet reageert op andere behandelingen.

Kanker

Een Hodgkin-lymfoom (kanker van lymfesysteem met vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid) en een non-Hodgkin lymfoom (kanker in lymfocyten van immuunsysteem met vergrote lymfeklieren en algemene symptomen) en chronische lymfatische leukemie resulteren mogelijk ook in de chirurgische verwijdering van de milt.

Andere oorzaken

Ook bij een levercirrose is een splenectomie soms noodzakelijk.

Tegenindicatie splenectomie

Het afweersysteem van de patiënt moet goed werken alvorens de operatie doorgaat. Daarom is deze ingreep niet mogelijk bij erg zwakke patiënten en evenmin bij kinderen onder de vijf à zes jaar.

Voor de chirurgische verwijdering van de milt

Voorbereidingen

De patiënt meldt de arts een (eventuele) zwangerschap, en ook geeft hij de arts informatie over allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) en (onderliggende) aandoeningen. Stoppen met roken is verder aangewezen, dit bespoedigt namelijk het herstelproces. Voorts meldt de patiënt ruim op voorhand welke vitaminen, kruiden en andere supplementen hij neemt. Ook het medicatiegebruik meldt de patiënt aan de chirurg, want mogelijk moet hij in overleg de dosis aanpassen of tijdelijk stoppen met de medicijnen.

Onderzoeken

De patiënt krijgt voor de operatie nog een volledig lichamelijk onderzoek. Ook zorgt de arts ervoor dat de patiënt is ingeënt tegen de pneumokokken (pneumokokkeninfectie), meningokokken, Haemophilus influenzae en griepvaccins. Voorts krijgt de patiënt een uitgebreid bloedonderzoek, speciale beeldvormende diagnostiek, en andere onderzoeken waardoor de arts uit de resultaten afleidt dat de patiënt voldoende gezond is om de operatie te ondergaan. Verder ontvangt de patiënt indien nodig bloedtransfusies met extra rode bloedcellen en bloedplaatjes. Tot slot neemt de patiënt mogelijk preventief antibiotica. Dit bespreekt de patiënt uitvoerig op voorhand met de arts.

Praktisch

De patiënt komt nuchter naar het ziekenhuis.

Beschrijving operatie door chirurg: Laparoscopie of open chirurgie

De patiënt krijgt net voor de operatie algemene anesthesie toegediend. Hij is met andere woorden pijnvrij en slaapt gedurende de operatie. Deze operatie is mogelijk via open chirurgie alsook via laparoscopie (kijkoperatie). Laparoscopische chirurgie biedt een aantal voordelen. De patiënt herstelt veelal sneller en heeft vaak minder pijn dan bij open chirurgie. De chirurg bepaalt de werkwijze afhankelijk van de grootte van de milt. Hoe groter de milt, hoe groter de kans dat de chirurg open chirurgie toepast. Daarnaast is laparoscopische chirurgie niet mogelijk bij alle patiënten. Patiënten met een gescheurde milt krijgen namelijk standaard open chirurgie.

Open chirurgie

De chirurg maakt een snede (incisie) in het midden van de buik of aan de linkerkant van de buik net onder de ribben omdat de milt zich daar bevindt. Via allerlei chirurgische technieken verwijdert hij de milt. Indien de patiënt een kankerbehandeling krijgt, onderzoekt de chirurg tevens de lymfeklieren in de buik en verwijdert hij deze indien nodig. Tot slot sluit de chirurg de incisie met hechtingen of nietjes.

Laparoscopie

Tijdens deze minimaal invasieve operatie maakt de chirurg drie à vier kleine sneetjes in de buik van de patiënt. De chirurg vult daarna de buikholte met gas zodat hij in staat is de omgeving te beoordelen en de operatie uit te voeren met meer werkruimte. Een laparoscoop is een dunne, verlichte buis met op het einde een kleine camera die de chirurg via een klein sneetje in de buik van de patiënt plaatst. Op deze manier is hij in staat om de milt te verwijderen. De werkwijze is verder hetzelfde als bij open chirurgie.

Na de operatie

Na de operatie verblijft de patiënt nog in een verkoeverkamer. Een verpleegkundige controleert daar zijn vitale functies. Zo moet de patiënt stabiel zijn, alert zijn en een goede ademhaling hebben alvorens hij naar een gewone kamer gaat. Het gemiddelde verblijf in het ziekenhuis bedraagt één tot zeven dagen, afhankelijk van de operatietechniek, de conditie van de patiënt en het gekozen ziekenhuis. De volledige hersteltijd van een splenectomie bedraagt vier tot zes weken.

Herstel en nazorg

De patiënt kan na de operatie last hebben van pijn en ongemak in de buik. Dit wordt doorgaans beheerd met pijnstillers. Het is belangrijk om te rusten en de postoperatieve instructies van de arts op te volgen om complicaties te voorkomen. Het herstel kan variëren afhankelijk van de gebruikte operatietechniek en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt.

Voeding en activiteit

Tijdens de herstelperiode kan de patiënt langzaam weer normaal voedsel eten, afhankelijk van wat de arts aanbeveelt. Het wordt aanbevolen om zware fysieke activiteiten en tillen te vermijden totdat de arts heeft bevestigd dat het veilig is om deze activiteiten weer op te nemen. Dit helpt om hernia’s of andere complicaties te voorkomen.

Vervolgzorg

De patiënt moet regelmatig terugkomen voor vervolgafspraken met de arts om het herstel te monitoren en eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen. De arts kan ook aanvullende onderzoeken uitvoeren, zoals bloedonderzoeken, om te controleren op infecties of andere problemen.

Vaccinaties en preventieve zorg

Na een splenectomie is het belangrijk om bepaalde vaccinaties te ontvangen om de kans op infecties te verkleinen. De patiënt krijgt mogelijk vaccins tegen pneumokokken, meningokokken en Haemophilus influenzae, en moet mogelijk ook een jaarlijkse griepprik krijgen. Regelmatige controles bij een arts zijn belangrijk om de gezondheid te blijven monitoren.

Prognose

De meeste patiënten herstellen volledig na een splenectomie en kunnen een normaal leven leiden. Het risico op complicaties kan worden verminderd door de postoperatieve zorg en preventieve maatregelen zoals vaccinaties strikt op te volgen. De levenskwaliteit is meestal goed, hoewel sommige patiënten blijvende wijzigingen in hun immuunsysteem kunnen ervaren.

Complicaties

Zoals bij elke operatie, kunnen er complicaties optreden na een splenectomie. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• Infecties: De patiënt kan een verhoogd risico op infecties hebben, omdat de milt een belangrijke rol speelt in het bestrijden van bacteriën. Het nemen van de voorgeschreven vaccinaties en het volgen van de adviezen van de arts kunnen helpen dit risico te verkleinen.
• Bloeding: Er kan een risico op bloeding zijn, zowel tijdens als na de operatie.
• Hernia: Door de incisie kan er een hernia ontstaan, vooral als zware activiteiten te snel worden hervat.
• Longproblemen: Na de operatie kunnen ademhalingsproblemen optreden, vooral als de patiënt een open chirurgie heeft ondergaan.

Preventie

Hoewel een splenectomie niet altijd kan worden voorkomen, kunnen bepaalde voorzorgsmaatregelen helpen bij het verminderen van de noodzaak voor de ingreep:

• Preventieve zorg en vaccinaties: Regelmatige medische controles en vaccinaties kunnen helpen om infecties te voorkomen die mogelijk leiden tot een splenectomie.
• Behandeling van onderliggende aandoeningen: Tijdige en effectieve behandeling van aandoeningen die kunnen leiden tot een splenectomie, zoals bloedziekten of tumoren, kan de noodzaak voor de operatie v

erminderen.

Conclusie

Een splenectomie kan een levensreddende ingreep zijn voor patiënten met ernstige aandoeningen van de milt of andere gerelateerde gezondheidsproblemen. Het herstel vereist zorgvuldige opvolging van medische instructies en preventieve maatregelen om een optimale gezondheid en levenskwaliteit te waarborgen na de operatie.

Lees verder

• Gescheurde milt (miltruptuur): Oorzaken en behandeling
• Miltletsel: Oorzaken en behandeling van letsel aan milt
• Miltinfarct: Belemmerde bloedtoevoer naar milt met buikpijn
• Miltpijn: Oorzaken en symptomen van pijnlijke milt
• Splenomegalie: Vergrote milt door infecties of ziekte