Gescheurde milt (miltruptuur): Oorzaken en behandeling

De milt is een orgaan ter grootte van een vuist dat zich onder de linkerribbenkast in de buurt van de maag bevindt. De milt bevat speciale witte bloedcellen die bacteriën vernietigen en helpen om infecties te bestrijden. Het miltkapsel, een soort taaie, elastische weefsellaag, beschermt de milt tegen directe verwondingen. Bij sommige patiënten scheurt de milt (miltruptuur), wat kan voortkomen uit een verwonding aan het buikgebied of een aandoening. Pijn aan de linkerschouder, flauwvallen en tekenen van een shock zijn enkele symptomen van een gescheurde milt. Een bloedtransfusie of een operatie zijn behandelingsopties voor een gescheurde milt. De vooruitzichten hangen af van de ernst van de ruptuur.

• Oorzaken van gescheurde milt
• Risicofactoren van miltruptuur
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen van gescheurde milt
• Verwijzing naar specialist
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van gescheurde milt
• Prognose van gescheurde milt
• Complicaties van miltaandoening
• Preventie van scheuring van milt

Oorzaken van gescheurde milt

Een gescheurde milt treedt op wanneer het miltkapsel openbreekt, waardoor bloed in de buikstreek terechtkomt. Dit gebeurt meestal door een ernstige directe klap of stomp trauma in de buikstreek, maar ook enkele aandoeningen kunnen leiden tot een scheur in de milt.

Risicofactoren van miltruptuur

Aandoeningen

Bepaalde ziekten dragen bij aan een gescheurde milt. Hierbij zwelt de milt (miltzwelling) en verdunt het miltkapsel. Dit maakt het orgaan fragiel, waardoor de milt sneller scheurt door een slag in de buik.

Ziekten die het risico op een gescheurde milt vergroten, zijn:

• bloedziekten zoals hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen) en bepaalde soorten lymfomen (kanker van lymfocyten)
• kankers die zich verspreiden (metastasen)
• klierkoorts: in sommige gevallen is een gescheurde milt het eerste teken van de ziekte.
• malaria (infectieziekte met koorts, geelzucht en zwakte)
• stofwisselingsziekten

Omgevingsfactoren

Diverse omgevingsfactoren veroorzaken een miltruptuur. De meest voorkomende zijn:

• een verwonding tijdens contactsporten, zoals voetbal en hockey
• fietsongevallen, zoals vallen op het stuur van de fiets
• huiselijk geweld
• ongevallen met motorvoertuigen

Symptomen van gescheurde milt

Afhankelijk van de grootte van de scheur treedt een grote interne bloeding op. Meestal (maar niet altijd) kampt de patiënt met ernstige buikpijn. De ernst en zelfs de locatie van de pijn hangen af van de ernst van de miltruptuur en de hoeveelheid bloed die uit de milt lekt. De miltpijn is voelbaar aan:

• de linkerkant van de buik onder de ribbenkast
• de linkerschouder (teken van Kehr) wat verergert bij het inademen

Door een interne bloeding veroorzaakt door de gescheurde milt daalt de bloeddruk. Dit leidt tot:

• duizeligheid
• een licht gevoel in het hoofd
• wazig gezichtsvermogen
• flauwvallen
• tekenen van een shock, waaronder rusteloosheid, angst, misselijkheid en bleekheid
• verwardheid

Verwijzing naar specialist

Bij vermoeden van een gescheurde milt of bij aanhoudende symptomen is het cruciaal om direct een specialist te raadplegen. De specialist kan de noodzaak van verdere diagnostische testen en behandelingen beoordelen en een passend behandelplan opstellen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit waarbij hij het buikgebied betast. Dit voelt hard aan en ziet er opgezwollen uit omdat het gevuld is met bloed. Bij een groot bloedverlies uit de milt heeft de patiënt een lage bloeddruk (hypotensie) en een snelle hartslag (tachycardie). Een plotselinge lage bloeddruk bij vooral een jonge patiënt is een bijzonder ernstig teken en kan een spoedoperatie vereisen.

Diagnostisch onderzoek

CT-scan
Ook beeldvormende onderzoeken zijn nodig voor het diagnosticeren van een gescheurde milt. Een CT-scan van de buik is één van de meest gebruikte methoden. De arts injecteert contrast in een ader (meestal van de arm). Op deze manier bepaalt de arts de hoeveelheid bloed die uit de milt komt. Een actieve bloeding is niet altijd zichtbaar op een CT-scan in de buik zonder contrast.

Geen CT-scan mogelijk
Een CT-scan van de buik is echter niet aanbevolen wanneer de toestand van de patiënt ernstig is, waarbij de vitale functies onstabiel zijn of waarbij de bloeddruk laag is als gevolg van de verwonding (wat duidt op een shock). Andere patiënten zijn allergisch voor een CT-contrast of hebben nierproblemen en dan is een CT-scan evenmin mogelijk. De arts voert in deze gevallen andere onderzoeken uit:

• een diagnostische peritoneale lavage: Hiermee bepaalt de arts snel of er een verzameling van bloed is in het buikgebied. Deze snelle en goedkope test is inzetbaar bij patiënten met een miltruptuur en een lage bloeddruk.
• een gerichte abdominale sonografische techniek: Dit is een echografiemethode om de vochtophoping in de buikstreek op te sporen. Dit is inzetbaar bij een geruptureerde milt bij onstabiele patiënten, maar vaak is een CT-scan toch nog beter in een noodsituatie.
• een MRI-scan van de buik: Stabiele patiënten met nierfalen of die ernstige allergieën hebben voor de contraststof die de arts gebruikt tijdens een CT-scan, krijgen een MRI-scan.

Bloedonderzoek
Als de patiënt stabiel is en geen spoedoperatie nodig heeft, voert de arts laboratoriumonderzoeken uit zoals een volledig bloedonderzoek.

Behandeling van gescheurde milt

Sommige milde miltverwondingen genezen spontaan. Verder is soms een bloedtransfusie vereist bij patiënten die geen operatie nodig hebben. Andere patiënten hebben een spoedoperatie nodig om de milt te verwijderen (splenectomie) of te repareren. Deze chirurgische ingreep gebeurt in de volgende situaties:

• als de arts vermoedt dat er massale inwendige bloedingen zijn
• als een patiënt met een vermoedelijke miltruptuur een lage bloeddruk heeft of onstabiele vitale functies

Normaal gesproken verwijdert de chirurg de volledige milt, maar bij een kleine scheur probeert de chirurg de milt nog te redden. Hij repareert hierbij de scheur en oefent druk uit op de milt of bloedvaten tot het bloed stolt en het lek stopt. In de meeste gevallen gebeurt de operatie laparoscopisch. De chirurg plaatst hierbij speciale chirurgische instrumenten en een cameralens met een lampje in de buik via incisies (chirurgische insnijdingen). Dankzij de camera krijgt hij beelden van de milt te zien op een beeldscherm, zodat hij de instrumenten goed kan beheren en geleiden. Soms maakt de chirurg een grote incisie om toegang te krijgen tot de milt. Ook voert de arts soms een arteriële embolisatie uit om op een veilige manier de milt te redden, maar dit is enkel mogelijk wanneer de procedure snel wordt opgestart.

Verwachtingen en nazorg
Na behandeling van een gescheurde milt is nauwkeurige nazorg essentieel. Het volgen van de medische adviezen en het bijwonen van opvolgbezoeken zijn belangrijk om een volledig herstel te bevorderen en om mogelijke complicaties tijdig te identificeren.

Levensstijl en dieet
Patiënten die een splenectomie hebben ondergaan, moeten mogelijk hun levensstijl aanpassen om het risico op infecties te minimaliseren. Dit kan onder meer het vermijden van bepaalde risicovolle activiteiten en het volgen van een gezond dieet omvatten dat de algehele gezondheid ondersteunt.

Prognose van gescheurde milt

Het herstel hangt af van de ernst van de ruptuur. De prognose is uitstekend voor patiënten met mildere miltrupturen. Hoe ernstiger de miltbeschadiging, hoe hoger de kansen op een minder goede uitkomst. Het herstel van een miltreparatie of miltverwijdering bedraagt enkele weken. Leven zonder milt is prima mogelijk, maar hierdoor verhoogt wel het risico op levensbedreigende infecties. Patiënten zonder milt moeten daarom het vaccin voor een pneumokokkeninfectie (infectie veroorzaakt door pneumokokkenbacterie) nemen. Sommige patiënten krijgen bovendien het advies om zich te laten vaccineren voor meningokokken en hemofilus influenzae type B (griep). Deze vaccins krijgt de patiënt meestal veertien dagen voor een electieve splenectomie of veertien dagen na de operatie. Kinderen zonder milt nemen dagelijks antibiotica om een ziekte te voorkomen. Bij volwassenen is dit meestal niet nodig, tenzij ze ziek worden of wanneer ze de kans hebben om ziek te worden. Patiënten zonder milt dragen tot slot het best een medische waarschuwingsarmband.

Complicaties van miltaandoening

Het risico op complicaties is het grootst bij 55-plussers. De belangrijkste complicatie van een gescheurde milt is een bloeding en de problemen die daaruit voortvloeien, zoals cysten (abnormaal gevormde zakvormige holten in het lichaam) en bloedstolsels. Een vertraagde bloeding en het afsterven van de milt zijn soms ook het gevolg van een gescheurde milt. Deze ernstige complicaties resulteren meestal in een operatie. Verder bestaat er een verhoogd risico op infecties doordat de immuunactiviteit afneemt na een splenectomie. De patiënt moet bijgevolg extra voorzorgsmaatregelen nemen om infecties te voorkomen. Patiënten komen tot slot af en toe te overlijden als gevolg van een gescheurde milt.

Preventie van scheuring van milt

Patiënten met een vergrote milt moeten activiteiten vermijden die mogelijk een scheur kunnen veroorzaken. Patiënten met klierkoorts moeten contactsporten vermijden omdat deze het risico op een buiktrauma verhogen.

Lees verder

• Splenectomie: Chirurgische verwijdering van de milt
• Splenomegalie: Vergrote milt door infecties of ziekte
• Miltpijn: Oorzaken en symptomen van pijnlijke milt
• Miltinfarct: Belemmerde bloedtoevoer naar milt met buikpijn
• Miltletsel: Oorzaken en behandeling van letsel aan milt