Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen

Ongeveer één op de vijf mensen in de bevolking krijgt tijdens het leven te maken met een allergie, ook gekend als 'hypersensitiviteit'. Een allergische reactie treedt op wanneer het immuunsysteem overreageert op een uitlokkende stof die doorgaans niet schadelijk is, zoals plantaardige pollen, huisstofmijt, schimmels, insectensteken of voedsel. Allergieën veroorzaken verschillende milde tot ernstige symptomen, zoals onder andere een loopneus, niezen, jeuk, een huiduitslag, tranende ogen en zwelling. Anafylaxie is een levensbedreigende vorm van een allergische reactie. De arts behandelt de allergie door de uitlokkende factor te vermijden. Ook medicijnen zijn beschikbaar.

• Oorzaken allergische reactie: Contact met allergenen
• Allergenen: Stoffen die leiden tot een allergie
• Symptomen aan huid, ogen, ademhaling en lichaam
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicijnen en vermijden van allergenen
• Prognose allergie is meestal goed
• Complicaties: Anafylaxie
• Preventie allergieën

Oorzaken allergische reactie: Contact met allergenen

Een allergie komt vaak voor als gevolg van een immuunrespons of een reactie op stoffen (allergenen die normaliter niet schadelijk zijn. Genetische factoren en omgevingsfactoren spelen hierbij eveneens een rol. Als beide ouders namelijk allergieën hebben, heeft het kind ook een grote kans om een allergie te krijgen. Het immuunsysteem beschermt het lichaam normaal gesproken tegen schadelijke stoffen, zoals schimmels, bacteriën en virussen. Het afweersysteem reageert tevens op vreemde stoffen (allergenen). Deze zijn meestal onschuldig en bij de meeste mensen veroorzaken allergenen geen probleem. Bij een persoon met allergieën is het immuunrespons overgevoelig. Wanneer een allergeen het immuunsysteem herkent, lanceert het immuunsysteem een reactie en komt histamine vrij. Deze chemische stoffen veroorzaken allergische symptomen.

Allergenen: Stoffen die leiden tot een allergie

Veel voorkomende allergenen zijn onder meer:

• dierlijke eiwitten en huidschilfers van huisdieren en andere dieren (bijvoorbeeld huidschilfers van honden)
• een schimmel / schimmelsporen
• insectenbeten en hun steken (gif)
• medicijnen (zoals antibiotica, aspirine of topische medicijnen om op de huid toe te passen)
• natuurlijke latex
• stof
• stuifmeel
• te weinig blootstelling aan zonlicht
• uitwerpselen van mijten
• voedingsmiddelen (zoals ei, schelpdieren, pinda's, granen, melk, noten, soja, vis, dierlijk vlees en tarwe)
• voedingsversterkers en conserveringsmiddelen (zoals sulfiet)
• warme of koude temperaturen
• water
• wrijving

Allergieën verergeren soms bepaalde medische aandoeningen, zoals sinusinfecties, eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) en astma.

Symptomen aan huid, ogen, ademhaling en lichaam

Inademen

Wanneer iemand allergenen inademt, veroorzaakt dit:

• een verstopte neus
• een rode neus
• bultjes op de neus
• een benauwd gevoel in de keel
• een jeukende neus
• een jeukende keel
• niezen
• slijmvorming
• postnasale drip (overmatig veel slijm in de achterkant van de keel)
• hoesten, soms ook nachtelijk kuchen
• een beklemmend gevoel op de borst
• een piepende ademhaling (stridor)
• een mondademhaling
• een droge keel
• een aardbeientong (felrode tong met hobbelige papillen)

Huid
Wanneer allergenen de huid aanraken, krijgt de patiënt mogelijk te maken met een huiduitslag, netelroos, jeuk, blaren, een afgeschilferde huid of een zwelling van de huid, zoals bij een gezwollen bovenlip. Wanneer de patiënt bijvoorbeeld een chemisch product aanraakt met de handpalmen, ontstaat hier een huiduitslag. Pijn komt hierbij soms ook tot stand, bijvoorbeeld pijn aan de oksel. Wanneer de patiënt bijvoorbeeld een allergische reactie ontwikkelt op tandpasta, ontstaat stomatitis (ontsteking van slijmvlies in en rond mond).

Lichaam

Bij het gebruik van medicatie, verschijnt de allergische reactie meestal op het gehele lichaam wat dan diverse symptomen met zich meebrengt. Sommige geneesmiddelen (bijvoorbeeld aspirine en ampicilline) veroorzaken een allergische reactie, waaronder huiduitslag. Een loopneus, hoesten, ochtendhoofdpijn of hoofdpijn is zelfs mogelijk als gevolg van een infectie.

Ogen

Allergenen die in contact komen met de ogen, veroorzaken oogallergieën met een huiduitslag rond de ogen. Allergische conjunctivitis is bijvoorbeeld een ontsteking van het oogbindvlies die tot stand komt als gevolg van een allergische reactie. Make-up en oogcosmetica veroorzaken bijvoorbeeld ook een allergische reactie aan de ogen. Symptomen hiervan omvatten jeukende ogen, tranende ogen, rode ogen, wallen onder de ogen en/of gezwollen ogen. Ook glazige ogen en een wit bultje op het ooglid komen soms tot stand.

Voeding

Het eten van een voedingsproduct waarvoor iemand allergisch is, leidt tot misselijkheid, braken, buikpijn, krampen, diarree of een ernstige, levensbedreigende reactie (anafylaxie).

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en stelt vragen of de mogelijke oorzaak van de allergie, en wanneer deze zich voordoet. Vaak zijn allergietesten nodig zijn om de symptomen te linken aan een echte allergie of om andere problemen uit te sluiten. Het eten van besmet voedsel (voedselvergiftiging) veroorzaakt namelijk symptomen die doen denken aan voedselallergieën.

Diagnostisch onderzoek

Huidtest
Een huidtest (priktest) is de meest voorkomende methode om een allergie op te sporen. De arts plaatst hierbij een kleine hoeveelheid van de verdachte allergie veroorzakende stoffen op de huid, en prikt dan op het gebied zodat de stof onder de huid terechtkomt. Daarna bekijkt de arts de huid op tekenen van een reactie zoals zwelling en roodheid.

Plaktest
Bij de plaktest plaatst de arts een plakker met het verdachte allergeen op de huid. Ook hierbij let de arts nauwlettend op mogelijke tekenen van een reactie.

Intradermale test
De intradermale test omvat het injecteren van een kleine hoeveelheid allergeen onder de huid, waarna de arts de huid inspecteert op tekenen van een allergische reactie.

Eliminatietest
Het elimineren van bepaalde mogelijk uitlokkende factoren is nuttig om te kijken of de allergische reactie nog tot stand komt wanneer de patiënt voedsel of medicijnen vermijdt.

Andere testen
Ook is het mogelijk om fysieke uitlokkende factoren toe te passen, zoals warmte, koude, of andere stimulatie. Een bloedonderzoek is ook nodig, waarbij de arts het niveau van immunoglobuline E (IgE) opspoort (meting van allergiegerelateerde stoffen).

Behandeling via medicijnen en vermijden van allergenen

De beste manier om de symptomen van allergie te verminderen is om te de uitlokkende factoren te vermijden (voedsel, geneesmiddelen, …). Daarnet zet de arts mogelijk diverse soorten medicatie in tegen allergische reacties.

Antihistaminica

De arts schrijft eventueel antihistaminica voor; medicatie om allergische reacties te vermijden.

Corticosteroïden

Ook corticosteroïden zijn sterke ontstekingsremmers die mogelijk in te zetten zijn bij een allergische reactie.

Decongestiva

Decongestiva zijn medicijnen die een zwelling van de neus verminderen (verstopte neus).

Epinefrine bij anafylaxie

Ernstige allergische reacties (anafylaxie) behandelt de arts door middel van het geneesmiddel epinefrine. Anafylaxie is een zeldzame maar ernstige allergische reactie. Deze treedt mogelijk plots op en verergert snel. Netelroos (huidziekte met jeukende bultjes), ademhalingsproblemen, zwelling, een afgesloten keel, een schorre stem, misselijkheid, braken, buikpijn, diarree, duizeligheid, flauwvallen, een lage bloeddruk (hypotensie), een hoge hartslag (tachycardie) en een hartstilstand zijn de belangrijkste symptomen van een anafylactische schok. Dit is een medische noodsituatie waaraan de patiënt zonder behandeling met epinefrine komt te overlijden.

Immunotherapie

Immunotherapie is soms ook aanbevolen door de arts indien de patiënt niet in staat is om het allergeen te vermijden en de symptomen moeilijk te behandelen zijn. Bij deze behandelingsvorm injecteert de arts regelmatig steeds grotere hoeveelheden allergeen in het lichaam waardoor de patiënt leert omgaan met het allergeen. Dit werkt wel niet voor iedereen even effectief en regelmatige doktersbezoeken zijn bovendien vereist. Immunotherapie is het meest effectief voor de behandeling van hooikoorts en allergieën voor insectensteken. De injecties zijn niet bruikbaar voor voedselallergieën vanwege het gevaar van een ernstige reactie.

Leukotriene remmers

Andere inzetbare geneesmiddelen zijn leukotriene remmers (antagonisten) (blokkeren de stoffen die allergieën veroorzaken).

Prognose allergie is meestal goed

De meeste allergieën zijn gemakkelijk te behandelen met medicijnen. Sommige kinderen ontgroeien een (voedsel)allergie. Immunotherapie werkt meestal vrij goed, al zijn wel jarenlange doktersbezoeken nodig. Bijwerkingen zijn netelroos, een huiduitslag en anafylaxie.

Complicaties: Anafylaxie

Complicaties die voortvloeien uit allergieën of de behandeling zijn:

• ademhalingsproblemen en ongemak tijdens de allergische reactie
• anafylaxie (levensbedreigende allergische reactie)
• slaperigheid en andere bijwerkingen van geneesmiddelen

Preventie allergieën

Borstvoeding gedurende voorkomt of vermindert allergieën, maar dit enkel gedurende vier tot zes maanden. Meestal valt een allergie niet te voorkomen door het wijzigen van voeding. Blootstelling aan bepaalde allergenen (zoals huisstofmijt en huidschilfers van katten) in het eerste jaar van het leven voorkomt sommige allergieën. Kinderen die leven op boerderijen hebben minder allergieën dan kinderen die opgroeien in meer steriele omgevingen omdat ze al vroeg in het leven zijn blootgesteld aan de allergenen. Bij de aanwezigheid van allergieën, is het vermijden van uitlokkende factoren de belangrijkste preventie voor een allergische reactie.

Lees verder

• Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen
• Hondenallergie: Symptomen door huidschilfers van hond
• Melkallergie: Allergie voor melk en zuivelproducten
• Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tips
• Immunotherapie: Allergie-injecties voor behandeling allergie