Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen

Veel mensen schrijven hun symptomen toe aan voedselinname. Deze reacties kunnen onderverdeeld worden in voedselallergieën en voedselintoleranties. Bij voedselallergieën reageert het lichaam allergisch op bepaalde eiwitten in voedsel, terwijl voedselintoleranties geen allergische reacties zijn, maar vaak te maken hebben met een enzymdeficiëntie of andere verwerkingsproblemen. Symptomen van beide kunnen variëren van milde ongemakken tot ernstige gezondheidsproblemen. Het vermijden van de triggerende voedingsmiddelen kan de symptomen verlichten, maar soms is medische begeleiding en/of medicatie nodig om de effecten te beheersen of te verminderen.

• Voedselallergie: Allergische reactie op voedselinname
• Oorzaken
• Voedingsproducten waarop mensen allergisch reageren
• Symptomen aan ademhaling, gezicht, huid, maag en darmen
• Voedselintolerantie: Niet-allergische reactie op voedselinname
• Oorzaken
• Aandoeningen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling

Voedselallergie: Allergische reactie op voedselinname

Oorzaken

Voedselallergieën komen voor bij naar schatting 5% van de jonge kinderen en bij ongeveer 1-2% van de volwassenen. Bij voedselallergieën beschouwt het immuunsysteem bepaalde eiwitten in voedsel als indringers, wat leidt tot een allergische reactie. Deze reacties verschijnen vaak binnen enkele minuten tot een uur na de inname van het allergeen.

Voedingsproducten waarop mensen allergisch reageren

Volwassenen hebben vaak allergieën voor vis, schelpdieren en pinda's, terwijl kinderen vaak allergisch zijn voor koemelk, eiwitten, tarwe en soja. Pinda-allergieën zijn vaak ernstig en kunnen levenslang aanhouden. Veelvoorkomende allergieën zijn onder andere:

• Eieren
• Fruit: Appels, Kersen, Perziken
• Garnalen
• Gelatine
• Groenten: Maïs, Tomaten
• Koemelk (meestal bij kinderen)
• Kruiden, zoals karwij, Koriander, Knoflook en mosterd
• Noten: pinda’s, walnoten, amandelen, Braziliaanse noten, pecannoten
• Pijnboompitten
• Schaaldieren (meestal bij volwassenen)
• Sojasaus
• Tarwe en andere granen met gluten, inclusief gerst, rogge en haver
• Vis (meestal bij volwassenen)
• Vlees: rundvlees, kip, schapenvlees en varkensvlees; allergie voor vlees kan ook een symptoom zijn van het alfa-gal-syndroom, veroorzaakt door de beet van een besmette teek.
• Zaden, zoals sesam, zonnebloem, en papaver

Symptomen aan ademhaling, gezicht, huid, maag en darmen

De symptomen van voedselallergieën kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen verschillende systemen in het lichaam aantasten. Vaak voorkomende symptomen zijn ademhalingsproblemen, klachten aan de zintuigen in het gezicht, huidaandoeningen en maag- en darmproblemen.

Acute allergische reactie
Acute allergische reacties zoals urticaria (netelroos: jeukende bultjes), braken en diarree na de consumptie van allergenen zijn relatief vaak. Deze reacties kunnen soms leiden tot angioneurotisch oedeem (zwelling onder de huid rond de ogen, lippen, handen, voeten en keel), wat ernstig kan zijn.

Ademhaling
Bij jonge kinderen kunnen allergieën voor eieren leiden tot astma met symptomen zoals een piepende ademhaling, kortademigheid, een drukkend gevoel op de borst en hoesten. Rhinitis (ontsteking van het neusslijmvlies) is een ander symptoom, vooral na het eten van melk en chocolade. Pinda's, noten, vis en schelpdieren kunnen ernstige ademhalingsproblemen veroorzaken, zoals een anafylactische shock, met symptomen zoals:

• Duizeligheid
• Een zwakke, ongelijke hartslag (aritmieën)
• Gezwollen lippen, gezonde tong of gezwollen keel
• Kortademigheid
• Pijn op de borst
• Slikproblemen
• Verwardheid
• Zwakte

Gezicht
Symptomen in de gezichtsregio kunnen onder andere zijn:

• Mond: Afteuze mondzweren, een aparte smaak in de mond, jeukende mond
• Neus: een loopneus, een verstopte neus
• Ogen: Jeukende ogen, Rode ogen, Tranende ogen
• Oren: jeukende oren

Huid
Chronische urticaria, andere langdurige huidaandoeningen en eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) zijn vaak voorkomende huidproblemen bij allergieën. Behandeling kan bestaan uit een uitsluitingsdieet (eliminatiedieet).

Maag & Darmen
Voedselgevoelige enteropathieën zoals coeliakie (glutenovergevoeligheid) of koemelk-enteropathie kunnen ontstaan na het eten van specifieke voedingsmiddelen. Symptomen zijn onder andere maagkrampen, maagpijn, buikkrampen, buikpijn, misselijkheid, braken, obstipatie of diarree.

Voedselintolerantie: Niet-allergische reactie op voedselinname

Oorzaken

Bij voedselintolerantie speelt het immuunsysteem geen rol. Het lichaam mist vaak een bepaald enzym (zoals bij lactose-intolerantie) of een transporteiwit (zoals bij fructose-intolerantie). Voedselintolerantie kan ook veroorzaakt worden door stoffen die al in voeding aanwezig zijn, zoals histamine, of door additieven in voedingsmiddelen. Veel voorkomende triggers zijn onder andere histamine in makreel of ingeblikt voedsel, en tyramine in kaas. Andere veelvoorkomende toevoegingen en verbindingen met bepaalde E-nummers kunnen ook reacties veroorzaken.

Aandoeningen

Voedselintolerantie kan zich uiten in verschillende aandoeningen.

Chineesrestaurantsyndroom
Monosodiumglutamaat, een smaakversterker die vaak wordt gebruikt in Chinees eten, kan leiden tot klachten zoals duizeligheid, zwakte, misselijkheid, zweten en borstpijn. Dit staat bekend als het Chineesrestaurantsyndroom.

Fenylketonurie
Fenylketonurie is een erfelijke aandoening veroorzaakt door een tekort aan het enzym fenylalaninehydroxylase, dat nodig is voor het metabolisme van fenylalanine, een aminozuur in voedingseiwitten. Het tekort leidt tot een ophoping van fenylalanine in het lichaam, wat neurologische problemen zoals een verstandelijke handicap en gedragsproblemen kan veroorzaken. Symptomen kunnen ook eczeem, verhoogde spierspanning en een karakteristieke "muizenlucht" omvatten. De behandeling bestaat uit een levenslange eiwitarme voeding en regelmatige medische controles.

Lactose-intolerantie
Lactose-intolerantie is de meest voorkomende voedselintolerantie wereldwijd en wordt gekenmerkt door buikkrampen en diarree na de consumptie van lactose, aanwezig in melk. Het is vaak genetisch van oorsprong.

Migraine
Migraine, gekenmerkt door aanvallen van aura en/of eenzijdige hoofdpijn, kan volgen op de consumptie van voedingsmiddelen die rijk zijn aan aminen zoals tyramine, die aanwezig zijn in chocolade, kaas en alcohol. Patiënten die monoamine-oxidaseremmers (MAO-remmers) gebruiken, zoals bepaalde antidepressiva, zijn bijzonder kwetsbaar voor deze reacties.

Prikkelbaredarmsyndroom
Bij sommige patiënten kan het prikkelbaredarmsyndroom geassocieerd worden met de inname van specifieke voedingsmiddelen zoals tarwe. Symptomen omvatten diarree, obstipatie en/of chronische buikpijn.

Diagnose en onderzoeken

Om voedselallergieën of voedselintoleranties te diagnosticeren, zal een arts de voedingsgeschiedenis van de patiënt zorgvuldig analyseren. Dit kan helpen bij het identificeren van de oorzaak van de allergie of intolerantie. Het uitsluiten van bepaalde voedingsmiddelen kan tijdrovend zijn, maar is soms noodzakelijk om de specifieke trigger te vinden. Een andere test is de voedseluitdagingstest, waarbij de patiënt een voedingsmiddel consumeert om de symptomen te reproduceren. Ook kan een huidpriktest worden gebruikt om allergieën op te sporen.

Behandeling

Veel patiënten met acute voedselreacties kunnen hun symptomen beheersen door het betreffende voedsel te vermijden. Voor anderen kan een arts doorverwijzen naar een diëtist om het voedingspatroon te evalueren en aan te passen. Medicijnen zoals antihistaminica kunnen helpen bij het verminderen van allergische klachten. Sommige patiënten krijgen ook een adrenaline-injector (adrenalinepen) voor noodsituaties bij een anafylactische shock.

Lees verder

• Pinda-allergie: Allergische reactie op pindanoten
• Melkallergie: Allergie voor melk en zuivelproducten
• Schaal- en schelpdierenallergie: Soort voedselallergie
• Ei-allergie: Behandeling van allergische reactie op kippenei
• Soja-allergie: Allergische reactie op soja en sojaproducten