Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen

Veel mensen schrijven hun symptomen toe aan voedselinname. Deze reacties kunnen onderverdeeld worden in voedselallergieën en voedselintoleranties. Bij voedselallergieën reageert het lichaam allergisch op bepaalde eiwitten in voedsel, terwijl voedselintoleranties geen allergische reacties zijn, maar vaak te maken hebben met een enzymdeficiëntie of andere verwerkingsproblemen. Symptomen van beide kunnen variëren van milde ongemakken tot ernstige gezondheidsproblemen. Het vermijden van de triggerende voedingsmiddelen kan de symptomen verlichten, maar soms is medische begeleiding en/of medicatie nodig om de effecten te beheersen of te verminderen.

• Vergelijking tussen voedselallergie en voedselintolerantie
• Voedselallergie: Allergische reactie op voedselinname
• Oorzaken
• Voedingsproducten waarop mensen allergisch reageren
• Symptomen aan ademhaling, gezicht, huid, maag en darmen
• Voedselintolerantie: Niet-allergische reactie op voedselinname
• Oorzaken
• Aandoeningen
• Risicofactoren voor voedselallergieën
• Symptomen van voedselallergieën bij kinderen
• Voedselallergie en intolerantie bij volwassenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met voedselallergie en voedselintolerantie
• Identificeer je triggers
• Lees zorgvuldig de etiketten van voedingsmiddelen
• Pas je voedingspatroon aan met alternatieven
• Wees voorzichtig met buitenmaaltijden
• Draag altijd noodmedicatie bij je
• Raadpleeg een diëtist of allergoloog
• Zorg voor een goede communicatie met je omgeving
• Misvattingen rond voedselallergie en voedselintolerantie
• Voedselallergieën en voedselintoleranties zijn hetzelfde
• Een voedselallergie komt altijd meteen na het eten
• Een lichte reactie betekent dat je allergie niet ernstig is
• Voedselallergieën kunnen worden opgespoord met een standaard bloedtest
• Voedselintoleranties zijn nooit gevaarlijk
• Kinderen groeien altijd over een voedselallergie heen

Vergelijking tussen voedselallergie en voedselintolerantie

Het is essentieel om onderscheid te maken tussen voedselallergie en voedselintolerantie, aangezien de symptomen vaak overlappen, maar de onderliggende mechanismen verschillen. Voedselallergieën kunnen ernstig zijn en onmiddellijke medische zorg vereisen, terwijl voedselintolerantie meestal minder gevaarlijk is, maar wel ongemak kan veroorzaken.

Basisverschillen in reactie
Een voedselallergie wordt veroorzaakt door het immuunsysteem dat onterecht een voedselcomponent als een bedreiging beschouwt, wat leidt tot een allergische reactie. In tegenstelling tot voedselintolerantie, waarbij het spijsverteringssysteem moeite heeft met het verwerken van bepaalde voedingsstoffen, zijn de symptomen van een allergie vaak acuter en ernstiger.

Impact op het lichaam
Voedselallergieën kunnen leiden tot levensbedreigende reacties, zoals anafylaxie, terwijl voedselintolerantie meestal resulteert in langdurige, maar minder ernstige symptomen zoals buikpijn en opgeblazen gevoel.

Voedselallergie: Allergische reactie op voedselinname

Oorzaken

Voedselallergieën komen voor bij naar schatting 5% van de jonge kinderen en bij ongeveer 1-2% van de volwassenen. Bij voedselallergieën beschouwt het immuunsysteem bepaalde eiwitten in voedsel als indringers, wat leidt tot een allergische reactie. Deze reacties verschijnen vaak binnen enkele minuten tot een uur na de inname van het allergeen.

Voedingsproducten waarop mensen allergisch reageren

Volwassenen hebben vaak allergieën voor vis, schelpdieren en pinda's, terwijl kinderen vaak allergisch zijn voor koemelk, eiwitten, tarwe en soja. Pinda-allergieën zijn vaak ernstig en kunnen levenslang aanhouden. Veelvoorkomende allergieën zijn onder andere:

• Eieren
• Fruit: Appels, Kersen, Perziken
• Garnalen
• Gelatine
• Groenten: Maïs, Tomaten
• Koemelk (meestal bij kinderen)
• Kruiden, zoals karwij, Koriander, Knoflook en mosterd
• Noten: pinda’s, walnoten, amandelen, Braziliaanse noten, pecannoten
• Pijnboompitten
• Schaaldieren (meestal bij volwassenen)
• Sojasaus
• Tarwe en andere granen met gluten, inclusief gerst, rogge en haver
• Vis (meestal bij volwassenen)
• Vlees: rundvlees, kip, schapenvlees en varkensvlees; allergie voor vlees kan ook een symptoom zijn van het alfa-gal-syndroom, veroorzaakt door de beet van een besmette teek.
• Zaden, zoals sesam, zonnebloem, en papaver

Symptomen aan ademhaling, gezicht, huid, maag en darmen

De symptomen van voedselallergieën kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen verschillende systemen in het lichaam aantasten. Vaak voorkomende symptomen zijn ademhalingsproblemen, klachten aan de zintuigen in het gezicht, huidaandoeningen en maag- en darmproblemen.

Acute allergische reactie
Acute allergische reacties zoals urticaria (netelroos: jeukende bultjes), braken en diarree na de consumptie van allergenen zijn relatief vaak. Deze reacties kunnen soms leiden tot angioneurotisch oedeem (zwelling onder de huid rond de ogen, lippen, handen, voeten en keel), wat ernstig kan zijn.

Ademhaling
Bij jonge kinderen kunnen allergieën voor eieren leiden tot astma met symptomen zoals een piepende ademhaling, kortademigheid, een drukkend gevoel op de borst en hoesten. Rhinitis (ontsteking van het neusslijmvlies) is een ander symptoom, vooral na het eten van melk en chocolade. Pinda's, noten, vis en schelpdieren kunnen ernstige ademhalingsproblemen veroorzaken, zoals een anafylactische shock, met symptomen zoals:

• Duizeligheid
• Een zwakke, ongelijke hartslag (aritmieën)
• Gezwollen lippen, gezonde tong of gezwollen keel
• Kortademigheid
• Pijn op de borst
• Slikproblemen
• Verwardheid
• Zwakte

Gezicht
Symptomen in de gezichtsregio kunnen onder andere zijn:

• Mond: Afteuze mondzweren, een aparte smaak in de mond, jeukende mond
• Neus: een loopneus, een verstopte neus
• Ogen: Jeukende ogen, Rode ogen, Tranende ogen
• Oren: jeukende oren

Huid
Chronische urticaria, andere langdurige huidaandoeningen en eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) zijn vaak voorkomende huidproblemen bij allergieën. Behandeling kan bestaan uit een uitsluitingsdieet (eliminatiedieet).

Maag & Darmen
Voedselgevoelige enteropathieën zoals coeliakie (glutenovergevoeligheid) of koemelk-enteropathie kunnen ontstaan na het eten van specifieke voedingsmiddelen. Symptomen zijn onder andere maagkrampen, maagpijn, buikkrampen, buikpijn, misselijkheid, braken, obstipatie of diarree.

Voedselintolerantie: Niet-allergische reactie op voedselinname

Oorzaken

Bij voedselintolerantie speelt het immuunsysteem geen rol. Het lichaam mist vaak een bepaald enzym (zoals bij lactose-intolerantie) of een transporteiwit (zoals bij fructose-intolerantie). Voedselintolerantie kan ook veroorzaakt worden door stoffen die al in voeding aanwezig zijn, zoals histamine, of door additieven in voedingsmiddelen. Veel voorkomende triggers zijn onder andere histamine in makreel of ingeblikt voedsel, en tyramine in kaas. Andere veelvoorkomende toevoegingen en verbindingen met bepaalde E-nummers kunnen ook reacties veroorzaken.

Aandoeningen

Voedselintolerantie kan zich uiten in verschillende aandoeningen.

Chineesrestaurantsyndroom
Monosodiumglutamaat, een smaakversterker die vaak wordt gebruikt in Chinees eten, kan leiden tot klachten zoals duizeligheid, zwakte, misselijkheid, zweten en borstpijn. Dit staat bekend als het Chineesrestaurantsyndroom.

Fenylketonurie
Fenylketonurie is een erfelijke aandoening veroorzaakt door een tekort aan het enzym fenylalaninehydroxylase, dat nodig is voor het metabolisme van fenylalanine, een aminozuur in voedingseiwitten. Het tekort leidt tot een ophoping van fenylalanine in het lichaam, wat neurologische problemen zoals een verstandelijke handicap en gedragsproblemen kan veroorzaken. Symptomen kunnen ook eczeem, verhoogde spierspanning en een karakteristieke "muizenlucht" omvatten. De behandeling bestaat uit een levenslange eiwitarme voeding en regelmatige medische controles.

Lactose-intolerantie
Lactose-intolerantie is de meest voorkomende voedselintolerantie wereldwijd en wordt gekenmerkt door buikkrampen en diarree na de consumptie van lactose, aanwezig in melk. Het is vaak genetisch van oorsprong.

Migraine
Migraine, gekenmerkt door aanvallen van aura en/of eenzijdige hoofdpijn, kan volgen op de consumptie van voedingsmiddelen die rijk zijn aan aminen zoals tyramine, die aanwezig zijn in chocolade, kaas en alcohol. Patiënten die monoamine-oxidaseremmers (MAO-remmers) gebruiken, zoals bepaalde antidepressiva, zijn bijzonder kwetsbaar voor deze reacties.

Prikkelbaredarmsyndroom
Bij sommige patiënten kan het prikkelbaredarmsyndroom geassocieerd worden met de inname van specifieke voedingsmiddelen zoals tarwe. Symptomen omvatten diarree, obstipatie en/of chronische buikpijn.

Risicofactoren voor voedselallergieën

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van voedselallergieën verhogen. Dit kunnen genetische factoren zijn, maar ook omgevingsfactoren spelen een rol.

Genetische aanleg
Familiegeschiedenis van allergieën is een belangrijke risicofactor. Patiënten die genetisch vatbaar zijn voor allergieën, hebben een verhoogde kans om ook voedselallergieën te ontwikkelen.

Omgevingsfactoren
Omgevingsfactoren zoals blootstelling aan bepaalde allergenen tijdens de vroege kinderjaren kunnen het risico op het ontwikkelen van voedselallergieën verhogen. Ook een onjuiste balans van bacteriën in de darmen kan een rol spelen.

Symptomen van voedselallergieën bij kinderen

Voedselallergieën komen vaak voor bij jonge kinderen, en het herkennen van de symptomen kan helpen bij een vroegtijdige diagnose en behandeling.

Symptomen bij zuigelingen
Bij zuigelingen kunnen voedselallergieën zich uiten in huiduitslag, braken, diarree, of zelfs ademhalingsproblemen zoals piepende ademhaling. Het kan moeilijk zijn om te bepalen welk voedingsmiddel de reactie veroorzaakt, dus medische hulp is essentieel.

Symptomen bij oudere kinderen
Oudere kinderen kunnen klachten zoals jeuk in de mond, zwellingen rond de lippen, ademhalingsmoeilijkheden of zelfs anafylaxie vertonen. Het is belangrijk om onmiddellijk medische zorg te zoeken als een van deze symptomen optreedt.

Voedselallergie en intolerantie bij volwassenen

Hoewel voedselallergieën en intoleranties vaak al op jonge leeftijd beginnen, kunnen ze zich ook later in het leven ontwikkelen. Het herkennen van de symptomen is belangrijk voor een juiste diagnose en behandeling.

Symptomen bij volwassenen
Volwassenen kunnen symptomen van voedselallergieën of intolerantie ervaren zoals misselijkheid, braken, diarree of buikpijn na het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Bij allergieën kunnen de reacties sneller en ernstiger zijn dan bij intoleranties.

Preventie en controle bij volwassenen
Preventie bestaat uit het vermijden van triggerende voedingsmiddelen. Patiënten kunnen hun voeding aanpassen om ongemak te verminderen en symptomen onder controle te houden. Het behouden van een gezond evenwichtig voedingspatroon is van groot belang voor zowel de preventie als het beheer van voedselintoleranties en -allergieën.

Diagnose en onderzoeken

Een correcte diagnose van voedselallergieën is cruciaal voor het beheer van symptomen en het voorkomen van ernstige reacties. Verschillende testen en procedures worden gebruikt om vast te stellen welke voedingsmiddelen de allergische reacties veroorzaken.

Huidige diagnostische methoden
Artsen gebruiken huidpriktesten of bloedtesten om specifieke allergieën vast te stellen. Een huidpriktest kan snel aangeven op welke allergenen een patiënt reageert, terwijl bloedtesten de aanwezigheid van allergische antilichamen meten.

Eliminatiedieet
Een eliminatiedieet kan ook worden toegepast om te achterhalen welk specifiek voedsel de allergische reactie veroorzaakt. Dit dieet houdt in dat verdachte voedingsmiddelen tijdelijk uit het dieet worden gehaald, waarna ze weer een voor een worden geïntroduceerd om te zien of een reactie optreedt.

Behandeling

Veel patiënten met acute voedselreacties kunnen hun symptomen beheersen door het betreffende voedsel te vermijden. Voor anderen kan een arts doorverwijzen naar een diëtist om het voedingspatroon te evalueren en aan te passen. Medicijnen zoals antihistaminica kunnen helpen bij het verminderen van allergische klachten. Sommige patiënten krijgen ook een adrenaline-injector (adrenalinepen) voor noodsituaties bij een anafylactische shock.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met voedselallergie en voedselintolerantie

Het omgaan met voedselallergieën en voedselintoleranties vereist een zorgvuldige aanpak om de juiste voedingsmiddelen te kiezen en de symptomen te voorkomen. Hoewel ze beide te maken hebben met een reactie van het immuunsysteem of het spijsverteringsstelsel, verschillen ze op belangrijke punten. Voedselallergieën kunnen leiden tot ernstige reacties zoals ademhalingsproblemen of anafylaxie, terwijl voedselintoleranties doorgaans minder ernstig zijn maar wel ongemak veroorzaken, zoals buikpijn, diarree of een opgeblazen gevoel.

Identificeer je triggers

Het is cruciaal om te weten welke voedingsmiddelen je allergieën of intoleranties veroorzaken. Dit kan door het bijhouden van een voedingsdagboek en het noteren van de symptomen die optreden na het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Raadpleeg je arts om de specifieke allergieën of intoleranties te bevestigen door middel van tests, zoals huidtesten of bloedonderzoeken. Zodra je weet welke voedingsmiddelen je moet vermijden, kun je ze effectief uitsluiten van je dieet om klachten te voorkomen.

Lees zorgvuldig de etiketten van voedingsmiddelen

Veel verwerkte voedingsmiddelen bevatten ingrediënten die mogelijk allergenen zijn of je intolerantie kunnen veroorzaken. Het is belangrijk om altijd de etiketten van voedingsmiddelen zorgvuldig te lezen. Let op termen die kunnen wijzen op verborgen allergenen, zoals 'kan sporen bevatten van noten' of 'bevat sporen van melk'. Als je niet zeker weet of een product veilig is, is het beter om het te vermijden of contact op te nemen met de fabrikant voor meer informatie.

Pas je voedingspatroon aan met alternatieven

Als je voedselallergieën of -intoleranties hebt, zul je vaak alternatieven moeten zoeken voor de voedingsmiddelen die je niet kunt eten. Voor mensen met bijvoorbeeld een melkallergie zijn er plantaardige melksoorten zoals amandelmelk of havermelk beschikbaar. Bij een glutenintolerantie kun je kiezen voor glutenvrije producten, zoals rijst of glutenvrije pasta. Er zijn tegenwoordig steeds meer voedingsmiddelen beschikbaar die geschikt zijn voor mensen met allergieën en intoleranties.

Wees voorzichtig met buitenmaaltijden

Het kan moeilijk zijn om buiten de deur te eten als je last hebt van voedselallergieën of -intoleranties. Restaurants en cafés bieden vaak niet altijd gedetailleerde informatie over de ingrediënten van hun gerechten. Het is belangrijk om altijd het personeel op de hoogte te stellen van je allergieën of intoleranties, zodat ze je kunnen adviseren over veilige keuzes. In sommige gevallen kan het nodig zijn om zelf maaltijden voor te bereiden of specifieke gerechten mee te nemen als je op reis gaat.

Draag altijd noodmedicatie bij je

Bij ernstige voedselallergieën, zoals bij een pinda-allergie of melkallergie, kan het nodig zijn om een adrenalinepen (epinefrine) bij je te dragen, vooral als je risico loopt op anafylaxie. Het is belangrijk om te weten hoe je de pen moet gebruiken en om deze altijd binnen handbereik te houden, vooral als je niet zeker bent van de ingrediënten in een maaltijd.

Raadpleeg een diëtist of allergoloog

Een diëtist of allergoloog kan je helpen om een evenwichtig voedingspatroon samen te stellen dat rekening houdt met je allergieën of intoleranties. Ze kunnen je voorzien van informatie over veilige alternatieven en je helpen om voedingsstoffen die je misschien mist door het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen, te vervangen. Het kan ook nuttig zijn om de hulp van een specialist in te schakelen als je een complexere voedselintolerantie of -allergie hebt, zoals bij een glutenintolerantie.

Zorg voor een goede communicatie met je omgeving

Het is belangrijk om je familie, vrienden en collega’s op de hoogte te stellen van je voedselallergieën of -intoleranties. Als je hen bewust maakt van je situatie, kunnen zij helpen om ervoor te zorgen dat je geen risico loopt bij sociale bijeenkomsten, etentjes of uitjes. Een goede communicatie helpt hen om rekening te houden met jouw behoeften en om eventuele allergische reacties te voorkomen.

Door deze praktische tips toe te passen, kun je beter omgaan met voedselallergieën en -intoleranties en je kwaliteit van leven verbeteren door te zorgen voor een veilige en gevarieerde voeding.

Misvattingen rond voedselallergie en voedselintolerantie

Voedselallergieën en voedselintoleranties worden vaak met elkaar verward, terwijl het om twee verschillende aandoeningen gaat. Een voedselallergie is een immuunreactie op bepaalde eiwitten in voeding, terwijl een intolerantie meestal te maken heeft met problemen bij de vertering of verwerking van bepaalde stoffen. Er bestaan veel misverstanden over de symptomen, diagnose en behandeling van beide aandoeningen. Hieronder bespreken we enkele veelvoorkomende misvattingen.

Voedselallergieën en voedselintoleranties zijn hetzelfde

Een veelvoorkomend misverstand is dat een voedselallergie en een voedselintolerantie hetzelfde zijn. Bij een voedselallergie reageert het immuunsysteem op een specifieke stof in voeding, wat kan leiden tot ernstige reacties zoals netelroos, zwellingen of anafylaxie. Een voedselintolerantie daarentegen is geen immuunreactie maar een probleem met de vertering of opname van bepaalde stoffen, zoals lactose of gluten. Personen met een voedselintolerantie ervaren vaak maag- en darm klachten, maar zonder het risico op een levensbedreigende allergische reactie.

Een voedselallergie komt altijd meteen na het eten

Hoewel een allergische reactie vaak kort na de inname van het allergeen optreedt, kan dit in sommige gevallen vertraagd zijn. Bij sommige typen voedselallergieën, zoals bepaalde vormen van melk- of tarweallergie, kunnen de klachten pas uren later ontstaan. Dit maakt het soms moeilijk om de oorzaak te achterhalen en leidt tot verwarring met andere aandoeningen.

Een lichte reactie betekent dat je allergie niet ernstig is

Sommige mensen denken dat een milde allergische reactie betekent dat ze geen risico lopen op ernstigere reacties in de toekomst. Dit is echter een gevaarlijke misvatting. Een allergie kan zich ontwikkelen en verergeren bij herhaalde blootstelling, wat in sommige gevallen kan leiden tot anafylaxie. Daarom is het belangrijk om een allergie serieus te nemen en de juiste voorzorgsmaatregelen te treffen. Personen met een bekende ernstige allergie dragen vaak een adrenalinepen bij zich om een acute reactie te behandelen.

Voedselallergieën kunnen worden opgespoord met een standaard bloedtest

Niet alle voedselallergieën kunnen worden vastgesteld met een eenvoudige bloedonderzoek. Hoewel specifieke IgE-tests soms kunnen helpen bij de diagnose, is een huidpriktest of eliminatiedieet vaak nodig om zekerheid te krijgen. Bij voedselintoleranties, zoals lactose-intolerantie, worden vaak andere tests gebruikt, zoals een ademtest. Een juiste diagnose vereist een grondige evaluatie door een arts of allergoloog.

Voedselintoleranties zijn nooit gevaarlijk

Hoewel voedselintoleranties meestal niet levensbedreigend zijn, kunnen ze wel ernstige klachten veroorzaken. Onbehandelde lactose-intolerantie kan bijvoorbeeld leiden tot chronische buikpijn, opgeblazen gevoel en voedingsstoffentekorten. Coeliakie, een auto-immuunreactie op gluten, kan zonder behandeling leiden tot ernstige schade aan de darmen en ondervoeding. Het is daarom belangrijk om een correcte diagnose te stellen en het juiste dieet te volgen.

Kinderen groeien altijd over een voedselallergie heen

Veelvoorkomende allergieën, zoals koemelk- en kippenei-allergie, verdwijnen bij sommige kinderen naarmate ze ouder worden. Dit geldt echter niet voor alle voedselallergieën. Pinda- en notenallergieën blijven vaak levenslang aanwezig en kunnen zelfs in ernst toenemen. Regelmatige controle bij een arts is noodzakelijk om te bepalen of een allergie nog aanwezig is en of herintroductie van het voedingsmiddel veilig is.

Lees verder

• Pinda-allergie: Allergische reactie op pindanoten
• Melkallergie: Allergie voor melk en zuivelproducten
• Schaal- en schelpdierenallergie: Soort voedselallergie
• Ei-allergie: Behandeling van allergische reactie op kippenei
• Soja-allergie: Allergische reactie op soja en sojaproducten