Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen

Veel mensen schrijven hun verschillende symptomen toe aan de inname van voedsel. Bijwerkingen op voedsel vallen in te delen in voedselinname waarop het lichaam allergisch reageert (voedselallergie / voedingsallergie) en voedselinname waarop het lichaam niet-allergisch reageert (voedselintolerantie). Vaak voorkomende symptomen zijn onder andere misselijkheid, buikpijn, jeukende ogen en huidklachten maar soms komen ook heftigere reacties tot stand, met bijvoorbeeld ernstige ademhalingsproblemen als gevolg. Het voedingsproduct vermijden voorkomt de symptomen, maar soms is medische begeleiding en/of medicatie nodig om de effecten van de voedselinname te voorkomen of verminderen.

• Voedselallergie: Allergische reactie op voedselinname
• Oorzaken
• Voedingsproducten waarop mensen allergisch reageren
• Symptomen aan ademhaling, gezicht, huid, maag en darmen
• Voedselintolerantie: Niet-allergische reactie op voedselinname
• Oorzaken
• Aandoeningen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling

Voedselallergie: Allergische reactie op voedselinname

Oorzaken

Voedselallergie komt voor bij naar schatting 5% van de jonge kinderen en bij ongeveer 1-2% van de volwassenen. Hierbij ziet het lichaam bepaalde eiwitten uit voedselproducten als indringer, waarop het afweersysteem dan gaat reageren. De allergische reacties hebben de neiging om vroeg na een voedselinname (binnen minuten tot een uur) te verschijnen.

Voedingsproducten waarop mensen allergisch reageren

Volwassenen zijn vaak allergisch voor vis, schelpdieren en pinda's, terwijl kinderen vaak allergisch reageren op koemelk, eiwit, tarwe en soja. Op pinda’s reageren mensen vaak erg allergisch en bovendien is een pinda-allergie meestal een levenslange aandoening.

Vaak voorkomende voedingsproducten waarop mensen allergisch reageren omvatten:

• eieren
• fruit: appels, kersen, perziken
• garnalen
• gelatine
• groenten: maïs, tomaten
• koemelk (meestal bij kinderen)
• kruiden, zoals karwij, koriander, knoflook en mosterd
• noten: pinda’s, walnoten, amandelen, Braziliaanse noten, pecannoten
• pijnboompitten
• schaaldieren (meestal bij volwassenen)
• sojasaus
• tarwe en andere granen met gluten, inclusief gerst, rogge en haver
• vis (meestal bij volwassenen)
• vlees: rundvlees, kip, schapenvlees en varkensvlees: Allergisch zijn voor vlees is ook een symptoom van het alfa-gal-syndroom; deze aandoening is veroorzaakt door de beet van een besmette teek.
• zaden, vaak sesam, zonnebloem, en papaver

Symptomen aan ademhaling, gezicht, huid, maag en darmen

Elke voedselallergie is anders en de milde tot ernstige symptomen die hiermee gepaard gaan, zijn eveneens variabel. Daarnaast resulteren vrijwel alle voedingsmiddelen mogelijk in een allergische reactie. Vaak voorkomende symptomen naast een acute allergische reactie zijn ademhalingsstoornissen, problemen met de zintuigen in het gezicht, huidaandoeningen en maag- en darmproblemen.

Acute allergische reactie
Urticaria (netelroos: huidziekte met jeukende bultjes), braken of diarree na het eten van noten, aardbeien of schelpdieren zijn acute allergische reacties. Deze allergische reacties veroorzaken meestal geen klinische problemen, aangezien de patiënten al geleerd hebben om het verdachte voedsel te vermijden. Een toevallige inname van het voedsel is wel mogelijk, hetgeen leidt tot angioneurotisch oedeem (zwelling onder het oppervlak van de huid, rond de ogen, de lippen, de handen, de voeten en de keel).

Ademhaling
Vooral jonge kinderen reageren allergisch op de inname van eieren, waardoor ze te maken krijgen met astma. Symptomen van een piepende ademhaling, kortademigheid, een drukkend gevoel (pijn) op de borst en hoesten zijn typisch voor een astma-aanval. Rhinitis (een ontsteking van het neusslijmvlies) is een ander kenmerk van een allergische reactie na voedselinname, vooral na inname van melk en chocolade. Een loopneus of verstopte neus, tongtintelingen, niezen of een lichte, droge hoest zijn enkele klachten die hierbij tot uiting komen. Vooral pinda’s, noten, vis en schelpdieren veroorzaken soms ernstige ademhalingsproblemen in de vorm van een anafylactische shock (ernstige allergische reactie), zoals:

• duizeligheid
• een zwakke, ongelijke hartslag (aritmieën)
• gezwollen lippen, gezwollen tong of gezwollen keel
• kortademigheid
• pijn op de borst
• slikproblemen
• verwardheid
• zwakte

Gezicht
Aan de zintuigen (ogen, mond, oren) van het gezicht ontstaan mogelijk heel wat symptomen zoals

• mond: afteuze mondzweren, een aparte smaak in de mond, een jeukende mond
• neus: een loopneus, een verstopte neus
• ogen: jeukende ogen, rode ogen, tranende ogen
• oren: jeukende oren

Huid
Chronische urticaria, een andere langdurige huidaandoening en eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) zijn vrij frequente huidziekten die tot stand komen bij een allergische reactie op voedingsproducten. Deze huidaandoeningen behandelt de arts succesvol door een uitsluitingsdieet (eliminatiedieet).

Maag & Darmen
Voedselgevoelige enteropathie (aandoening aan de dunne darm) ontwikkelt zich mogelijk na het innemen van bepaalde voedselproducten. Dit uit zich als coeliakie (gluten gevoelige enteropathie) of als koemelk-enteropathie (bij zuigelingen). Maagkrampen, maagpijn, buikkrampen, buikpijn, misselijkheid, braken, obstipatie of diarree zijn enkele mogelijke tekenen van maag- en darmproblemen.

Voedselintolerantie: Niet-allergische reactie op voedselinname

Oorzaken

Bij voedselintolerantie speelt het afweersysteem geen rol. Hierbij heeft het lichaam een tekort aan een bepaald enzym (lactose-intolerantie) of een transporteiwit (fructose-intolerantie), maar soms is dit ook te wijten aan in de voeding reeds aanwezige stoffen (zoals histamine) of additieven in voedingsproducten. Voedselintolerantie is bijgevolg mogelijk het gevolg zijn van inname van een voedselbestanddeel (bijvoorbeeld histamine in makreel of ingeblikt voedsel, of tyramine in kaas), chemische mediatoren die door voedsel worden vrijgegeven (bijvoorbeeld histamine wordt vrijgegeven door tomaten of aardbeien) of giftige chemicaliën die in voedsel aanwezig zijn (bijvoorbeeld het voedseladditief tartrazine). Veel andere toevoegsels en verbindingen met bepaalde E-nummers zijn betrokken bij het veroorzaken van reacties.

Aandoeningen

Voedselintolerantie komt voor bij een aantal aandoeningen.

Chineesrestaurantsyndroom
Monosodiumglutamaat, een smaakversterker die gebruikt wordt bij het klaarmaken van Chinees eten, veroorzaakt mogelijk diverse klachten. De meest voorkomende tekenen van het Chineesrestaurantsyndroom zijn duizeligheid, zwakte, misselijkheid, zweten en borstpijn.

Fenylketonurie
Fenylketonurie, een erfelijke aandoening ontstaat door het gebrek aan fenylalaninehydroxylase, wat nodig is voor het metabolisme van fenylalanine dat aanwezig is in voedingseiwit. Bij de aandoening ontstaat met andere woorden een tekort aan een bepaald enzym, wat tot het gevolg heeft dat fenylalanine (een soort aminozuur, bouwsteen van eiwitten) zich opbouwt in het lichaam. De hersenen zijn hierdoor aangetast hetgeen resulteert in neurologische klachten zoals een verstandelijke handicap en gedragsproblemen. Ook lichamelijke tekenen komen tot uiting zoals eczeem, een verhoogde spierspanning en een verspreiding van een muizenlucht. De behandeling van de ziekte bestaat uit een levenslange eiwitarme voeding in combinatie met een regelmatig bezoek aan de arts voor de opvolg van de situatie.

Lactose-intolerantie
Patiënten met lactose-intolerantie ontwikkelen buikkrampen en diarree na de inname van lactose, wat aanwezig is in melk. Dit is wereldwijd de meest voorkomende vorm van voedselintolerantie en is mogelijk genetisch van oorsprong.

Migraine
Migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn) volgt soms de inname van voedingsmiddelen zoals chocolade, kaas en alcohol, die rijk zijn aan bepaalde aminen, zoals tyramine. Patiënten die monoamine oxidaseremmers (MAO’s) nemen (een soort antidepressivum), zijn hiervoor bijzonder kwetsbaar.

Prikkelbaredarmsyndroom
Bij sommige patiënten houdt het ontstaan van klachten van het prikkelbaredarmsyndroom verband met de inname van bepaalde voedingsmiddelen, zoals tarwe. Diarree, obstipatie en/of chronische buikpijn zijn kenmerkend voor deze darmziekte.

Diagnose en onderzoeken

De arts doorloopt zorgvuldig de geschiedenis van de ingenomen voedingsmiddelen. Vooral bij directe effecten is dit nuttig om de juiste oorzaak van voedselallergie of voedselintolerantie te achterhalen. Een tijdrovende vorm om er achter te komen waarop een patiënt reageert, is het uitsluiten van bepaalde voedingsmiddelen. Ze zijn echter soms waardevol bij het identificeren van een bepaald voedingsproduct dat problemen veroorzaakt. Een andere test is de voedseluitdagingstest. Hierbij moet de patiënt voedsel onder de tong leggen of inademen in een poging om de symptomen te reproduceren. De arts gebruikt mogelijk ook een huidpriktest om een voedselallergieën op te sporen.

Behandeling

De meeste patiënten die acute reacties op voedsel vertonen, realiseren dit het. Zij stoppen met het eten van dit product en hebben geen medische hulp nodig. Bij de rest van de patiënten verwijst de arts de patiënt vaak door naar een diëtist om het voedingspatroon te overlopen en wijzigen. Medicijnen zijn eveneens inzetbaar voor de behandeling van voedselallergie, zoals antihistaminica (remmen de klachten van een allergische reactie af). Sommige patiënten krijgen een adrenaline-injector (adrenalinepen) mee naar huis voor het geval een anafylactische shock optreedt.

Lees verder

• Pinda-allergie: Allergische reactie op pindanoten
• Melkallergie: Allergie voor melk en zuivelproducten
• Eliminatiedieet: Voedsel schrappen en dan weer introduceren
• Ei-allergie: Behandeling van allergische reactie op kippenei
• Soja-allergie: Allergische reactie op soja en sojaproducten