Soja-allergie: Allergische reactie op soja en sojaproducten

Soja is een product van sojabonen, die in de peulvruchtenfamilie zitten (samen met bonen, linzen, erwten en pinda's). Het is een veelgebruikt ingrediënt in zuigelingenvoeding en veel andere bewerkte voedingsmiddelen. Sommige patiënten, en dan vooral jonge kinderen, reageren allergisch op soja en sojaproducten. Misselijkheid, huiduitslag en een verstopte neus zijn enkele veel voorkomende tekenen van een soja-allergie. Zeer sporadisch ontstaat een ernstige, levensbedreigende reactie met ademhalingsproblemen en andere ernstige tekenen. Een medicamenteuze behandeling is inzetbaar bij zowel milde als ernstige symptomen.

• Bronnen van soja
• Epidemiologie van allergie voor soja en sojaproducten
• Oorzaken van soja-allergie
• Risicofactoren
• Symptomen
• Milde tekenen
• Ernstige tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Voedingsdagboek
• Huidpriktest
• Bloedonderzoek
• Orale voedseluitdagingstest
• Behandeling van soja-allergie
• Soja vermijden
• Medicatie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Bronnen van soja

Naast sojamelk, soja-ijs, sojakaas, sojaproducten zoals sojameel en sojasaus, bevindt soja zich in sommige zuigelingenvoedingen, ingeblikte bouillons, soepen, ingeblikte tonijn, verwerkte vleeswaren en hotdogs, energierepen, ontbijtgranen, gebak en vele andere bewerkte voedingsmiddelen. Soja is ook een veelgebruikt ingrediënt in de Aziatische keuken en is soms aanwezig in kipnuggets, magere pindakaas, alternatieve notenboter en wodka. Patiënten met een soja-allergie mogen evenmin sojamelk, soja-yoghurt of -ijs, edamame, miso, tempeh en tofu gebruiken.

Epidemiologie van allergie voor soja en sojaproducten

Bij jonge kinderen is een soja-allergie één van de meest voorkomende voedselallergieën. Allergische reacties verschijnen meestal eerst bij zuigelingen en kinderen onder de drie jaar, maar de meeste van deze patiënten ontgroeien de allergie tegen de tijd dat ze tien jaar oud zijn. Ongeveer één op de vierduizend kinderen lijdt aan een soja-allergie.

Oorzaken van soja-allergie

Voedselallergieën ontstaan wanneer het immuunsysteem reageert op bepaalde eiwitten in voedsel als zijnde schadelijk. Bij een soja-allergie herkent het immuunsysteem specifieke soja-eiwitten als een bedreiging. Dit leidt tot de productie van immunoglobuline E (IgE)-antistoffen tegen het soja-eiwit (allergeen = uitlokkende stof van een allergische reactie). Bij een hernieuwd contact met soja herkennen deze IgE-antilichamen het allergeen en zetten ze het immuunsysteem aan om histamine en andere chemicaliën vrij te geven. Deze stoffen veroorzaken allergische symptomen zoals een loopneus, jeukende ogen, een droge keel, een huiduitslag, netelroos, misselijkheid, diarree, ademhalingsproblemen en een anafylactische shock.

Risicofactoren

Als bij familieleden andere allergieën, zoals hooikoorts, astma, netelroos of eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) aanwezig zijn, heeft een patiënt een verhoogd risico op een allergische reactie op soja en sojaproducten. Daarnaast zijn patiënten die lijden aan andere allergieën zoals een tarweallergie, een bonenallergie, een melkallergie of andere voedselallergieën sneller getroffen door een soja-allergie.

Symptomen

Milde tekenen

Een allergie voor soja en sojaproducten produceert meestal milde symptomen zoals:

• Blozen
• Een huiduitslag, roodheid van de huid, een huidontsteking, een schilferende huid, een jeukende huid of netelroos (urticaria)
• Een piepende ademhaling of andere symptomen van astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• Een verstopte neus of een loopneus
• Een zwelling van de lippen, het gezicht, de tong en de keel, of andere lichaamsdelen
• Jeuk in en rond de mond
• Jeukende ogen, waterige ogen, gezwollen ogen, rode ogen, een oogbindvliesontsteking
• Misselijkheid, braken, buikpijn of diarree

Ernstige tekenen

In zeldzame gevallen veroorzaakt een allergie voor soja anafylaxie, een mogelijk levensbedreigende reactie waarbij de volgende symptomen kunnen optreden:

• Ademhalingsproblemen door een ernstige zwelling van de keel
• Bewustzijnsverlies
• Duizeligheid
• Een plotselinge daling van de bloeddruk
• Een shock
• Een snelle, zwakke pols
• Kwijlen
• Slikproblemen

Deze ernstige allergische reactie is potentieel fataal, dus een snelle behandeling is noodzakelijk.

Diagnose en onderzoeken

De allergoloog doorloopt de medische geschiedenis en voert daarna een lichamelijk onderzoek uit.

Voedingsdagboek

Mogelijk moet de patiënt (of de ouder) een voedingsdagboek bijhouden, waarbij de patiënt niet alleen opgeeft wat hij heeft gegeten, maar ook welke symptomen optreden nadat het voedsel is geconsumeerd.

Huidpriktest

Daarnaast adviseert de allergoloog een huidpriktest. Bij de huidpriktest plaatst de arts een kleine hoeveelheid van een vloeistof met soja-eiwit op de rug of onderarm. Vervolgens prikt hij met behulp van een kleine, steriele sonde de vloeistof in de huid zodat de vloeistof hier insijpelt. Wanneer binnen vijftien tot twintig minuten na deze prik een verhoogde, roodachtige plek ontstaat, duidt dit op een allergie.

Bloedonderzoek

Een patiënt met een vermoedelijke soja-allergie krijgt soms ook een bloedonderzoek. De arts stuurt het bloedmonster naar een laboratorium waar ze dit testen op de aanwezigheid van IgE-antilichamen.

Orale voedseluitdagingstest

Als een bloedonderzoek, een huidpriktest en een voedingsdagboek onvoldoende bewijs geven voor de aanwezigheid van een soja-allergie, voert de arts een orale voedseluitdaging uit. Onder medisch toezicht eet de geteste patiënt dan kleine hoeveelheden van een sojaproduct om te zien of zich symptomen ontwikkelen. Doordat de mogelijkheid bestaat dat de patiënt een ernstige reactie krijgt, gebeurt dit onderzoek in het ziekenhuis waar ook noodapparatuur en medicijnen bij de hand zijn.

Behandeling van soja-allergie

Soja vermijden

Net als bij andere voedselallergieën is de beste manier om een soja-allergie te behandelen, het vermijden van sojaproducten. Dit geldt ook voor voedingsmiddelen en producten waar soja als ingrediënt in voorkomt. Etiketten van voedingsmiddelen moeten zorgvuldig worden gecontroleerd op soja of sojaproducten.

Medicatie

Als een patiënt toch symptomen van een soja-allergie vertoont, kan een arts een medicijn voorschrijven om de symptomen te behandelen. De meest voorgeschreven medicijnen zijn antihistaminica, corticosteroïden, en in ernstige gevallen epinefrine-injecties.

Prognose

Veel kinderen groeien over hun soja-allergie heen naarmate ze ouder worden. In ongeveer 70 tot 80 procent van de gevallen verdwijnt de allergie na de leeftijd van vijf jaar. Bij sommige kinderen kan de soja-allergie echter aanhouden in de volwassenheid. Volwassenen hebben minder kans om over een soja-allergie heen te groeien dan kinderen.

Complicaties

Onbehandeld kan soja-allergie leiden tot ernstige complicaties zoals anafylaxie, een levensbedreigende reactie die onmiddellijke medische aandacht vereist.

Preventie

Het vermijden van sojaproducten en zorgvuldig controleren van voedsel- en productetiketten zijn de belangrijkste methoden om een allergische reactie op soja te voorkomen. Voor zuigelingen en jonge kinderen kan het nuttig zijn om op advies van een arts te kiezen voor een hypoallergene voeding die geen soja bevat.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen