Soja-allergie: Allergische reactie op soja en sojaproducten

Soja is een product van sojabonen, die in de peulvruchtenfamilie zitten (samen met bonen, linzen, erwten en pinda's). Het is een veelgebruikt ingrediënt in zuigelingenvoeding en veel andere bewerkte voedingsmiddelen. Sommige patiënten, en dan vooral jonge kinderen, reageren allergisch op soja en sojaproducten. Misselijkheid, huiduitslag en een verstopte neus zijn enkele veel voorkomende tekenen van een soja-allergie. Zeer sporadisch ontstaat een ernstige, levensbedreigende reactie met ademhalingsproblemen en andere ernstige tekenen. Een medicamenteuze behandeling is inzetbaar bij zowel milde als ernstige symptomen.

• Bronnen van soja
• Epidemiologie van allergie voor soja en sojaproducten
• Oorzaken van soja-allergie
• Risicofactoren
• Symptomen
• Milde tekenen
• Ernstige tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Voedingsdagboek
• Huidpriktest
• Bloedonderzoek
• Orale voedseluitdagingstest
• Behandeling van vorm van voedselallergie
• Soja vermijden
• Medicatie innemen
• Anafylaxie behandelen
• Prognose van allergische reactie op soja

Bronnen van soja

Naast sojamelk, soja-ijs, sojakaas, sojayoghurt, sojameel en sojasaus, bevindt soja zich in sommige zuigelingenvoedingen, ingeblikte bouillons, soepen, ingeblikte tonijn, verwerkte vleeswaren en hotdogs, energierepen, ontbijtgranen, gebak en vele andere bewerkte voedingsmiddelen. Soja is ook een veelgebruikt ingrediënt in de Aziatische keuken en is soms aanwezig in kipnuggets, magere pindakaas, alternatieve notenboter en wodka. Patiënten met een soja-allergie mogen evenmin sojamelk, soja-yoghurt of -ijs, edamame, miso, tempeh en tofu gebruiken.

Epidemiologie van allergie voor soja en sojaproducten

Bij jonge kinderen is een soja-allergie één van de meest voorkomende voedselallergenen. Allergische reacties verschijnen meestal eerst bij zuigelingen en kinderen onder de drie jaar, maar de meeste van deze patiënten ontgroeien de allergie door de leeftijd van tien jaar. Ongeveer één op de vierduizend kinderen lijdt aan een soja-allergie.

Oorzaken van soja-allergie

Voedselallergieën zijn het gevolg van een reactie van het immuunsysteem. Bij een soja-allergie denkt het immuunsysteem dat bepaalde soja-eiwitten schadelijk zijn. Als reactie hierop worden immunoglobuline E (IgE)-antistoffen geproduceerd tegen het soja-eiwit (allergeen = uitlokkende stof van een allergische reactie). De volgende keer dat de patiënt in contact komt met soja, herkennen deze IgE-antilichamen het allergeen en geven ze het immuunsysteem de opdracht om histamine en andere chemicaliën in de bloedbaan vrij te geven. Histamine en andere lichaamseigen stoffen veroorzaken een reeks allergische symptomen. Histamine is gedeeltelijk verantwoordelijk voor de meeste allergische reacties, waaronder een loopneus, jeukende ogen, een droge keel, een huiduitslag en netelroos, misselijkheid, diarree, ademhalingsproblemen en een anafylactische shock.

Risicofactoren

Als bij familieleden andere allergieën, zoals hooikoorts, astma, netelroos of eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) aanwezig zijn, krijgt een patiënt sneller te maken met een allergische reactie op soja en sojaproducten. Daarnaast zijn patiënten die lijden aan andere allergieën zoals een tarweallergie, een bonenallergie, een melkallergie of andere voedselallergieën sneller getroffen door een soja-allergie.

Symptomen

Milde tekenen

Een allergie voor soja en sojaproducten produceert meestal milde symptomen zoals:

• blozen
• een huiduitslag, roodheid van de huid, een huidontsteking, een schilferende huid, een jeukende huid of netelroos (urticaria)
• een piepende ademhaling of andere symptomen van astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• een verstopte neus of een loopneus
• een zwelling van de lippen, het gezicht, de tong en de keel, of andere lichaamsdelen
• jeuk in en rond de mond
• jeukende ogen, waterige ogen, gezwollen ogen, rode ogen, een oogbindvliesontsteking
• misselijkheid, braken, buikpijn of diarree

Ernstige tekenen

In zeldzame gevallen veroorzaakt een allergie voor soja anafylaxie, een mogelijk levensbedreigende reactie waarbij volgende mogelijke tekenen tot stand komen:

• ademhalingsproblemen door een ernstige zwelling van de keel
• bewustzijnsverlies
• duizeligheid
• een plotselinge daling van de bloeddruk
• een shock
• een snelle, zwakke pols
• kwijlen
• slikproblemen

Deze ernstige allergische reactie is potentieel fataal dus een snelle behandeling is nodig.

Diagnose en onderzoeken

De allergoloog doorloopt de medische geschiedenis en voert daarna een lichamelijk onderzoek uit.

Voedingsdagboek

Mogelijk moet de patiënt (of de ouder) een voedingsdagboek bijhouden, waarbij de patiënt niet alleen opgeeft wat hij heeft gegeten, maar ook welke symptomen optreden nadat het voedsel is geconsumeerd.

Huidpriktest

Daarnaast adviseert de allergoloog een huidpriktest. Bij de huidpriktest plaatst de arts een kleine hoeveelheid van een vloeistof met soja-eiwit op de rug of onderarm. Vervolgens prikt hij met behulp van een kleine, steriele sonde de vloeistof in de huid zodat de vloeistof hier insijpelt. Wanneer binnen vijftien tot twintig minuten na deze prik een verhoogde, roodachtige plek ontstaat, duidt dit op een allergie.

Bloedonderzoek

Een patiënt met een vermoedelijke soja-allergie krijgt soms ook een bloedonderzoek. De arts stuurt het bloedmonster naar een laboratorium waar ze dit testen op de aanwezigheid van IgE-antilichamen.

Orale voedseluitdagingstest

Als een bloedonderzoek, een huidpriktest en een voedseldagboek onvoldoende bewijs geven voor de aanwezigheid van een soja-allergie, voert de arts een orale voedseluitdaging uit. Onder medisch toezicht eet de geteste patiënt dan kleine hoeveelheden van een sojaproduct om te zien of zich symptomen ontwikkelen. Doordat de mogelijkheid bestaat dat de patiënt een ernstige reactie krijgt, gebeurt dit onderzoek in het ziekenhuis waar ook noodapparatuur en medicijnen bij de hand zijn.

Behandeling van vorm van voedselallergie

Soja vermijden

Net als bij andere voedselallergieën is de beste manier om een soja-allergie te behandelen, het vermijden van het consumeren van soja en producten die soja bevatten. Het is bijgevolg verstandig dat de patiënt nauwkeurig de etiketten leest. Ook gefrituurd voedsel in elk type olie is een mogelijke risicofactor die de patiënt het beste vermijdt, daar het risico op kruiscontact ontstaat. Als soja bevattend voedsel in olie wordt gefrituurd, zal die olie bepaalde soja-eiwitten opnemen. Als een ander voedsel dat geen soja bevat dan in dezelfde olie wordt gebakken, leidt het consumeren van dit product mogelijk tot een allergische reactie.

Medicatie innemen

Antihistaminica zijn medicijnen die de tekenen van milde soja-allergieën verminderen. Het nemen van een antihistaminicum na blootstelling aan soja houdt de reactie onder controle en verlicht het ongemak van de klachten.

Anafylaxie behandelen

De enige medicatie voor het behandelen van anafylaxie is epinefrine (adrenaline), wat de patiënt toegediend moet krijgen via een injectie zodra de symptomen duidelijk zijn.

Prognose van allergische reactie op soja

Zeventig procent van de kinderen ontgroeien uiteindelijk een soja-allergie voor tienjarige leeftijd. Andere patiënten houden de tekenen langer aan en soms zelfs tot in de volwassenheid.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen