Viscerale pijn: Vage pijn afkomstig van inwendige organen

Viscerale pijn is de pijn die afkomstig is van de inwendige organen, zoals de maag, blaas, baarmoeder of het rectum. Deze pijn kan het gevolg zijn van een medische aandoening, ontsteking, druk of letsel. Voorbeelden van viscerale pijn zijn bekkenpijn door een blaasontsteking en buikpijn door het prikkelbare darm syndroom (PDS). De pijn ontstaat doordat nociceptoren (pijnreceptoren) worden geactiveerd. Patiënten beschrijven viscerale pijn vaak als vaag en moeilijk te lokaliseren. Vaak worden andere symptomen zichtbaar die veroorzaakt worden door het autonome zenuwstelsel, zoals veranderingen in bloeddruk en zweten. Bij viscerale pijn is er ook vaak sprake van gerefereerde pijn, waarbij de pijn van een bepaalde bron uitstraalt naar een andere plek, bijvoorbeeld pijn in de linkerarm bij een hartaanval. Diverse medicijnen en invasieve therapieën kunnen helpen bij het verlichten van de pijnklachten.

• Oorzaken van viscerale pijn
• Risicofactoren
• Symptomen
• Locatie
• Bijkomende tekenen
• Uitstralingspijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van gerefereerde pijn / uitstralingspijn
• Medicatie
• Viscerale pijn en pijnmanagement tips[/H]
  Het beheren van viscerale pijn vereist vaak een multidisciplinaire benadering. Naast medicatie kunnen aanvullende pijnmanagementstrategieën nuttig zijn. Dit kan onder meer bestaan uit:
  
  • Fysiotherapie voor het verbeteren van de mobiliteit en verlichten van pijn door specifieke oefeningen en technieken.
  • Cognitieve gedragstherapie om patiënten te helpen omgaan met de emotionele en psychologische impact van chronische pijn.
  • Acupunctuur als een alternatieve therapie die sommige patiënten helpt bij het verlichten van viscerale pijn door het stimuleren van specifieke punten op het lichaam.
  
  [S]Invasieve therapieën
• Levensstijl en voeding bij viscerale pijn

Oorzaken van viscerale pijn

Viscerale pijn ontstaat door de activering van nociceptoren (speciale sensorische zenuwcellen) in de interne organen. Deze organen zijn relatief ongevoelig voor prikkels die normaal gesproken pijn oproepen. Viscerale pijn kan worden veroorzaakt door structurele letsels of biochemische afwijkingen. Deze aandoeningen worden vaak ingedeeld onder gastro-intestinale neuromusculaire aandoeningen (GINMD), zoals nierkoliek, waarbij de pijn wordt veroorzaakt door verstoppingen of krampen in de urinewegen.

Andere patiënten ervaren viscerale pijn zonder duidelijke structurele of biochemische oorzaak, wat vaak valt onder functionele gastro-intestinale stoornissen (FGID). De twee belangrijkste functionele darmaandoeningen zijn functionele dyspepsie, gekenmerkt door chronische buikpijn of ongemak zonder duidelijke fysieke afwijkingen, en het prikkelbare darmsyndroom (PDS), dat gepaard gaat met symptomen zoals buikpijn, opgeblazen gevoel, en veranderingen in de stoelgang.

Viscerale pijn kan ook optreden bij chronische ziekten die langdurige ontstekingen en schade aan interne organen veroorzaken. Bijvoorbeeld, patiënten met chronische hepatitis kunnen viscerale pijn ervaren door aanhoudende ontsteking en fibrose (littekenvorming) in de lever. Evenzo kan chronische pancreatitis, gekenmerkt door een langdurige ontsteking van de alvleesklier, leiden tot viscerale pijn door de voortdurende schade en verstoring van de functie van het orgaan. Deze pijn kan variëren van mild tot ernstig en heeft vaak een aanzienlijke invloed op de kwaliteit van leven van de patiënt. Het kan ook gepaard gaan met andere symptomen zoals vermoeidheid, gewichtsverlies, en verlies van eetlust.

Nieuwe onderzoeken naar viscerale pijn richten zich op de rol van ontstekingsmediatoren en zenuwherstructurering bij chronische aandoeningen. Verder onderzoek is gericht op het ontwikkelen van effectievere behandelingen en interventies om de pijn te verminderen en de algehele levenskwaliteit van patiënten te verbeteren.

Risicofactoren

Patiënten met bepaalde psychische aandoeningen, zoals bipolaire stoornis, borderline persoonlijkheidsstoornis en posttraumatische stressstoornis, zijn mogelijk vatbaarder voor viscerale pijn. Anno augustus 2024 is het wetenschappelijk bewijs hierover echter inconsistent. Sommige studies suggereren dat chronische pijn kan leiden tot psychische problemen, terwijl andere onderzoeken aangeven dat psychische aandoeningen eerder bijdragen aan pijnklachten.

Symptomen

Locatie

Viscerale pijn wordt vaak gevoeld bij infecties, trauma, ziekten, tumoren, bloedingen, druk, ontstekingen of letsels in de inwendige organen. Deze pijn is meestal diffuus, vaag en moeilijk te lokaliseren, omdat de bron van de pijn zich vaak in een verre, vaak oppervlakkige structuur bevindt. De pijn kan constant of intermitterend zijn en wordt vaak waargenomen in de middellijn van het lichaam, die zich uitstrekt van de onderbuik tot de borstkas. Patiënten beschrijven de pijn vaak als misselijkmakend, knijpend, diep of oppervlakkig, knarsend, dof, saai of scherp.

Bijkomende tekenen

Viscerale pijn gaat vaak gepaard met symptomen veroorzaakt door het autonome zenuwstelsel. Deze symptomen kunnen bleekheid, zweten, misselijkheid, braken en veranderingen in vitale functies zoals bloeddruk, hartslag en temperatuur omvatten. Sterke emotionele reacties zijn ook vaak aanwezig, zoals angst en een gevoel van naderend onheil. Viscerale pijn kan soms ook leiden tot emotionele reacties en ongemak zonder dat de patiënt directe pijn meldt. De intensiteit van de viscerale pijn is niet altijd gerelateerd aan de ernst van het interne letsel.

Uitstralingspijn

Viscerale pijn kan uitstralen naar andere delen van het lichaam, een fenomeen dat bekend staat als gerefereerde pijn. Een goed voorbeeld is een hartaanval, waarbij de pijn kan uitstralen naar de linkerarm, de onderkaak, de nek of de rug. Deze pijn is vaak het gevolg van ischemie (tekort aan zuurstof en voedingsstoffen in het hartweefsel). De pijn op de borst kan benauwdheid, druk of een knijpend gevoel zijn, en kan zich geleidelijk verspreiden over meerdere minuten. Andere voorbeelden van gerefereerde pijn zijn blaaspijn, die voelbaar kan zijn in het perineum, en rugpijn (uitstralingspijn naar de rug) veroorzaakt door een nierinfectie.

Diagnose en onderzoeken

Nieuwe of onverwachte viscerale pijn kan wijzen op een medisch probleem. Het is voor artsen niet altijd eenvoudig om de onderliggende oorzaak te bepalen. De arts zal de patiënt ondervragen over de medische geschiedenis en of factoren zoals slikken, eten of lopen de pijn verergeren of verlichten. Vervolgens wordt een lichamelijk onderzoek uitgevoerd waarbij de arts de pijnlijke plek inspecteert en palpeert (voorzichtig drukt) om knobbeltjes, warmte, gevoeligheid of stijfheid te identificeren. Beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto, CT-scan of echografie van de pijnlijke gebieden en nabijgelegen structuren kunnen noodzakelijk zijn.

Behandeling van gerefereerde pijn / uitstralingspijn

Zodra de oorzaak van de viscerale pijn is vastgesteld, richt de behandeling zich op het aanpakken van het onderliggende probleem. Als de oorzaak niet snel kan worden vastgesteld, zal de arts symptomatische behandeling toepassen om de pijn te verlichten en verdere sensibilisatie te voorkomen.

Medicatie

De behandeling van viscerale pijn omvat vaak medicatie. Aangezien viscerale pijn kan voortkomen uit verschillende oorzaken, worden verschillende klassen van geneesmiddelen gebruikt, waaronder:

• Analgetica (pijnstillers) zoals opiaten, NSAID's, en benzodiazepinen
• Andere geneesmiddelen zoals ketamine, clonidine, gabapentine, en nitraten
• Antidepressiva (bijvoorbeeld TCA, selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's), en SNRI's)
• Spasmolytica (bijvoorbeeld loperamide)

Bijwerkingen van medicatie kunnen onder andere constipatie, medicatie-afhankelijkheid, verslaving en onvoldoende pijnverlichting zijn.

Viscerale pijn en pijnmanagement tips[/H]
Het beheren van viscerale pijn vereist vaak een multidisciplinaire benadering. Naast medicatie kunnen aanvullende pijnmanagementstrategieën nuttig zijn. Dit kan onder meer bestaan uit:

• Fysiotherapie voor het verbeteren van de mobiliteit en verlichten van pijn door specifieke oefeningen en technieken.
• Cognitieve gedragstherapie om patiënten te helpen omgaan met de emotionele en psychologische impact van chronische pijn.
• Acupunctuur als een alternatieve therapie die sommige patiënten helpt bij het verlichten van viscerale pijn door het stimuleren van specifieke punten op het lichaam.

[S]Invasieve therapieën

Invasieve therapieën worden overwogen voor patiënten bij wie medicatie en andere niet-invasieve therapieën niet effectief zijn. Zenuwblokkades met een lokaal anestheticum en/of een steroïde kunnen tijdelijke verlichting bieden. Een permanente zenuwblokkering kan soms worden bereikt door het vernietigen van zenuwweefsel. Neurostimulatie met apparaten zoals een ruggenmergstimulator kan ook nuttig zijn bij diverse pijnsyndromen zoals chronische pancreatitis en familiale mediterrane koorts. Andere hulpmiddelen voor pijnverlichting zijn transcutane elektrische zenuwstimulators (TENS), gerichte veldstimulatie, externe neuromodulatie, gepulseerde radiofrequente ablatie, en neuraxiale medicijnafgiftesystemen.

Levensstijl en voeding bij viscerale pijn

Een gezonde levensstijl en dieet kunnen ook bijdragen aan het verminderen van viscerale pijn. Het volgende kan nuttig zijn:

• Voedingsaanpassingen zoals het vermijden van ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen en het integreren van ontstekingsremmende voedingsmiddelen zoals omega-3-vetzuren en antioxidanten.
• Stressmanagementtechnieken zoals mindfulness en yoga, die kunnen helpen bij het verminderen van de impact van stress op viscerale pijn.

Lees verder

• Nociceptieve pijn: Pijn als reactie op schadelijke prikkels
• Maagpijn: Oorzaken van pijn in maag (pijnlijke maag)
• Chronische buikpijn: Oorzaken van aanhoudende pijn in buik
• Nierkoliek: Ondraaglijke pijn in flanken door niersteen