Pancreatitis: Alvleesklierontsteking met buikpijn

De alvleesklier, of pancreas, speelt een cruciale rol in het lichaam door het produceren van enzymen die essentieel zijn voor de vertering van voedsel. Tevens produceert het insuline, een hormoon dat helpt de bloedsuikerspiegel in balans te houden. Pancreatitis is de medische term voor een ontsteking van de alvleesklier. Deze aandoening kan plotseling optreden en leidt tot intense pijn, koorts, misselijkheid en braken. Bij acute pancreatitis is onmiddellijke medische behandeling noodzakelijk vanwege de mogelijkheid van levensbedreigende complicaties. Chronische pancreatitis treedt op wanneer de ontsteking niet te genezen is, verergert na verloop van tijd, en leidt tot blijvende schade aan de alvleesklier.

• Wat is pancreatitis?
• Acute pancreatitis
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Chronische pancreatitis
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Wat is pancreatitis?

Pancreatitis is een ontsteking van de alvleesklier, een belangrijk orgaan dat enzymen produceert die nodig zijn voor de spijsvertering en hormonen zoals insuline die de bloedsuikerspiegel reguleren. Pancreatitis kan zich acuut of chronisch voordoen, elk met zijn eigen oorzaken, risicofactoren en symptomen.

Acute pancreatitis

Acute pancreatitis is een plotselinge ontsteking van de alvleesklier die vaak ernstige symptomen veroorzaakt en snel kan verergeren.

Oorzaken

De meest voorkomende oorzaken van acute pancreatitis zijn:

• Galstenen: Blokkeren de galwegen en veroorzaken ontsteking.
• Alcohollusgebruik: Overmatige consumptie van alcohol is een belangrijke oorzaak.
• Medicatie: Sommige medicijnen kunnen pancreatitis veroorzaken.
• Infecties: Bepaalde virale of bacteriële infecties kunnen bijdragen aan de ontsteking.
• Buiktrauma: Letsel aan de buik kan leiden tot acute pancreatitis.

Risicofactoren

De risicofactoren voor acute pancreatitis omvatten:

• Overmatig alcoholgebruik
• Roken
• Erfelijke aandoeningen van de alvleesklier
• Voorgeschiedenis van galstenen
• Bepaalde medische aandoeningen zoals cystische fibrose

Symptomen

De symptomen van acute pancreatitis zijn onder andere:

• Plotselinge, ernstige buikpijn die kan uitstralen naar de rug
• Misselijkheid en braken
• Koorts
• Snelle hartslag
• Geelzucht (gele huid en ogen)

Chronische pancreatitis

Chronische pancreatitis is een langdurige ontsteking van de alvleesklier die leidt tot permanente schade en verlies van functie van het orgaan.

Oorzaken

De oorzaken van chronische pancreatitis zijn vaak langdurige irritatie en beschadiging van de alvleesklier, zoals:

• Langdurig alcoholgebruik
• Erfelijke aandoeningen zoals cystische fibrose
• Auto-immuunziekten waarbij het immuunsysteem de alvleesklier aanvalt
• Herhaalde episodes van acute pancreatitis

Risicofactoren

De risicofactoren voor chronische pancreatitis omvatten:

• Langdurig alcoholmisbruik
• Roken
• Genetische aanleg
• Voorgeschiedenis van pancreasziekten

Symptomen

De symptomen van chronische pancreatitis kunnen zijn:

• Aanhoudende buikpijn
• Gewichtsverlies
• Vette ontlasting (steatorroe) door onvoldoende vertering van vetten
• Diarree
• Diabetes mellitus door beschadiging van insulineproducerende cellen

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
De arts start met een vraaggesprek om informatie te verkrijgen over de symptomen, hun duur, en factoren die de klachten kunnen verergeren of verbeteren. De patiënt wordt ook gevraagd naar hun medische voorgeschiedenis en levensstijl, zoals alcoholgebruik en dieet.

Lichamelijk onderzoek
Tijdens het lichamelijk onderzoek zal de arts de buik inspecteren en palperen om pijn en andere tekenen van ontsteking te beoordelen. Er kunnen ook tekenen van geelzucht of algemene zwakte worden gecontroleerd.

Diagnostisch onderzoek
De arts kan verschillende diagnostische tests aanvragen om de diagnose van pancreatitis te bevestigen en de ernst van de aandoening te beoordelen:

• Bloedonderzoek om ontstekingsmarkers en enzymniveaus te meten
• CT-scan van de buik voor gedetailleerde beelden van de alvleesklier
• Gastroscopie of endoscopische retrograde cholangiopancreatografie (ERCP) voor het visualiseren van de galwegen en pancreas
• Röntgenfoto van de buik om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten

Differentiële diagnose
Bij de differentiële diagnose worden andere aandoeningen uitgesloten die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken, zoals:

• Maagzweren
• Appendicitis
• Galblaasontsteking
• Darmobstructie

Behandeling

De behandeling van pancreatitis hangt af van de ernst en oorzaak van de aandoening:

• Antibiotica bij infecties
• Beperking van voedselinname en het geven van intraveneuze vloeistoffen om de alvleesklier rust te geven
• Pijnbestrijding en antacida voor symptomatische verlichting
• Chirurgische ingrepen indien nodig, zoals het verwijderen van galstenen of beschadigde weefsels
• Voor chronische pancreatitis kan insuline of spijsverteringsenzymen nodig zijn

Prognose

De prognose van pancreatitis varieert afhankelijk van de ernst en de snelheid van de behandeling. Acute pancreatitis kan ernstige complicaties veroorzaken maar kan vaak volledig herstellen met tijdige en passende behandeling. Chronische pancreatitis kan leiden tot blijvende schade aan de alvleesklier en kan een levenslange behandeling en monitoring vereisen.

Complicaties

Mogelijke complicaties van pancreatitis zijn onder andere:

• Sepsis (bloedvergiftiging)
• Septische shock
• Nierfalen
• Hartritmeproblemen
• Pancreasabcessen

Preventie

Om pancreatitis te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen worden genomen:

• Beperk alcoholconsumptie
• Stoppen met roken
• Gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging
• Beheer van bestaande medische aandoeningen zoals galstenen of hoge cholesterol

Lees verder

• Acute pancreatitis: Ontsteking alvleesklier met pijn in buik
• ERCP: Procedure inwendig kijkonderzoek galwegen en pancreas
• Chronische pancreatitis: Aanhoudende ontsteking alvleesklier
• Buikpijn: Veelvoorkomende oorzaken van pijn in buikstreek
• Vergroting van pancreas: Oorzaken van vergrote alvleesklier