Vergroting van pancreas: Oorzaken van vergrote alvleesklier

De alvleesklier (pancreas) is een klier die zich achter de maag in de bovenbuik bevindt. Het pancreas helpt bij de spijsvertering. Het produceert namelijk enzymen die worden uitgescheiden in de dunne darm, waardoor eiwitten, vetten en koolhydraten verteerd kunnen worden. De alvleesklier produceert ook insuline voor de regulering van de bloedsuikerspiegel (glucose), de belangrijkste energiebron van het lichaam. Een vergrote alvleesklier kent vele oorzaken, al is dit niet altijd een reden tot bezorgdheid omdat deze soms van nature groter is dan normaal.

• Oorzaken van vergroting van het pancreas
• Abces
• Cystadenoom
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Pancreaskanker
• Pancreaspseudocyste
• Pancreatitis
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling voor een vergrote alvleesklier
• Acute pancreatitis
• Chronische pancreatitis
• Alvleesklieraandoeningen

Oorzaken van vergroting van het pancreas

Niet altijd duidt een vergroting van de alvleesklier op een afwijking, maar soms is deze anatomisch gewoon groter dan normaal. Enkele aandoeningen veroorzaken echter ook een pancreasvergroting.

Abces

Een abces is een met pus gevulde holte, meestal veroorzaakt door een bacteriële infectie. Een pancreaspseudocyste die geïnfecteerd raakt, ontwikkelt zich tot een abces.

Cystadenoom

Een cystadenoom is een meestal goedaardige tumor. Dergelijke cysten gaan gepaard wel met invaliderende pijn.

Diabetes mellitus (suikerziekte)

Diabetes zorgt soms voor een uitzetting van het pancreas. Diabetes mellitus type 1, diabetes mellitus type 2 en zwangerschapsdiabetes zijn allemaal het gevolg van een gebrek aan insuline, een belangrijk enzym dat wordt geproduceerd door het pancreas en dat nodig is voor het afbreken van suiker in de bloedbaan. Wanneer de gezwollen alvleesklier helemaal geen insuline aanmaakt, zoals bij type 1, of de insuline werkt niet goed, zoals bij type 2, ontstaat hyperglykemie (een hoog suikergehalte in het bloed en lichaam). Veel voorkomende symptomen van suikerziekte zijn onder meer overmatige dorst (polydipsie), honger en frequent plassen (pollakisurie).

Pancreaskanker

Pancreaskanker is een abnormale groei van cellen in het pancreas. Alvleesklierkanker komt vaker voor bij patiënten middelbare en oudere leeftijd en is meestal asymptomatisch. Hierdoor verspreidt (metastaseert) de kanker zich vaak naar andere lichaamsdelen.

Pancreaspseudocyste

Bij een pancreaspseudocyste ontstaat een vochtophoping en weefselafval in het pancreas, hetgeen gebeurt na pancreatitis.

Pancreatitis

Pancreatitis (alvleesklierontsteking) treedt op wanneer spijsverteringsenzymen de pancreasweefsels aanvallen en beschadigen. Dit veroorzaakt mogelijk een vergrote alvleesklier.

Acute alvleesklierontsteking
Bij acute pancreatitis treedt de ontsteking plotseling op. De symptomen zijn vaak ernstig tot zelfs levensbedreigend, maar meestal verdwijnt de ontsteking binnen enkele dagen na de behandeling. Galstenen (harde afzettingen in galblaas met galkoliek) en alcohol zijn veel voorkomende oorzaken van acute pancreatitis. Andere oorzaken zijn hoge niveaus van vetten in het bloed, het gebruik van bepaalde medicijnen, bepaalde medische procedures en sommige infecties.

Chronische alvleesklierontsteking
Chronische pancreatitis is een ontsteking van de alvleesklier die na verloop van tijd verergert en leidt tot permanente schade aan het pancreas. Zwaar alcoholgebruik is de meest voorkomende oorzaak. Andere oorzaken zijn erfelijkheid, mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen), hypercalciëmie (verhoogd calciumgehalte in het bloed) of een verhoogd aantal vetten in het bloed (hyperlipidemie), bepaalde medicijnen en sommige auto-immuunziekten.

Symptomen

Pijn in de bovenbuik is een veel voorkomend symptoom van een alvleeskliervergroting. De pijn verspreidt zich naar achteren en verergert bij het eten en drinken. Medische hulp is nodig want dit wijst op een ontsteking. Andere oorzaken van een vergrote pancreas veroorzaken mogelijk helemaal geen of weinig symptomen. Bij alvleesklierkanker treden nauwelijks of geen klachten op, waardoor deze lastig te diagnosticeren is in een vroeg stadium. Pancreaskanker is bijgevolg één van de dodelijkste kankers.

Andere symptomen die mogelijk gepaard gaan met een vergrote alvleesklier zijn:

• diarree of olieachtige ontlasting
• een snelle pols
• geelzucht
• gewichtsverlies
• koorts
• misselijkheid en braken

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt en voert een grondig lichamelijk onderzoek uit. De arts bestelt diverse laboratoriumtesten en beeldvormende onderzoeken zoals:

• een bloedonderzoek
• een CT-scan (computertomografiescan)
• een echografie
• een ERCP (endoscopische retrograde cholangiopancreatografie) of MRCP (magnetische resonantie cholangiopancreatografie): inwendig kijkonderzoek van de galwegen en het pancreas
• een ontlastingsonderzoek
• een röntgenfoto
• een urineonderzoek

Dankzij deze onderzoeken is het mogelijk de oorzaak van de vergroting van de alvleesklier te diagnosticeren en bevestigen.

Behandeling voor een vergrote alvleesklier

De behandeling van een alvleesklier die groter is dan normaal hangt af van de oorzaak van de vergrote pancreas.

Acute pancreatitis

De behandeling voor acute pancreatitis omvat een ziekenhuisverblijf met:

• antibiotica indien nodig
• intraveneuze (via een ader toegediende) vloeistoffen
• medicatie voor pijn

Soms moet de arts ook galstenen of de galblaas verwijderen. De arts adviseert de patiënt verder om te stoppen met roken, alcoholische dranken te vermijden en vette maaltijden te beperken.

Chronische pancreatitis

De behandeling en leefstijlaanpassingen voor chronische pancreatitis zijn vergelijkbaar met deze van acute pancreatitis. De patiënt heeft mogelijk pancreasenzymen nodig om de spijsvertering te bevorderen.

Alvleesklieraandoeningen

De behandeling voor verschillende pancreasaandoeningen gebeurt vaak met behulp van een endoscoop, en staat bekend als ‘therapeutische endoscopische retrograde cholangiopancreatografie (ERCP)’. Een arts gebruikt deze techniek om:

• alvleesklierstenen of galwegstenen verwijderen
• een kanaalopening vergroten
• een stent plaatsen om de alvleesklier of het galkanaal open te houden
• een vernauwd pancreas of galkanaal verwijden of uitrekken
• het vocht uit pseudocysten afvoeren

In sommige gevallen zijn operaties of andere procedures nodig.

De behandeling voor alvleesklierkanker bestaat uit chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie.

Lees verder

• Pancreaskanker: Kanker (tumor) in alvleesklier met geelzucht
• Pancreatitis: Alvleesklierontsteking met buikpijn
• Chronische pancreatitis: Aanhoudende ontsteking alvleesklier
• Exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI)
• Pancreas divisum: Tweedeling van alvleesklier