ERCP: Procedure inwendig kijkonderzoek galwegen en pancreas

ERCP is de afkorting van "Endoscopische Retrograde Cholangio-Pancreaticografie". Dit inwendig kijkonderzoek stelt de arts in staat om de galwegen en de afvoergang van de pancreas (alvleesklier) te onderzoeken. Hierbij gebruikt de arts een flexibele buis, een zogenaamde endoscoop. Via de endoscoop wordt contrastvloeistof in de galwegen gebracht, waarna röntgenfoto's worden genomen om de galwegen en het pancreaskanaal in beeld te brengen. ERCP is niet alleen een diagnostisch hulpmiddel, maar kan ook therapeutisch worden ingezet voor het uitvoeren van ingrepen zoals het verwijderen van galstenen of het plaatsen van een stent.

• Niet de eerste onderzoeksmethode
• Indicaties voor ERCP
• Voorbereiding op de procedure
• Inwendig kijkonderzoek van de galwegen en het pancreas
• Na het onderzoek
• Mogelijke bijwerkingen
• Complicaties
• Alternatieven en nieuwe ontwikkelingen

Niet de eerste onderzoeksmethode

Dit onderzoek wordt meestal niet als eerste diagnostische methode ingezet. Patiënten ondergaan doorgaans eerst een echografie, een CT-scan of een NMR-scan (MRI-scan). Deze beeldvormende technieken zijn vaak voldoende om een diagnose te stellen. Als deze onderzoeken echter geen duidelijke resultaten opleveren, kan de arts besluiten een ERCP uit te voeren voor verder onderzoek.

Indicaties voor ERCP

De arts voert een ERCP uit wanneer er een vermoeden is van galstenen (harde afzettingen in de galblaas die typische buikpijn of galkolieken veroorzaken) of wanneer er sprake is van een vernauwing in de galwegen. Andere indicaties kunnen zijn: chronische of acute pancreatitis, galwegobstructies door tumoren of littekenweefsel, en bepaalde aangeboren afwijkingen van de galwegen of pancreas.

Voorbereiding op de procedure

Belangrijke informatie voor de arts

De patiënt moet de arts vooraf informeren over: allergieën (bijvoorbeeld voor contrastmiddelen of penicilline), het gebruik van medicijnen, bestaande medische aandoeningen en een mogelijke zwangerschap. Deze informatie is cruciaal voor de veiligheid en effectiviteit van de procedure.

Voorzorgsmaatregelen

De patiënt moet nuchter zijn vanaf ten minste zes uur voor het onderzoek. Dit kan variëren afhankelijk van de ziekenhuisrichtlijnen en de aard van de verdoving (licht of volledig narcose). Nuchter zijn betekent dat de patiënt niet mag roken, eten of drinken. Voor de procedure moet de patiënt ook alle sieraden, brillen en eventuele tandprotheses verwijderen. In sommige gevallen krijgt de patiënt preventief antibiotica om infecties te voorkomen.

Praktische zaken

Afhankelijk van het ziekenhuis wordt de ERCP poliklinisch uitgevoerd, wat betekent dat de patiënt na enkele uren naar huis kan. In andere gevallen kan een ziekenhuisopname van minstens één nacht nodig zijn, vooral als er complicaties of uitgebreide behandelingen worden verwacht. De duur van de procedure kan variëren van twintig minuten tot twee uur, afhankelijk van de complexiteit van het geval.

Inwendig kijkonderzoek van de galwegen en het pancreas

De verpleegkundige brengt een infuusnaald in, via welke de anesthesist verdoving toedient, zodat de patiënt in slaap valt of zeer rustig wordt. Vervolgens plaatst de verpleegkundige een bijtring tussen de tanden van de patiënt om de endoscoop te beschermen. De arts voert de endoscoop via de mond, door de slokdarm en maag, tot in de twaalfvingerige darm. Eenmaal daar, wordt een katheter via de endoscoop in de galwegen gebracht. De arts spuit contrastvloeistof in via de katheter, zodat de galwegen duidelijk zichtbaar zijn op röntgenfoto's (radiografisch onderzoek). Afhankelijk van de bevindingen kan de arts direct een behandeling uitvoeren. Dit kan variëren van het verwijderen van galstenen tot het plaatsen van een stent om een vernauwing open te houden. Soms worden stenen met een elektrisch mesje of via lithotripsie (verbrijzeling) behandeld. De arts kan ook een ballon gebruiken om een vernauwing op te rekken en lucht in de darm spuiten om de zichtbaarheid te verbeteren.

Na het onderzoek

Na het onderzoek blijft de patiënt één tot drie uur in de ontwaakzaal onder observatie. Het is belangrijk dat de patiënt nog minstens zes uur nuchter blijft na de procedure. In sommige gevallen kan een drain worden geplaatst om galvocht af te voeren, wat ongemakkelijk kan zijn. De patiënt kan hiervoor pijnstilling krijgen. Afhankelijk van het ziekenhuis mag de patiënt dezelfde dag naar huis, of blijft hij een nacht ter observatie. Voordat de patiënt naar huis mag, wordt vaak bloed afgenomen en volgt een laatste controle door de arts. Soms is een tweede ERCP nodig voor verdere behandeling. Bij complicaties blijft de patiënt langer gehospitaliseerd.

Mogelijke bijwerkingen

Na de verdoving kan de patiënt suf, vermoeid en licht misselijk zijn. Bijwerkingen van de endoscopie kunnen zijn: keelpijn, buikopzetting door ingebrachte lucht, diarree, flatulentie (winderigheid) en bovenbuikpijn.

Complicaties

Complicaties kunnen optreden tijdens of enkele dagen na het onderzoek. Het is essentieel om een arts te raadplegen als de patiënt symptomen ervaart zoals acute pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier), darmperforatie (een gat in de darm), ernstige bloeding, hart- of longproblemen (zelden, maar een risico bij narcose), infecties in de galwegen of galblaas, koorts, buikpijn, pijn op de borst of rillingen. Deze complicaties vereisen mogelijk onmiddellijke medische interventie.

Alternatieven en nieuwe ontwikkelingen

Bij de diagnose en behandeling van galweg- en pancreasproblemen zijn alternatieve methoden beschikbaar, zoals MRI-cholangiopancreatografie (MRCP), een niet-invasieve beeldvormingstechniek. Nieuwe ontwikkelingen, zoals geavanceerde endoscopische technologieën en interventies, bieden minder invasieve opties en verkorten de hersteltijd. Anno augustus 2024 zijn ook ERCP-procedures onder begeleiding van echo-endoscopie in opkomst, waarmee zowel de diagnose als behandeling in één procedure kunnen worden gecombineerd, wat de noodzaak voor meerdere ingrepen vermindert.

Lees verder

• Endoscopie: Inwendig kijkonderzoek van binnenkant lichaam
• Pancreatitis: Alvleesklierontsteking met buikpijn
• Acute pancreatitis: Ontsteking alvleesklier met pijn in buik
• Chronische pancreatitis: Aanhoudende ontsteking alvleesklier
• Galwegobstructie: Verstopping van galwegen, door galstenen