Galsteen/Galstenen: symptomen, diagnose en behandeling

Een galsteen ontstaat wanneer het galvloeistof in de galblaas langere tijd stilstaat. Het vocht wordt dan dik en gaat kristalliseren. Uit deze dikke brij ontstaat dan de zogenaamde galsteen. Een galsteen kan vast komen te zitten voor de galblaasuitgang of in de galweg, waarna de kenmerkende pijn van een galsteenaanval optreedt.

Symptomen

De aanwezigheid van één of meerdere galsteentjes zorgt niet per se voor klachten. Symptomen ontstaan pas als een galsteen vast komt te zitten. Daardoor stroomt de galvloeistof niet goed door. Hierdoor ontstaan de volgende klachten:

• Pijn die in wisselende aanvallen komt, rechts in bovenbuik
• Pijn straalt uit naar rug of schouderblad
• Misselijkheid
• Overgeven
• Niet stil kunnen zitten of liggen tijdens galsteenaanval
• Ontkleurde uitwerpselen

Galsteenaanval

De galblaas probeert een klem zittende galsteen zelf af te voeren. Dat gebeurt door driftige samentrekkingen. Deze aanvallen zorgen voor extreme pijnen in de rechterbovenbuik. Deze aanvallen staan bekend om de galsteenkolieken. Een aanval kan één tot twee uur duren. Als de galblaas er niet in slaagt om het steentje af te voeren, kunnen er complicaties optreden.

De galblaas

De galblaas fungeert als een zakje waar galvloeistof wordt gehamsterd. De lever maakt de galvloeistof aan. De galwegen transporteren het galvloeistof naar de galblaas. Het vocht verlaat de galblaas via de twaalfvingerige darm die het galvoeistof gebruikt voor de vetering van vetten. In het lichaam bevindt de galblaas zich rechtsboven in buikholte. De galblaas ligt dicht tegen de lever aan.

Oorzaak

Hoe een galsteen exact ontstaat is niet bekend. Mogelijk heeft het ontstaan van een galsteen te maken met de structuur van de galvloeistof en het functioneren van de galblaas. Een oorzaak van het ontstaan kan zijn, dat de galblaas zich niet helemaal ledigt bij het eten. Wel is duidelijk dat een galsteen ontstaat als de galvloeistof zich gaat kristalliseren. Opvallend is dat vooral zwaarlijvige vrouwen van 40 jaar en ouder kampen met galsteenaanvallen. Verder heeft een kwart van de vijftigplussers wel eens last van een galsteen. Wie een te hoog cholesterol heeft, heeft meer kans op de aanwezigheid van een cholesterolgalsteen.

Diagnose

Als je vermoedt dat je te maken hebt met een galsteenaanval, is het belangrijk om de huisarts te raadplegen. Als die ook denkt dat de patiënt met een galsteen te maken heeft, volgt een doorverwijzing naar het ziekenhuis. Een ziekenhuisopname volgt meestal bij een complicatie. Via echografie en een MRI-onderzoek kunnen galstenen worden opgespoord. Vaak kan een galsteen niet meer worden teruggevonden, omdat die het lichaam al heeft verlaten. De galsteen kan dan in de ontlasting aanwezig zijn. De diagnose kan dan toch vaak worden gesteld. Vaak zijn er namelijk andere galstenen zichtbaar in de galblaas.

Complicaties

Wanneer een galsteen ervoor zorgt dat de galvloeistof in zijn geheel niet meer kan worden afgevoerd, ontstaat er een gevaarlijke complicatie. De patiënt krijgt dan een gehele huidskleur. Bacteriën stromen dan vanuit de darm naar de galwegen waar ze kunnen zorgen voor (ernstige) ontstekingen. Tevens kunnen de galblaas en de alvleesklier ontstoken raken. Een ontsteking aan de alvleesklier komt voor als een galsteen vast zit bij de papil van Vater. De papil zorgt voor de afwatering van de galvloeistof van de alvleesklier naar de galwegen en de twaalfvingerige darm.

Behandeling

Pijnbestrijding

Het lukt de galblaas meestal wel om een galsteen af te voeren naar de darm. De galsteen komt er met de ontlasting weer uit. Omdat het samentrekken van de galblaas erg pijnlijk, is het aan te raden om een arts te raadplegen voor goede pijnbestrijding.

Operatie

Als er meerdere galstenen aanwezig zijn in een galblaas, wordt de galblaas operatief verwijderd. Dat gebeurt via een buikoperatie of een kijkoperatie. Dit heet een galblaasresectie of een cholecystectomie. Meestal wordt gekozen om de galblaas weg te halen via een kijkoperatie. Mensen kunnen prima leven zonder galblaas, omdat de galblaas slechts tijdelijk galvloeistof opslaat. In zeldzame gevallen blijft een verwijderde galblaas voor blijvende klachten zorgen.

ERCP

Een galsteen kan ook worden weggehaald door ERCP (Endoscopische retograde cholangiopancreaticografie). Via een buisje door de mond, de slokdarm, de maag en de twaalfvingerige darm kan een arts naar de galwegen. De steen wordt met een tang vastgegrepen en weggehaald. Via ERCP wordt de uitgang van de galweg breder gemaakt, zodat galstenen makkelijker weg kunnen stromen. Bij mensen die meerdere galstenen hebben, is het raadzamer om te kiezen voor algehele verwijdering van de galblaas.

Medicatie

Er bestaan ook medicijnen die er voor zorgen dat kleine galsteentjes uit zichzelf verdwijnen. Vaak is deze medicatie niet effectief. Na het slikken van de medicijnen ontstaan vaak ook weer nieuwe galstenen.