Galstenen: omschrijving, klachten en behandeling

Galstenen zitten in de galblaas. Hier wordt gal opgeslagen. Gal helpt je bij het verteren van (vet) voedsel. Galstenen kunnen in de weg gaan zitten om het gal naar de darmen te krijgen. Dit zorgt voor pijn. Wat is een galblaas, galstenen en wat wordt ertegen gedaan?

Wat is een galblaas?

De galblaas is een klein peervormig hol orgaan. Het zit rechtsboven in de buik. In de lever wordt gal geproduceerd wat gebruikt wordt in de darm bij de spijsvertering, met name bij vetten. De galblaas is als het ware een opslagplaats om overtollig gal kwijt te kunnen. Als er later weer eten verteerd moet worden, en dan met name vet eten, knijpt de galblaas als een soort ballon samen om zo het opgeslagen gal in de darm te persen. De galblaas is dus eigenlijk niets meer dan een opslagplaats voor gal wat helpt bij de vertering van voedsel.

Galstenen

Galstenen zijn klonteringen van gal waardoor een soort steen of knikker kan ontstaan. Dit kan in alle soorten en maten. De stenen worden door het knijpen van de galblaas geprobeerd om de galwegen door te komen. Dit kan erge pijn veroorzaken, omdat het niet past. De oorzaak van galstenen is niet helemaal duidelijk. Een mogelijke aangeduide oorzaak is teveel cholesterol in de gal, waardoor galstenen ontstaan. Ook kan de werking van de galblaas invloed hebben, bijvoorbeeld als de galblaas zichzelf leeg knijpt en dat er toch nog een beetje gal achterblijft wat doordat het er nooit uitkomt indikt en klontert.

Risicogroep

Net zoals voor vele ziekten, zijn ook voor galstenen risicogroepen aangeduid:

• Vrouwen
• Mensen met overgewicht
• Oudere mensen

Toch hoeft niet te zeggen dat je als 20 jarige man met ‘normaal’ lichaamsgewicht geen galstenen kan krijgen. Het gaat erom dat bepaalde aspecten de kans verhogen, maar dat het tegenovergestelde van de aspecten het krijgen van galstenen niet uitsluiten!

Galstenen: de symptomen

Sommige galstenen geven geen klachten. Dit worden ‘stille stenen’ genoemd. Hier hoeft verder niets aan te gebeuren, je merkt waarschijnlijk niet eens dat je ze hebt of komt er bij toeval achter door een scan of echo. Alleen als er pijn bij komt kijken wordt er iets aan gedaan. Klachten ontstaan op het moment dat de galblaas zichzelf leeg knijpt, en dat een galsteen vast komt te zitten in de galwegen. Daardoor wordt de doorstroom van galvloeistof belemmerd. Welke pijnklachten kun je ervaren?

Als de galsteen vastzit in de galwegen:

• Als er een galsteen vastzit, zal de galsteen alsnog proberen leeg te knijpen door heftig samenknijpen. Hierdoor kan pijn in de rechts in de bovenbuik ontstaan. Dit kan ongeveer één tot vier uur aanhouden. Dit wordt koliekaanval genoemd.
• Misselijkheid
• Braken
• Geelzucht

Als de galsteen niet ‘losschiet’:

• Een ontsteking van de galwegen.
• Een ontsteking van de galblaas.
• Acute alvleesklierontsteking (een ernstige complicatie die kan ontstaan als een galsteen vast komt te zitten bij de papil van Vater. Dit is de afvoergang van de afvoergang van de alvleesklier).

Over het algemeen:

• Ontkleurde ontlasting (gal zorgt voor de bruine kleur in ontlasting en aangezien galstenen de gal blokkeren, ontkleurt de ontlasting).
• Soms straalt de pijn van de rechterbovenbuik ook uit naar onderen of naar de rug toe.
• Vaak (ernstigere) pijn na het eten van vette dingen of andere bepaald eten (verschilt per persoon).

Behandeling

Er zijn een aantal behandelingen. Deze zijn afhankelijk van de ernst en soort van de klachten.

Dieet en medicatie

Ten eerste kan er gekozen worden voor een dieet als er sprake is van lichte galsteenklachten. Soms kan er ook medicatie worden toegediend bij een acute koliekaanval om pijnstillend te werken en die ook meteen de kramp van de galblaas en de galgang opheft.

ERCP

Als de galsteen zich tussen de hoofdgalgang tussen de lever en darm bevindt, kan het vaak verwijderd worden door middel van een endoscopie. Via de slokdarm en maag wordt dan met een soort grijpertje de galsteen weggehaald. Deze methode wordt ook wel ERCP genoemd.

Operatie: kijkoperatie

Als laatste optie is er een operatie waarbij de galstenen en de galblaas worden verwijderd. Alleen de stenen verwijderen helpt namelijk niet, omdat na verwijdering van de galstenen er nieuwe worden gevormd (vandaar dat vergruizen en oplossen van stenen door middel van medicatie niet veel meer gedaan wordt). Een operatie kan plaatsvinden door een kijkoperatie (laparoscopische galblaasverwijdering). Hierbij worden slechts kleine incisies (sneetjes) gemaakt (net onder de navel en aan weerszijden van de galblaas). Dit zorgt voor een snellere hersteltijd.

Operatie: conventionele galblaasverwijdering

Als dit niet mogelijk is of problemen bij het verwijderen oplevert, bijvoorbeeld omdat de galblaas sterk vergroeid is met het weefsel eromheen, wordt een conventionele galblaasverwijdering gedaan. Dan maakt de chirurg een snede in de buikwand (schuin onder de rechter ribben) van ongeveer 10 tot 15 centimeter. Er wordt een wonddrain geplaatst om overvloedig vocht nog te kunnen afvoeren.

Naverzorging

Bij een kijkoperatie volstaat vaak een korte ziekenhuisopname of een dagbehandeling. Napijn is vaak met gewone pijnstillers goed te verdragen. Ook is drinken en eten al vrij snel weer mogelijk. Bij een conventionele galblaasoperatie is vaak een langere opname vereist (ongeveer 3 tot 7 dagen) vanwege de grotere wond. Dit zorgt vaak voor meer pijn, vooral bij bewegen, diep ademhalen en hoesten. Vaak werken de darmen tijdelijk minder, waardoor drinken en eten nog wat lastiger zal zijn. Ook moet de wonddrain nog verwijderd worden. Dit gebeurt na enkele dagen.

Thuis

De wond geneest vaak snel, zeker bij een kijkoperatie, en daarna kun je in principe alles (lees: vet eten) weer eten. Echter hangt dit met name af van hoe snel je opknapt. Het kan zijn dat er klachten ontstaan met betrekking tot de ontlasting: diarree of dunne ontlasting net na de operatie zijn normaal. Dit komt omdat het lichaam moet wennen aan de nieuwe situatie.