Galstenen, symptomen en behandeling

Een galsteen is een steen die zich in de galblaas of in de afvoerbuis hiervan bevindt. De meeste mensen met galstenen ervaren helemaal geen klachten. Pas wanneer er duidelijke symptomen optreden dan is er sprake van galsteenziekte. Vaker komt het bij vrouwen voor met een hoger BMI. De behandeling bestaat uit het bestrijden van pijn en/of het verwijderen van de galstenen.

De galblaas

De galblaas vinden we rechts bovenin de buik, onder de lever. Het is peervormig en een hol orgaan. De functie van de galblaas is het opslaan van gal vanuit de lever. Gal is nodig in de darmen: daar helpt het mee met de vertering van voeding. Voornamelijk vet wordt door middel van gal afgebroken. Vanuit de galblaas loopt een afvoergang naar de twaalfvingerige darm toe.

Ontstaan van galstenen

Galstenen bestaan voornamelijk uit cholesterol of uit bilirubine. Cholesterol is een bouwstof die voornamelijk in de lever aan wordt gemaakt. Een klein gedeelte komt via de voeding binnen. In Westerse landen bestaan 80 procent van de galstenen uit cholesterol. Teveel cholesterol in het lichaam kan galstenen veroorzaken. Galstenen kunnen ook bestaan uit bilirubine. Dit is een afbraakproduct van de rode bloedkleurstof hemoglobine. Dit wordt vooral gezien bij bloedarmoede waarbij hemoglobine wordt afgebroken en bilirubine vrijkomt. Galstenen ontstaan wanneer de concentratie cholesterol of bilirubine in de galblaas te hoog wordt.

Zowel mannen als vrouwen kunnen galstenen krijgen, maar het komt vaker voor bij vrouwen met een hoger BMI tijdens de vruchtbare jaren. Vaker nog komt het bij gezette vrouwen voor op een leeftijd tussen de 30 en 55 jaar. Er kan slechts één galsteen ontstaan maar ook meerdere galstenen.

Symptomen en klachten

Galstenen geven vaak weinig klachten. De meeste mensen weten niet eens dat ze galstenen hebben. Wanneer er toch klachten ontstaan zijn dit vaak een vol gevoel in de bovenbuik na het eten van een (vette) maaltijd of een zeurderig gevoel in de bovenbuik. Vaak wordt er niet gedacht aan galstenen. De meeste galstenen worden per toeval ontdekt tijdens een röntgenfoto van de buik. Wanneer een galsteen de afvoergang blokkeert treden er symptomen op die duidelijk maken dat het om galstenen gaat:

• Een koliekachtige pijn, hevige pijn rechts boven in de buik. Dit wordt veroorzaakt doordat de spiertjes in de wand van de afvoergang de steen proberen te verwijderen. De pijn kan doortrekken naar de rug toe en komt vaak in aanvallen voor. Stilliggen is vrijwel onmogelijk.
• Donkere verkleuring van de urine en een grijze ontlasting door het ontbreken van gal in de darmen en bilirubine in de urine.
• Geelzucht: bilirubine komt via de bloedbaan in de huid terecht. Vooral het oogwit kleurt zichtbaar geel.

Galsteenkoliek kan plotseling weer stoppen wanneer de galsteen is losgeraakt of wanneer de galblaas te uitgeput is om nog langer samen te trekken.

Behandeling

Galstenen die per toeval ontdekt zijn zullen geen klachten geven. Het is dan ook niet nodig om deze te verwijderen. Zolang galstenen de afvoergang niet afsluiten zullen de symptomen ook niet duidelijk merkbaar worden. Wel kan er soms last zijn van wat vage buikpijnklachten. Deze worden vaak niet aan galstenen toegeschreven en de meeste mensen kunnen er dan ook mee leven. Een galsteen die de afvoergang afsluit kan een galblaasinfectie veroorzaken.

Bij afsluiting van de afvoergang ontstaan er wel duidelijke klachten waarvan hevige pijn de meest voorkomende klacht is. Een galsteenkoliek wordt dan ook behandeld middels pijnbestrijding. Er kan een injectie tegen de pijn worden gegeven. Ook het toedienen van een spierverslapper wordt toegediend. Het helpt ook om de bovenbuik warm te houden. Hierdoor zullen de spieren zich ontspannen waardoor de pijn minder wordt. Het helpt om maaltijden te nuttigen die weinig vet bevatten. Soms kunnen de galstenen opgelost worden middels medicatie. Vaak komen galstenen wel weer terug, vooral wanneer het dieet niet wordt aangepast.

In ernstige gevallen is een operatie nodig. Soms kan dit met behulp van endoscopie. Via de slokdarm en de maag zal een flexibele buis worden ingebracht tot aan de twaalfvingerig darm. Aan het uiteinde van de buis bevindt zich een grijpertje. Hiermee wordt de galsteen vastgegrepen en verwijderd. Deze methode is niet altijd even succesvol. Vaak komen galstenen weer terug. Er zal dan gekozen moeten worden voor een volledige operatie waarbij de galblaas inclusief galstenen verwijderd worden. Alleen op die manier kan voorkomen worden dat er weer nieuwe galstenen gevormd worden.

Leven zonder een galblaas is goed mogelijk. De gal wordt namelijk niet door de galblaas maar door de lever aangemaakt. De galblaas dient slecht als opvang voor gal. Zonder galblaas zal gal rechtstreeks vanuit de lever naar de darm lopen.