Endoscopie: Inwendig kijkonderzoek van binnenkant lichaam

Een endoscopie is een medische procedure waarbij een arts de binnenkant van het lichaam onderzoekt met behulp van een endoscoop. Een endoscoop is een lange, dunne, flexibele buis uitgerust met een lichtbron en een camera aan het uiteinde. De camera zendt beelden van het inwendige van het lichaam door naar een televisiescherm, waardoor de arts de beelden in real-time kan bekijken. De endoscoop kan via een natuurlijke opening, zoals de mond of de anus, het lichaam binnengebracht worden. In sommige gevallen wordt de endoscoop via een kleine snede (incisie) in de huid ingebracht, zoals bij een kijkoperatie. Er zijn verschillende soorten endoscopieën, waaronder colonoscopieën en gastroscopieën, die elk dienen voor specifieke onderzoeken en behandelingen. Hoewel de procedure doorgaans veilig is, zijn er enkele risico's en complicaties aan verbonden.

• Indicatie van endoscopie
• Onderzoek van symptomen
• Therapeutische endoscopie
• Laparoscopische chirurgie
• Soorten endoscopieën
• Voorbereiding op de endoscopie
• Tijdens de endoscopische procedure
• Na de endoscopie
• Draadloze capsule-endoscopie
• Risico's en complicaties
• Algemene risico's
• Complicaties door sedatie
• Alarmsymptomen

Indicatie van endoscopie

Onderzoek van symptomen

Een endoscopie kan worden ingezet om verschillende symptomen te onderzoeken, waaronder:

• aanhoudende buikpijn
• aanhoudende constipatie
• aanhoudende diarree
• aanhoudende misselijkheid en aanhoudend braken
• abnormaal vaginaal bloedverlies
• bloed braken
• bloed in de ontlasting
• bloed in de urine
• darmpoliepen of gezwellen in de dikke darm
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• pijn op de borst die niet het gevolg is van hartaandoeningen
• slikproblemen (dysfagie)
• tekenen van nierstenen, blaasstenen, een maagzweer, maagbreuk, galstenen, gastritis (ontsteking van het maagslijmvlies)
• veranderingen in de stoelgang

Therapeutische endoscopie

Therapeutische endoscopie wordt door artsen gebruikt voor een verscheidenheid aan chirurgische ingrepen waarbij chirurgische instrumenten zijn bevestigd aan of door de endoscoop worden geleid.

Deze vorm van endoscopie wordt ingezet voor behandelingen zoals:

• het afbinden en dichten van de eileiders (sterilisatie bij vrouwen)
• het repareren van een bloedende maagzweer
• het plaatsen van een stent bij een vernauwd of geblokkeerd gebied
• het verwijderen van galstenen, blaasstenen of nierstenen
• het verwijderen van kleine tumoren uit de longen of het spijsverteringsstelsel
• het herstellen van schade aan gewrichten (artroscopie)
• het verwijderen van vleesbomen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder)

Laparoscopische chirurgie

Een laparoscoop is een specifiek type endoscoop dat chirurgen gebruiken als visueel hulpmiddel bij kijkoperaties (laparoscopische chirurgie). Deze techniek vereist slechts kleine incisies, wat zorgt voor minder pijn en een sneller herstel na de operatie.

Veel voorkomende soorten kijkoperaties omvatten:

• de baarmoeder verwijderen (hysterectomie)
• de galblaas verwijderen (bijvoorbeeld voor de behandeling van galstenen)
• een deel van de darm verwijderen (bij spijsverteringsproblemen zoals de ziekte van Crohn of diverticulitis)
• het herstellen van een hernia
• het verwijderen van één of alle organen die door kanker zijn aangetast
• een ontstoken appendix verwijderen (bij een blindedarmontsteking)

Daarnaast kan een diagnostische laparoscopie worden uitgevoerd om symptomen te onderzoeken en diverse aandoeningen te diagnosticeren.

Soorten endoscopieën

De volgende typen endoscopieën worden door artsen gebruikt om symptomen te onderzoeken:

• artroscopie: inwendig kijkonderzoek van de gewrichten
• bronchoscopie: inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen (bij aanhoudende hoest of bloed ophoesten)
• colonoscopie: inwendig kijkonderzoek van de dikke darm
• cystoscopie: inwendig kijkonderzoek van de blaas (urine-incontinentie of bloed in de urine)
• endoscopische echografie: inwendig kijkonderzoek van interne organen zoals de alvleesklier, en het nemen van weefselmonsters
• enteroscopie: inwendig kijkonderzoek van de dunne darm
• gastroscopie: inwendig kijkonderzoek van de slokdarm, maag of het eerste deel van de dunne darm
• hysteroscopie: inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van de baarmoeder (bij abnormale vaginale bloedingen of herhaalde miskramen)
• laparoscopie: inwendig kijkonderzoek van de buik en het bekkengebied
• laryngoscopie: inwendig kijkonderzoek van het strottenhoofd
• mediastinoscopie: inwendig kijkonderzoek van het mediastinum, het gebied tussen de longen
• oesofagogastroduodenoscopie: inwendig kijkonderzoek van de slokdarm en het bovenste deel van het darmkanaal
• sigmoïdoscopie: inwendig kijkonderzoek van het rectum en het onderste deel van de dikke darm (sigmoid colon)
• [B]thoracoscopie (pleuroscopie): inwendig kijkonderzoek van het gebied tussen de longen en de borstwand

Voorbereiding op de endoscopie

Afhankelijk van het type endoscopie moet de patiënt mogelijk nuchter zijn. Dit is vaak het geval bij onderzoeken van de maag of darmen. Soms krijgt de patiënt een laxeermiddel om de darmen schoon te maken, wat noodzakelijk is voor een colonoscopie of sigmoïdoscopie. In sommige gevallen kunnen ook antibiotica worden voorgeschreven om het risico op infecties te verminderen. Patiënten die bloedverdunners gebruiken, zoals warfarine of clopidogrel, moeten mogelijk enkele dagen voor de procedure stoppen om overmatige bloedingen te voorkomen. Het is belangrijk dat patiënten niet zelf stoppen met voorgeschreven medicatie zonder advies van hun arts. Vaak wordt een lichamelijk onderzoek en soms een bloedonderzoek uitgevoerd voorafgaand aan de endoscopie.

Tijdens de endoscopische procedure

Een endoscopie duurt doorgaans tussen de vijftien en zestig minuten, afhankelijk van de aard en locatie van het onderzoek. De procedure wordt meestal poliklinisch uitgevoerd, wat betekent dat de patiënt niet hoeft te worden opgenomen in het ziekenhuis. Hoewel de meeste patiënten slechts lichte ongemakken ervaren, vergelijkbaar met indigestie of keelpijn, kan de procedure enige discomfort met zich meebrengen. Vaak gebeurt de procedure onder lokale verdoving, bijvoorbeeld met een spray of zuigtablet om de keel te verdoven. In sommige gevallen wordt een kalmerend middel toegediend om de patiënt te helpen ontspannen. De endoscoop wordt voorzichtig in het te onderzoeken lichaamsdeel gebracht, zoals de keel, anus of urethra. Bij een kijkoperatie wordt de endoscoop via een kleine incisie in de huid ingebracht.

Na de endoscopie

Na een endoscopie moet de patiënt meestal ongeveer een uur rusten totdat de effecten van de plaatselijke verdoving of sedativa zijn uitgewerkt. Als een kalmerend middel is toegediend, dient de patiënt na de procedure door een vriend of familielid naar huis te worden gebracht. Het is normaal dat er tot 24 uur na de procedure wat bloed in de urine aanwezig kan zijn. Als dit na deze periode aanhoudt, dient de patiënt contact op te nemen met de arts.

Draadloze capsule-endoscopie

Een draadloze capsule-endoscopie is een type endoscopie waarbij de patiënt een capsule slikt die draadloos beelden van de binnenkant van de maag en het spijsverteringsstelsel verzendt. De capsule is ter grootte van een grote pil en verlaat het lichaam op een natuurlijke manier via de ontlasting. Deze methode wordt vaak gebruikt om interne bloedingen in het spijsverteringsstelsel te onderzoeken wanneer geen andere oorzaak zichtbaar is. Mogelijke complicaties zijn:

• moeite met het inslikken van de capsule
• moeite met het natuurlijk laten passeren van de capsule
• vastzittende capsule in smalle delen van de darm, wat kan leiden tot een verstopping

Risico's en complicaties

Een endoscopie is over het algemeen veilig, maar zoals bij elke medische procedure zijn er risico's en mogelijke complicaties.

Algemene risico's

Mogelijke complicaties zijn:

• infectie op de plaats waar de endoscoop is ingebracht, mogelijk vereisend een behandeling met antibiotica
• perforatie (doorboring) van een orgaan of overmatige bloedingen; een operatie kan nodig zijn om schade te herstellen, en in sommige gevallen is een bloedtransfusie vereist

Complicaties door sedatie

De sedatie (verdoving) is meestal veilig, maar kan soms leiden tot:

• ademhalingsproblemen
• een brandend gevoel op de injectieplaats
• lage bloeddruk
• onregelmatige hartslag
• speeksel of kleine voedseldeeltjes die in de longen terechtkomen, wat kan leiden tot een infectie (aspiratiepneumonie)
• misselijkheid of een algemeen gevoel van ziekte

Alarmsymptomen

Als de patiënt tekenen van een infectie opmerkt op de plaats waar de endoscoop is ingebracht, moet direct contact met de arts worden opgenomen.

Tekenen van een infectie zijn onder andere:

• roodheid, pijn of zwelling
• een afscheiding van vloeistoffen of pus
• een hoge temperatuur (koorts) van 38 °C of hoger

Andere tekenen van mogelijke complicaties na een endoscopie zijn:

• bloed braken
• een zwarte of zeer donkergekleurde ontlasting
• ernstige en aanhoudende buikpijn
• kortademigheid
• pancreatitis (alvleesklierontsteking) als gevolg van een ERCP (endoscopische retrograde cholangiopancreaticografie)
• pijn op de borst
• roodheid en zwelling op de incisieplaats

Lees verder

• Gastroscopie: Inwendig kijkonderzoek van maag
• Colonoscopie: Tips om het onderzoek te vergemakkelijken
• Bronchoscopie: Inwendig kijkonderzoek luchtwegen (longen)
• Cystoscopie: Onderzoek blaas met cystoscoop
• Hysteroscopie: Inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder