Endoscopie: Inwendig kijkonderzoek van binnenkant lichaam

Een endoscopie is een procedure waarbij de arts de binnenkant van het lichaam onderzoekt met behulp van een endoscoop, een soort instrument. Een endoscoop is een lange, dunne, flexibele buis met aan het éne uiteinde een lichtbron en een camera. Het instrument stuurt via de camera beelden van de binnenkant van het lichaam door naar een televisiescherm. De arts kan een endoscoop binnen in het lichaam brengen via een natuurlijke opening, zoals de mond en in de keel, of door de aars, maar een endoscoop is ook in het lichaam in te brengen via een kleine snede (incisie) in de huid wanneer de arts een kijkoperatie uitvoert. Diverse soorten endoscopieën zijn mogelijk, waaronder bijvoorbeeld een colonoscopie om de dikke darm te inspecteren en een gastroscopie om de maag te beoordelen. Deze procedure is meestal veilig al zijn er wel enkele risico's en complicaties aan verbonden.

• Indicatie van endoscopie
• Onderzoek van symptomen
• Therapeutische endoscopie
• Laparoscopische chirurgie
• Soorten endoscopieën
• Voor een inwendig kijkonderzoek
• Tijdens de endoscopische procedure
• Na een endoscopie
• Draadloze capsule-endoscopie
• Risico's
• Endoscopie
• Verdoving
• Alarmsymptomen

Indicatie van endoscopie

Onderzoek van symptomen

Een endoscopie onderzoekt volgende symptomen:

• aanhoudende buikpijn
• aanhoudende constipatie
• aanhoudende diarree
• aanhoudende misselijkheid en aanhoudend braken
• abnormaal vaginaal bloedverlies
• bloed braken
• bloed in de ontlasting
• bloed in de urine
• darmpoliepen of gezwellen in de dikke darm
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• pijn op de borst die niet het gevolg is van hartaandoeningen
• slikproblemen (dysfagie)
• tekenen van nierstenen, blaasstenen, een maagzweer, maagbreuk, galstenen, gastritis (ontsteking van het maagslijmvlies)
• veranderingen in de stoelgang

Therapeutische endoscopie

Therapeutische endoscopie gebruikt de arts voor diverse soorten chirurgische ingrepen (chirurgische instrumenten zijn hieraan bevestigd of lopen anders door de endoscoop).

Deze vorm van endoscopie is inzetbaar om bijvoorbeeld volgende behandelingen te doen:

• de eileiders afbinden en dichten (vrouwen steriliseren)
• een bloedende maagzweer repareren
• een stent plaatsen over een vernauwd of geblokkeerd gebied
• galstenen, blaasstenen of nierstenen verwijderen
• kleine tumoren uit de longen of het spijsverteringsstelsel verwijderen
• schade binnen gewrichten herstellen (artroscopie)
• vleesbomen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder) verwijderen

Laparoscopische chirurgie

Een laparoscoop is een type endoscoop dat chirurgen gebruiken als een visueel hulpmiddel bij het uitvoeren van kijkoperaties (laparoscopische chirurgie). Hiervoor zijn enkel kleine incisies nodig, wat betekent dat de patiënt na de operatie minder pijn heeft en sneller herstelt.

Veel voorkomende soorten kijkoperaties omvatten:

• de baarmoeder verwijderen (hysterectomie)
• de galblaas verwijderen (galstenen behandelen)
• een deel van de darm verwijderen (bij spijsverteringsproblemen, zoals de ziekte van Crohn of diverticulitis)
• een hernia herstellen
• één of alle organen verwijderen die zijn aangetast door kanker
• een ontstoken appendix verwijderen (bij een blindedarmontsteking)

Het is ook mogelijk om een diagnostische laparoscopie uit te voeren, wat de arts dan inzet om bepaalde symptomen te onderzoeken en om vele verschillende aandoeningen te diagnosticeren.

Soorten endoscopieën

Volgende typen endoscopieën zet de arts in om symptomen te onderzoeken:

• artroscopie: inwendig kijkonderzoek van de gewrichten
• bronchoscopie: inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen (aanhoudende hoest of bloed ophoesten)
• colonoscopie: inwendig kijkonderzoek van de darm
• cystoscopie: inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van de blaas (urine-incontinentie of bloed in de urine)
• endoscopische echografie: inwendig kijkonderzoek van interne organen, zoals het pancreas (alvleesklier) en weefselmonsters nemen
• enteroscopie: inwendig kijkonderzoek van de dunne darm
• gastroscopie: inwendig kijkonderzoek van de slokdarm, de maag of het eerste deel van de dunne darm
• hysteroscopie: inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van de baarmoeder (abnormale vaginale bloedingen of herhaalde miskramen)
• laparoscopie: inwendig kijkonderzoek van de buik en het bekkengebied
• laryngoscopie: inwendig kijkonderzoek van het strottenhoofd
• mediastinoscopie: inwendig kijkonderzoek van het mediastinum, het gebied tussen de longen
• oesofagogastroduodenoscopie: inwendig kijkonderzoek van de slokdarm en het bovenste deel van het darmkanaal
• sigmoïdoscopie: inwendig kijkonderzoek van het rectum en het onderste deel van de dikke darm (sigmoid colon)
• thoracoscopie (pleuroscopie): inwendig kijkonderzoek van het gebied tussen de longen en de borstwand

Voor een inwendig kijkonderzoek

Soms moet de patiënt nuchter zijn voor een endoscopie, maar dit hangt af van het te onderzoeken lichaamsdeel. Soms krijgt een patiënt een laxeermiddel om de ontlasting uit de darmen te verwijderen. Dit is nodig voor een colonoscopie om de dikke darm te onderzoeken of een sigmoïdoscopie om de endeldarm en het onderste deel van de darm te onderzoeken. In sommige gevallen moet de patiënt ook antibiotica nemen om het risico op een infectie te verminderen. Als de patiënt bloedverdunners gebruikt, zoals warfarine of clopidogrel, moet hij hiermee mogelijk enkele dagen stoppen voordat het onderzoek doorgaat. Hierdoor voorkomt de patiënt overmatige bloedingen tijdens de procedure. De patiënt stopt echter niet spontaan met het gebruik van een voorgeschreven geneesmiddel tenzij de arts of specialist dit wel adviseert. De patiënt krijgt tot slot vaak een lichamelijk onderzoek en soms ook een bloedonderzoek alvorens de arts de endoscopie inzet.

Tijdens de endoscopische procedure

Een endoscopie kent een duurtijd van vijftien en zestig minuten, afhankelijk van de indicatie en te onderzoeken plaats. Meestal gebeurt de procedure poliklinisch; de patiënt moet dus niet in het ziekenhuis blijven. Een endoscopie is meestal niet pijnlijk en de meeste patiënten ervaren slechts een beetje ongemak, vergelijkbaar met indigestie (maagklachten na het eten of drinken) of keelpijn. De procedure gebeurt meestal wanneer de patiënt bij bewustzijn is. De patiënt krijgt soms een lokale verdoving om een bepaald lichaamsdeel te verdoven. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de vorm van een spray of een zuigtablet om de keel te verdoven. De patiënt krijgt soms ook een kalmerend middel zodat hij zich beter kan ontspannen en zich minder bewust is van wat er om hem heen gebeurt. De arts plaats de endoscoop voorzichtig in het te onderzoeken lichaamsdeel zoals de keel, de anus of de urethra. Als de patiënt een kijkoperatie (laparoscopie) krijgt, plaatst de arts de endoscoop in een kleine incisie in de huid.

Na een endoscopie

Na een endoscopie moet de patiënt meestal ongeveer één uur rusten totdat de effecten van de plaatselijke verdoving of sedativa zijn verdwenen. Als de patiënt een kalmerend middel heeft gekregen, moet hij na de procedure door een vriend of familielid naar huis worden gebracht. Na een endoscopie bevindt zich mogelijk tot 24 uur na de procedure nog bloed in de urine. Dit verdwijnt na deze periode maar als dit niet het geval is, moet de patiënt contact met de arts opnemen.

Draadloze capsule-endoscopie

Een draadloze capsule-endoscopie is een type endoscopie hierbij de patiënt een capsule inslikt die in staat is om draadloos beelden van de binnenkant van de maag en het spijsverteringsstelsel te verzenden. De capsule heeft de grootte van een grote pil en verlaat het lichaam op een natuurlijke manier wanneer de patiënt naar het toilet gaat. De arts gebruikt deze methode om interne bloedingen in het spijsverteringsstelsel te onderzoeken als er geen duidelijke oorzaak is. Deze procedure gaat mogelijk gepaard met enkele complicaties:

• moeite met het inslikken van de capsule
• moeite met het natuurlijk laten passeren van de capsule
• vastzittende capsule in de smalle delen van de darm met een verstopping tot gevolg)

Risico's

Een endoscopie is meestal een veilige procedure die weinig gepaard gaat met complicaties.

Endoscopie

Mogelijke complicaties zijn onder meer:

• een infectie in een lichaamsdeel waar de endoscoop werd ingebracht; mogelijk is een behandeling met antibiotica vereist
• een perforatie (doorboring) van een orgaan, of overmatige bloedingen; een operatie is mogelijk nodig om de weefsel- of orgaanschade te herstellen. Soms is ook een bloedtransfusie vereist

Verdoving

De sedatie (verdoving) is meestal veilig, maar af en toe veroorzaakt dit wel complicaties::

• ademhalingsproblemen
• een brandend gevoel op de injectieplaats
• een lage bloeddruk
• een onregelmatige hartslag
• speeksel of kleine deeltjes voedsel die in de longen terechtkomen, waardoor een infectie ontstaat (aspiratiepneumonie)
• ziek zijn of zich ziek voelen

Alarmsymptomen

Als de patiënt tekenen van een infectie opmerkt in het gebied waar de endoscoop werd ingebracht, is contact met de arts noodzakelijk.

Tekenen van infectie zijn onder andere:

• roodheid, pijn of zwelling
• een afscheiding van vloeistoffen of pus
• een hoge temperatuur (koorts) van 38 °C of hoger

Andere tekenen van een mogelijke complicatie na een endoscopie zijn:

• bloed braken
• een zwarte of zeer donkergekleurde ontlasting
• ernstige en aanhoudende buikpijn
• kortademigheid
• pancreatitis (alvleesklierontsteking) als gevolg van een ERCP (endoscopische retrograde cholangiopancreaticografie)
• pijn op de borst
• roodheid en zwelling op de incisieplaats

Lees verder

• Gastroscopie: Inwendig kijkonderzoek van maag
• Colonoscopie: Tips om het onderzoek te vergemakkelijken
• Bronchoscopie: Inwendig kijkonderzoek luchtwegen (longen)
• Cystoscopie: Onderzoek blaas met cystoscoop
• Hysteroscopie: Inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder