Appendicitis: Ontsteking van aanhangsel blindedarm

De appendix is een klein wormvormig aanhangsel (appendix vermiformis) van de dikke darm dat een dikte heeft van ongeveer 0,5 cm. In de appendix leven goede bacteriën die helpen bij de spijsvertering en tevens helpen deze bij het bestrijden van infecties. Door een obstructie (verstopping) van de appendix of een infectie ontstaat een ontsteking van de blindedarm. Bij deze ontsteking is de appendix opgezwollen, ontstoken en gevuld met pus. Toenemende pijn rond de navel en in het buikgebied rechtsonder, een verlies van eetlust, misselijkheid en braken zijn enkele veelvoorkomende symptomen van appendicitis. Deze ontsteking van de blindedarm is ernstig en vereist onmiddellijke medische chirurgie nadat de diagnose gesteld is. De vooruitzichten zijn voor de meeste patiënten goed wanneer de appendix nog niet gescheurd is. Ernstige complicaties zijn mogelijk wanneer de behandeling niet (onmiddellijk) gebeurt.

• Epidemiologie appendicitis
• Oorzaken: Obstructie van appendix of infectie
• Symptomen appendicitis en gescheurde appendix
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling blindedarmontsteking via chirurgie (en medicijnen)
• Prognose van ontsteking van aanhangsel van blindedarm is goed
• Complicaties
• Preventie via vezelrijke voeding

Epidemiologie appendicitis

Naar schatting krijgt tot 5% van de mensen wereldwijd ooit in het leven te maken met appendicitis. Patiënten tussen de tien en dertig jaar krijgen het vaakst te maken met deze ontsteking van de blinde darm. Mannen zijn vaker dan vrouwen getroffen door een blindedarmontsteking.

Oorzaken: Obstructie van appendix of infectie

Appendicitis is een veel voorkomende oorzaak van een spoedoperatie. De exacte oorzaak van appendicitis is bij de meeste patiënten onbekend. Vaak is de appendix geblokkeerd door ontlasting, een vreemd voorwerp, wormen en af en toe ook een tumor. Hierdoor vermenigvuldigen bacteriën zich in het orgaan, waardoor pusvorming ontstaat. De appendix krijgt door de obstructie te weinig bloedtoevoer. Wanneer de appendix uiteindelijk scheurt, dan komt in de buik ontlasting terecht, wat resulteert in ernstige complicaties en daarnaast raken andere organen eveneens mogelijk geïnfecteerd. Een andere mogelijke risicofactor van appendicitis is een maaginfectie die zich verspreid heeft naar de appendix.

Symptomen appendicitis en gescheurde appendix

Appendicitis

De symptomen van appendicitis variëren sterk. Milde of doffe pijn rond de navel is bij de meeste patiënten het eerste symptoom. Deze pijn neemt toe en wordt geleidelijk scherper en ernstiger. Een acute buik treedt op, waarbij plots ernstige buikpijn (bovenbuikpijn) aanwezig is. Diverse klachten gaan hiermee gepaard zoals een verlies van eetlust, misselijkheid, braken, een zwelling van de buik, geen winderigheid en milde koorts. Hoesten en niezen is bovendien pijnlijk. De pijn verplaatst zich vaak naar het onderste gedeelte aan de rechterkant in de buik, vaak op een plaats die direct boven de appendix ligt (punt van Mac-Burney). Dit gebeurt meestal twaalf tot vierentwintig uur nadat de symptomen van appendicitis optreden. Sommige patiënten ervaren andere symptomen, zoals scherpe pijn overal in de buik, in de rug of het rectum, pijn bij het plassen (dysurie), ernstige krampen, constipatie en diarree met winderigheid. Dit maakt het voor de arts niet altijd gemakkelijk om een diagnose te stellen.

Gescheurde appendix

Breekt de appendix open, dan heeft de patiënt aanvankelijke minder pijn en voelt hij zich kortstondig beter. Maar de pijn verergert snel en daarna voelt hij zich nog zieker dan voorheen. Deze pijn verergert sterk bij het wandelen, hoesten, niezen of het maken van plotselinge bewegingen. Andere symptomen die gepaard gaan met een gescheurde appendix omvatten een harde ontlasting of juist diarree, koorts, rillingen, bevingen, misselijkheid en overgeven

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt beschrijft uitgebreid de symptomen, die vaak wel in de richting wijzen van appendicitis. De arts voert daarna een lichamelijk onderzoek uit. De patiënt ervaart pijn wanneer de arts op het onderste gedeelte aan de rechterkant van het buikgebied drukt. Dit pijnpunt is in medische termen gekend als het punt van Mac-Burney. Het buikgebied is uiterst gevoelig wanneer de appendix gescheurd is en de spieren zijn hierbij dan gespannen. Bij een digitaal rectaal onderzoek is het rectum aan de rechterkant zeer gevoelig. De diagnose is echter niet altijd gemakkelijk bij jonge kinderen, ouderen en vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Diagnostisch onderzoek
Een bloedonderzoek onthult vaak een verhoogd aantal witte bloedcellen, wat wijst op de aanwezigheid van een ontsteking. Beeldvormende onderzoeken dragen bij aan de diagnose van appendicitis zoals een echografie van de buik (abdominale echografie), een MRI-scan (abdominale MRI-scan) en/of een CT-scan van de buik (abdominale CT-scan). Om een urineweginfectie uit te sluiten, voert de arts soms nog een urineonderzoek uit. Bij vrouwen is een gynaecologisch onderzoek en een zwangerschapstest tevens aanbevolen omdat de aandoening soms doet denken aan enkele vrouwelijke aandoeningen.

Differentiële diagnose

Erg veel andere aandoeningen hebben soms zeer vergelijkbare symptomen met appendicitis. Het grote aantal differentiële diagnoses is toe te schrijven aan de grote variëteit van de symptomen. Volgende ziekten of medische problemen zijn de differentiële diagnose voor appendicitis:

• bacteriële enteritis
• cholecystitis (ontsteking van galblaas met buikpijn, koorts en misselijkheid)
• constipatie
• cysten (abnormaal gevormde blaasvormige holten in lichaam)
• de ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies)
• diverticulitis (ontsteking van de uitstulpende zakjes op de darmwand)
• een blaasontsteking (cystitis) bij vrouwen
• een buikabces
• een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (ectopische zwangerschap)
• een coloncarcinoom (dikkedarmkanker)
• een darminvaginatie ((darm)instulping waarbij een hoger gelegen deel zich in een lager gelegen deel als in een schede instulpt)
• een degenererend baarmoeder leiomyoom (een vleesboom (goedaardig gezwel in de baarmoeder))
• een Meckel-divertikel
• een niersteen
• een ovariële cyste (een abnormale met waterig vocht gevulde blaasvormige holte in de eierstokken = eierstokcyste)
• een ovariumtorsie (draaiing van de eierstok)
• een rectusschede hematoom (bloed buiten bloedvaten)
• een tubo-ovarieel abces (abces in eileiders en eierstokken)
• een urineweginfectie (bij mannen)
• endometriose (cellen van baarmoederslijmvlies in andere lichaamsdelen met pijn rond menstruatie bij vrouw)
• enterocolitis (ontsteking van dunne en dikke darm)
• galkolieken (buikpijn door galsteen die galweg blokkeert)
• gastro-enteritis (buikgriep: ontsteking maag en darmen)
• geperforeerde darmzweren
• het prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en obstipatie)
• mesenteriale adenitis
• mesenteriale ischemie (de plooi van het buikvlies die over de darmen hangt heeft te weinig zuurstof)
• mesenteriale lyfadenitis
• nierkolieken (ondraaglijke pijn in de flanken door niersteen)
• omentale torsie
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen)
• salpingitis (eileiderontsteking: ontsteking van het slijmvlies van de eileiders of salpinges)
• ureterolithiasis (steenvorming in de urineleider)

Behandeling blindedarmontsteking via chirurgie (en medicijnen)

Zelfzorg

Het is bij appendicitis erg belangrijk om zeker geen zelfzorgmaatregelen te nemen. Medische hup is meteen aanbevolen want een tijdige diagnose en behandeling is vaak levensreddend. Eten, drinken, pijnstillers gebruiken, maagzuurremmers innemen, laxeermiddelen (geneesmiddelen bij obstipatie) nemen, of warme kompressen toepassen leiden zelfs tot het openscheuren van de appendix. Dit geldt eveneens voor zware inspanningen die uit den boze zijn. De patiënt neemt bijgevolg bij de aanwezigheid van de symptomen meteen contact op met een arts.

Professionele medische zorg

De chirurg verwijdert bij de meeste patiënten de appendix zodra de diagnose gesteld is. Deze operatie is in medische termen gekend als een appendectomie. Deze ingreep gebeurt onder volledige narcose en gebeurt meestal door middel van een laparoscopie (inwendig kijkonderzoek van de buikwand) of soms ook via open chirurgie. Indien de patiënt een CT-scan krijgt en hieruit blijkt dat de patiënt een abces heeft, dan behandelt de arts dit mogelijk eerst met antibiotica. De arts verwijdert dan de appendix wanneer de ontsteking en zwelling weg is. Soms exploreert (verkent) de arts de rest van de buik als hij vermoedt dat de buikpijn nog andere mogelijke oorzaken heeft.

Prognose van ontsteking van aanhangsel van blindedarm is goed

De meeste patiënten herstellen snel na de operatie wanneer de appendix verwijderd is voordat deze openbreekt. De patiënten hervatten de activiteiten gewoonlijk tussen de week à drie weken na de ingreep, afhankelijk van de gebruikte operatietechniek. Als de appendix openbreekt voor de operatie, is het herstel wat trager.

Complicaties

Complicaties treden sneller op wanneer de appendix opengescheurd is. Deze complicaties zijn dan mogelijk:

• een abces
• een darmobstructie (verstopping in darm met buikpijn en braken)
• een infectie in de buik (peritonitis: buikvliesontsteking)
• een wondinfectie na de operatie

Preventie via vezelrijke voeding

Vezelrijke voeding helpt mogelijk bij het voorkomen van appendicitis. Hierdoor produceert de patiënt een zachtere ontlasting waardoor minder vaak een obstructie optreedt.

Lees verder

• Appendectomie: Chirurgisch verwijderen van de appendix
• Gescheurde appendix (wormvormig aanhangsel van blindedarm)