Appendicitis: Ontsteking van aanhangsel blindedarm

De appendix is een klein wormvormig aanhangsel (appendix vermiformis) van de dikke darm dat een dikte heeft van ongeveer 0,5 cm. In de appendix leven goede bacteriën die helpen bij de spijsvertering en tevens helpen deze bij het bestrijden van infecties. Door een obstructie (verstopping) van de appendix of een infectie ontstaat een ontsteking van de blindedarm. Bij deze ontsteking is de appendix opgezwollen, ontstoken en gevuld met pus. Toenemende pijn rond de navel en in het buikgebied rechtsonder, een verlies van eetlust, misselijkheid en braken zijn enkele veelvoorkomende symptomen van appendicitis. Deze ontsteking van de blindedarm is ernstig en vereist onmiddellijke medische chirurgie nadat de diagnose gesteld is. De vooruitzichten zijn voor de meeste patiënten goed wanneer de appendix nog niet gescheurd is. Ernstige complicaties zijn mogelijk wanneer de behandeling niet (onmiddellijk) gebeurt.

• Epidemiologie appendicitis
• Oorzaken appendicitis
• Risicofactoren appendicitis
• Symptomen appendicitis en gescheurde appendix
• Alarmsymptomen appendicitis
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling appendicitis
• Prognose appendicitis
• Complicaties appendicitis
• Preventie appendicitis

Epidemiologie appendicitis

Naar schatting krijgt tot 5% van de mensen wereldwijd ooit in het leven te maken met appendicitis. Patiënten tussen de tien en dertig jaar krijgen het vaakst te maken met deze ontsteking van de blinde darm. Mannen zijn vaker dan vrouwen getroffen door een blindedarmontsteking.

Oorzaken appendicitis

Appendicitis is een veel voorkomende oorzaak van een spoedoperatie. De exacte oorzaak van appendicitis is bij de meeste patiënten onbekend. Vaak is de appendix geblokkeerd door ontlasting, een vreemd voorwerp, wormen en af en toe ook een tumor. Hierdoor vermenigvuldigen bacteriën zich in het orgaan, waardoor pusvorming ontstaat. De appendix krijgt door de obstructie te weinig bloedtoevoer. Wanneer de appendix uiteindelijk scheurt, dan komt in de buik ontlasting terecht, wat resulteert in ernstige complicaties en daarnaast raken andere organen eveneens mogelijk geïnfecteerd. Een andere mogelijke risicofactor van appendicitis is een maaginfectie die zich verspreid heeft naar de appendix.

Risicofactoren appendicitis

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op appendicitis kunnen verhogen. Deze omvatten:

• Leeftijd: Appendicitis komt het vaakst voor bij jongeren tussen de tien en dertig jaar.
• Geslacht: Mannen hebben een iets hogere kans om appendicitis te ontwikkelen dan vrouwen.
• Familiegeschiedenis: Een familiegeschiedenis van appendicitis kan het risico verhogen.
• Infecties: Maaginfecties en parasitaire infecties kunnen het risico verhogen.
• Ontlastingsproblemen: Constipatie kan bijdragen aan het ontstaan van appendicitis.

Symptomen appendicitis en gescheurde appendix

Appendicitis

De symptomen van appendicitis variëren sterk. Milde of doffe pijn rond de navel is bij de meeste patiënten het eerste symptoom. Deze pijn neemt toe en wordt geleidelijk scherper en ernstiger. Een acute buik treedt op, waarbij plots ernstige buikpijn (bovenbuikpijn) aanwezig is. Diverse klachten gaan hiermee gepaard zoals een verlies van eetlust, misselijkheid, braken, een zwelling van de buik, geen winderigheid en milde koorts. Hoesten en niezen is bovendien pijnlijk. De pijn verplaatst zich vaak naar het onderste gedeelte aan de rechterkant in de buik, vaak op een plaats die direct boven de appendix ligt (punt van Mac-Burney). Dit gebeurt meestal twaalf tot vierentwintig uur nadat de symptomen van appendicitis optreden. Sommige patiënten ervaren andere symptomen, zoals scherpe pijn overal in de buik, in de rug of het rectum, pijn bij het plassen (dysurie), ernstige krampen, constipatie en diarree met winderigheid. Dit maakt het voor de arts niet altijd gemakkelijk om een diagnose te stellen.

Gescheurde appendix

Breekt de appendix open, dan heeft de patiënt aanvankelijk minder pijn en voelt hij zich kortstondig beter. Maar de pijn verergert snel en daarna voelt hij zich nog zieker dan voorheen. Deze pijn verergert sterk bij het wandelen, hoesten, niezen of het maken van plotselinge bewegingen. Andere symptomen die gepaard gaan met een gescheurde appendix omvatten een harde ontlasting of juist diarree, koorts, rillingen, bevingen, misselijkheid en overgeven.

Alarmsymptomen appendicitis

De alarmsymptomen van appendicitis zijn tekenen dat onmiddellijke medische hulp vereist is. Deze omvatten:

• Extreme buikpijn die snel verergert
• Hoge koorts
• Ernstig braken en misselijkheid
• Snelle ademhaling en verhoogde hartslag
• Plotselinge pijn in de onderbuik, vooral rechts onder

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt beschrijft uitgebreid de symptomen, die vaak wel in de richting wijzen van appendicitis. De arts voert daarna een lichamelijk onderzoek uit. De patiënt ervaart pijn wanneer de arts op het onderste gedeelte aan de rechterkant van het buikgebied drukt. Dit pijnpunt is in medische termen gekend als het punt van Mac-Burney. Het buikgebied is uiterst gevoelig wanneer de appendix gescheurd is en de spieren zijn hierbij dan gespannen. Bij een digitaal rectaal onderzoek is het rectum aan de rechterkant zeer gevoelig. De diagnose is echter niet altijd gemakkelijk bij jonge kinderen, ouderen en vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Diagnostisch onderzoek

Een bloedonderzoek onthult vaak een verhoogd aantal witte bloedcellen, wat wijst op de aanwezigheid van een ontsteking. Beeldvormende onderzoeken dragen bij aan de diagnose van appendicitis zoals een echografie van de buik (abdominale echografie), een MRI-scan (abdominale MRI-scan) en/of een CT-scan van de buik (abdominale CT-scan). Om een urineweginfectie uit te sluiten, voert de arts soms nog een urineonderzoek uit. Bij vrouwen is een gynaecologisch onderzoek en een zwangerschapstest tevens aanbevolen omdat de aandoening soms doet denken aan enkele vrouwelijke aandoeningen.

Differentiële diagnose

Erg veel andere aandoeningen hebben soms zeer vergelijkbare symptomen met appendicitis. Het grote aantal differentiële diagnoses is toe te schrijven aan de grote variëteit van de symptomen. Volgende ziekten of medische problemen zijn de differentiële diagnose voor appendicitis:

• bacteriële enteritis
• cholecystitis (ontsteking van galblaas met buikpijn, koorts en misselijkheid)
• constipatie
• cysten (abnormaal gevormde blaasvormige holten in lichaam)
• de ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies)
• diverticulitis (ontsteking van de uitstulpende zakjes op de darmwand)
• een blaasontsteking (cystitis) bij vrouwen
• een buikabces
• een ulcus pepticum (maag- of twaalfvingerige darmzweer)
• maagklachten door andere aandoeningen
• nierstenen
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier)
• endometriose (aandoening waarbij het baarmoederslijmvlies zich buiten de baarmoeder bevindt)

Behandeling appendicitis

Bij appendicitis is onmiddellijke medische behandeling noodzakelijk. De behandeling bestaat uit een operatie waarbij de appendix wordt verwijderd (appendectomie). Dit kan via een open operatie (laparotomie) of via een kijkoperatie (laparoscopie). Bij een laparoscopie maakt de arts enkele kleine insneden in de buik. Met behulp van een camera en andere instrumenten wordt de appendix verwijderd. Deze methode heeft meestal minder herstelperiode dan een open operatie. In geval van een geperforeerde appendix kan ook een drainage van de buikholte nodig zijn. Antibiotica zijn vaak voorgeschreven om infecties te bestrijden, zowel voor als na de operatie. Na de operatie krijgt de patiënt pijnstillers voorgeschreven en het wordt aanbevolen om veel te rusten om volledig te herstellen. De meeste patiënten herstellen binnen een paar weken na een succesvolle operatie.

Nabehandeling en nazorg

Na de operatie moeten patiënten goed letten op tekenen van infecties zoals koorts, toegenomen buikpijn en roodheid bij de wond. Pijnstilling kan noodzakelijk zijn tijdens het herstelproces. Fysieke activiteiten moeten beperkt worden tot het lichaam volledig genezen is.

Prognose appendicitis

De vooruitzichten na een appendectomie zijn doorgaans goed. De meeste mensen herstellen volledig zonder blijvende problemen. Bij een tijdige behandeling is het risico op complicaties laag. Indien de appendix echter scheurt voordat de operatie kan worden uitgevoerd, kunnen ernstige complicaties zoals een buikvliesontsteking (peritonitis) optreden, wat de prognose kan beïnvloeden. Na een gescheurde appendix is het herstel mogelijk langduriger en gecompliceerder.

Complicaties appendicitis

De mogelijke complicaties van appendicitis omvatten:

• buikvliesontsteking (peritonitis) als gevolg van een gescheurde appendix
• abcesvorming in de buikholte
• sepsis (bloedvergiftiging)
• Verwondingen aan andere organen tijdens de operatie
• Vertraagd herstel of postoperatieve complicaties zoals infecties

Preventie appendicitis

Er zijn geen definitieve methoden om appendicitis volledig te voorkomen. Gezonde eetgewoonten en een regelmatige stoelgang kunnen helpen bij het verminderen van de kans op appendicitis. Het vermijden van constipatie door voldoende vezels in de voeding kan ook bijdragen aan een verminderd risico. Indien symptomen optreden die wijzen op appendicitis, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken om de kans op complicaties te minimaliseren.

Lees verder

• Appendectomie: Chirurgisch verwijderen van de appendix
• Gescheurde appendix (wormvormig aanhangsel van blindedarm)