Abnormaal hartritme (dysritmie): Oorzaken en soorten

Een abnormaal hartritme, ook wel dysritmie genoemd, is een aandoening waarbij de hartslag onregelmatig is. Deze aandoening kan variëren van mild en zonder complicaties tot ernstig en levensbedreigend. Dysritmie kan ontstaan door verschillende factoren, zoals vernauwing van de bloedvaten of afwijkingen aan de hartkleppen, maar er zijn ook andere risicofactoren bekend. Wanneer de symptomen ernstig en chronisch zijn, kunnen zowel medicamenteuze als chirurgische behandelingen noodzakelijk zijn.

• Hart en hartslagen
• Oorzaken van dysritmieën
• Coronaire hartziekten
• Hartklepziekten
• Andere oorzaken
• Soorten van abnormaal hartritme
• Atriumfibrillatie
• Atriumflutter (boezemflutter)
• Bradycardie
• Sick-sinussyndroom
• Tachycardie
• Ventriculaire fibrillatie
• Ventriculaire tachycardie
• Vroegtijdige ventriculaire contracties
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van dysritmieën
• Prognose
• Complicaties
• Preventie en levensstijl
• Gezonde voeding
• Regelmatige lichaamsbeweging
• Stressmanagement
• Vermijden van risicofactoren

Hart en hartslagen

Het hart bestaat uit vier kamers: de atria (hartboezems) bevinden zich in de bovenste kamers en de ventrikels (hartkamers) in de onderste kamers. Het hart zorgt ervoor dat deze kamers op een systematische manier kloppen. De normale hartslag begint in de rechterboezem wanneer de sinusknoop, de natuurlijke pacemaker van het hart, een elektrisch signaal afgeeft. Dit signaal verspreidt zich door de hartboezems en bereikt de atrioventriculaire knoop. Vanuit daar wordt het signaal doorgegeven aan de vezels in de ventrikels, die de elektrische impulsen naar de kamers sturen. Dit proces zorgt ervoor dat het hart samenknijpt en bloed door het lichaam pompt, meestal tussen de zestig en honderd keer per minuut. Elke samentrekking van het hart vertegenwoordigt één hartslag. Eerst trekken de boezems samen om het bloed in de kamers te pompen voordat de hartkamers samentrekken. Hoewel de meeste hartweefsels in staat zijn om een hartslag te initiëren of als sinusknoop te functioneren, is dit proces cruciaal voor een regelmatige hartslag.

Oorzaken van dysritmieën

Een abnormaal hartritme kan ontstaan door verschillende factoren:

• Verstoorde bloedstroom naar de ventrikels via het geleidingssysteem
• Defecten in de sinusknoop van het hart
• Een ander deel van het hart dat de functie van de sinusknoop overneemt

Coronaire hartziekten

Coronaire hartziekten zijn aandoeningen waarbij de bloedvaten die het hart van bloed en zuurstof voorzien vernauwd raken (vasoconstrictie). Dit gebeurt vaak door vetophoping, wat leidt tot verminderde bloedtoevoer naar het hart en kan bijdragen aan een verstoord hartritme.

Hartklepziekten

Het hart heeft vier kleppen: de aortaklep, de pulmonaire klep, de mitralisklep en de tricuspidalisklep. Deze kleppen zorgen ervoor dat het bloed in de juiste richting stroomt en voorkomen terugvloeiing. Hartklepafwijkingen kunnen aangeboren zijn of zich later in het leven ontwikkelen. Aangeboren afwijkingen kunnen de pulmonaire klep of aortaklep aantasten, terwijl verworven afwijkingen vaak voortkomen uit infecties of andere ziekten. Bacteriële infecties kunnen bijvoorbeeld de hartkleppen aantasten door zich in de bloedbaan te verspreiden, wat kan leiden tot gaten in de kleppen en bloedlekkage.

Vernauwde kleppen
Aandoeningen zoals valvulaire stenose leiden tot vernauwing van de kleppen, waardoor het hart harder moet werken om bloed door het lichaam te pompen. Dit kan leiden tot een verminderde efficiëntie van het hart.

Niet goed sluitende kleppen
Bij valvulaire insufficiëntie sluiten de kleppen niet goed, wat kan leiden tot terugvloeiing van bloed en een verhoogde belasting van het hart. Deze aandoening kan één of meerdere kleppen aantasten.

Andere oorzaken

Andere factoren die kunnen bijdragen aan dysritmie zijn:

• Neurologische problemen
• Overmatig alcoholgebruik
• Roken
• Stress en spanning

Soorten van abnormaal hartritme

Atriumfibrillatie

Atriumfibrillatie treedt op wanneer de boezems van het hart trillen in plaats van effectief samen te trekken. Dit is een belangrijke oorzaak van beroerte, waarbij onvoldoende bloed naar de hersenen stroomt, wat kan leiden tot zowel lichamelijke als mentale symptomen.

Atriumflutter (boezemflutter)

Bij atriumflutter of boezemflutter is de hartslag zeer snel, met ritmische slagen van 250-350 per minuut. Deze aandoening kan leiden tot inefficiënte bloedcirculatie en vereist vaak medische interventie.

Bradycardie

Bradycardie is een aandoening waarbij de hartslag lager is dan normaal (minder dan zestig slagen per minuut). Het komt vooral voor bij oudere volwassenen en kan ernstig zijn als het hart niet voldoende bloed kan rondpompen.

Sick-sinussyndroom

Het Sick-sinussyndroom ontstaat door een defecte sinusknoop, wat kan leiden tot een onregelmatige hartslag die varieert van zeer langzaam (sinusbradycardie) tot onderbroken hartslagen (sinusarrest) en soms snelle hartslagen. Deze aandoening kan gepaard gaan met flauwvallen, pijn op de borst, kortademigheid en verwardheid.

Tachycardie

Tachycardie wordt gekarakteriseerd door een hartslag die sneller is dan honderd slagen per minuut bij volwassenen. Dit kan leiden tot een verminderde bloedcirculatie naar de organen, wat ernstige complicaties kan veroorzaken, zoals kortademigheid, pijn op de borst en flauwvallen.

Ventriculaire fibrillatie

Ventriculaire fibrillatie is een ernstige aandoening waarbij de hartkamers ongecoördineerd trillen in plaats van effectief samen te trekken. Dit kan leiden tot onvoldoende bloedcirculatie, pijn op de borst, duizeligheid, misselijkheid, kortademigheid en bewustzijnsverlies. Het kan zelfs leiden tot plotselinge dood als er geen onmiddellijke medische hulp is.

Ventriculaire tachycardie

Ventriculaire tachycardie wordt gekenmerkt door een snelle hartslag van meer dan honderdvijftig slagen per minuut, afkomstig uit de hartkamers. Deze aandoening kan leiden tot ernstige complicaties zoals ventriculaire fibrillatie en kan gepaard gaan met duizeligheid, pijn op de borst, afwezigheid van polsslag of een zwakke pols, flauwvallen en kortademigheid.

Vroegtijdige ventriculaire contracties

Vroegtijdige ventriculaire contracties (PVC's) zijn extra hartslagen die voortkomen uit de hartkamers en het normale ritme verstoren. Patiënten kunnen de gemiste slagen voelen en deze contracties komen vaak voor zonder ernstige gevolgen, hoewel ze soms ongemak kunnen veroorzaken.

Symptomen

De symptomen van dysritmie kunnen variëren afhankelijk van het type. Sommige patiënten ervaren geen symptomen, terwijl anderen milde tot ernstige symptomen kunnen hebben, zoals:

• Benauwdheid
• Duizeligheid
• Flauwvallen
• Hartkloppingen (palpitaties)
• Kortademigheid
• Pijn op de borst
• Vermoeidheid
• Verwardheid

In ernstige gevallen kunnen dysritmieën leiden tot overlijden.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een abnormaal hartritme begint vaak met een elektrocardiografie (ECG), een niet-invasieve test die de hartslag meet en de regelmaat ervan bepaalt. Als de hartslag afwijkend is, kan de arts een Holter-monitoring uitvoeren. Dit omvat het dragen van een draagbare recorder gedurende 24 uur om de hartactiviteit continu te monitoren en te registreren.

Behandeling van dysritmieën

Bij levensbedreigende dysritmieën wordt de patiënt vaak gereanimeerd. Voor niet-levensbedreigende gevallen kan een pacemaker worden geïmplanteerd om de hartslag te reguleren. Medicatie, zoals antiaritmica, kan ook worden voorgeschreven om het hartritme te normaliseren. Daarnaast is een gezonde levensstijl cruciaal: regelmatige lichaamsbeweging, een gezonde en evenwichtige voeding met weinig vet, en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik zijn essentieel voor het behoud van een gezond hart.

Prognose

De prognose bij dysritmieën hangt sterk af van het type hartritmeafwijking, de onderliggende oorzaak en de algehele gezondheid van de patiënt. Bij veel patiënten kan een goed aangepaste behandeling het hartritme stabiliseren en de symptomen verlichten. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal voor een gunstige prognose. In gevallen van ernstige dysritmieën, zoals ventriculaire fibrillatie, kan de prognose minder gunstig zijn zonder snelle medische interventie. Regelmatige opvolging en een gezonde levensstijl kunnen de prognose aanzienlijk verbeteren.

Complicaties

Dysritmieën kunnen leiden tot diverse complicaties, afhankelijk van hun ernst en duur:

• Beroerte: Atriumfibrillatie kan de vorming van bloedstolsels in de hartboezems bevorderen, wat kan leiden tot een beroerte als deze stolsels naar de hersenen reizen.
• Hartfalen: Langdurige of ernstige dysritmieën kunnen leiden tot hartfalen, waarbij het hart niet in staat is om voldoende bloed door het lichaam te pompen.
• Hartstilstand: Ernstige gevallen van dysritmieën, zoals ventriculaire fibrillatie, kunnen leiden tot plotselinge hartstilstand, wat onmiddellijke reanimatie vereist om levensbedreigende situaties te voorkomen.
• Organische schade: Onvoldoende bloedtoevoer door een abnormaal hartritme kan schade aan organen veroorzaken, zoals de nieren en lever, door gebrek aan zuurstofrijk bloed.
• Verhoogd risico op flauwvallen: Onregelmatige hartslagen kunnen leiden tot een verminderde bloedtoevoer naar de hersenen, wat flauwvallen kan veroorzaken.
• Verminderde kwaliteit van leven: Symptomen zoals vermoeidheid, kortademigheid en pijn op de borst kunnen de dagelijkse activiteiten en de levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden.

Preventie en levensstijl

Gezonde voeding

Een dieet rijk aan fruit, groenten, volle granen en magere eiwitten kan helpen om het hart gezond te houden en het risico op dysritmieën te verminderen.

Regelmatige lichaamsbeweging

Lichaamsbeweging helpt niet alleen om een gezond gewicht te behouden, maar kan ook bijdragen aan een stabiel hartritme en vermindert het risico op hartziekten.

Stressmanagement

Het beheersen van stress door middel van technieken zoals meditatie, yoga of andere ontspanningsoefeningen kan helpen om het risico op dysritmieën te verlagen.

Vermijden van risicofactoren

Het is belangrijk om risicofactoren zoals roken en overmatig alcoholgebruik te vermijden om de gezondheid van het hart te beschermen.

Lees verder

• Tachycardie: Versnelde hartslag (sneller kloppend hart)
• Bradycardie: Vertraagde hartslag met flauwvallen en zwakte
• Hartkloppingen: Vaak onschuldig, soms symptoom van ziekte
• Atriumfibrillatie: Hartritmestoornis met snelle hartslag
• Ventrikelfibrillatie: Trillen van ventrikels (hartkamers)