Compensatoire hyperhidrose: Overmatig zweten na operatie

Compensatoir zweten is een veel voorkomende aandoening die optreedt na een operatie voor overmatig zweten. Ook bij andere aandoeningen komt compensatoir zweten voor. De patiënt ervaart zweetaanvallen op vooral de romp en de onderste ledematen, maar ook op andere lichaamsdelen. Een behandeling is mogelijk via op de huid aangebrachte en via de mond ingenomen medicijnen en botoxinjecties. De aandoening heeft de neiging chronisch te zijn, maar bij een aantal patiënten nemen de symptomen af naarmate ze ouder worden.

• Synoniemen
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Chirurgie voor overmatig zweten
• Andere oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Op de huid aangebrachte behandelingen
• Via de mond ingenomen medicatie
• Injecties met Botulinum-toxine type A (botox)
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen

Compensatoir zweten staat ook bekend als:

• compensatoire hyperhidrose
• paradoxaal zweten
• post endoscopische thoracale sympathectomie (ETS) zweten
• rebound zweten
• reflexzweten

Epidemiologie

Compensatoir zweten komt voor bij een aanzienlijk aantal patiënten die een ETS-operatie hebben ondergaan, maar het exacte aantal is moeilijk te bepalen. Studies suggereren dat ongeveer 20-30% van de patiënten die deze procedure ondergaan, last krijgt van compensatoir zweten. De prevalentie kan variëren afhankelijk van de gebruikte chirurgische technieken en de mate van de ingreep.

Oorzaken

Chirurgie voor overmatig zweten

Sommige patiënten die overmatig zweten (hyperhidrose) ondergaan een endoscopische thoracale sympathectomie (ETS-operatie). Deze operatie kent mogelijk enkele complicaties, waaronder compensatoir zweten. Veel patiënten die deze chirurgische ingreep ondergaan, krijgen te maken met rebound zweten. Hoewel de precieze oorzaak van compensatoire hyperhidrose onduidelijk is anno september 2024, speelt de omvang van de sympathectomie en de postoperatieve thermoregulatorische respons wellicht een rol. Het is tot slot onmogelijk om vooraf vast te stellen welke patiënten meer kans hebben om de ernstigere vormen van compensatoir zweten te ontwikkelen.

Andere oorzaken

Verder komt compensatoir zweten tot uiting door zenuwbeschadiging bij suikerziekte (diabetische neuropathie), een hersenletsel en syringomyelie (een ruggenmergaandoening). Verder komt compensatoire hyperhidrose voor in de vorm van ‘fantoomzweten’ na ongevallen en amputatiechirurgie. Compensatoir zweten is voorts gemeld na injecties met botox (botulinumtoxine A) voor het overmatig zweten onder de oksels (axillaire hyperhidrose). Deze vorm van compensatoire hyperhidrose komt echter uiterst zeldzaam voor en verdwijnt meestal binnen vier tot zes maanden.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van compensatoir zweten zijn:

• het ondergaan van een endoscopische thoracale sympathectomie (ETS)
• de omvang van de chirurgische ingreep
• individuele verschillen in thermoregulatorische respons

Symptomen

Treden de symptomen op als gevolg van een operatie, dan verschijnen deze meestal enkele weken tot maanden na de chirurgische ingreep. De vaakst aangetaste plaatsen zijn de borstkas, de flanken, de buik en de rug. De onderste ledematen en de billen zijn soms ook getroffen. Kleine of grote plekken op deze gebieden zijn getroffen door compensatoir zweten en de ernst van het zweten varieert van mild tot ernstig.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van compensatoir zweten kunnen zijn:

• onverklaarbaar ernstige zweetaanvallen
• aanhoudende symptomen ondanks behandeling
• aanwijzingen van bijkomende aandoeningen zoals zenuwbeschadiging of syndromen

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van compensatoir zweten wordt vaak gesteld op basis van een vraaggesprek waarbij de patiënt een medische geschiedenis van een ETS-operatie meldt voorafgaand aan de presentatie van het zweten. Bij andere patiënten is het belangrijk voor de arts om de onderliggende medische oorzaak te achterhalen door middel van lichamelijk onderzoek en aanvullende diagnostische tests zoals bloedonderzoek of neuro-imaging.

Behandeling

Op de huid aangebrachte behandelingen

Patiënten met milde symptomen reageren vaak goed op topische (op de huid aangebrachte) behandelingen. Driclor is een medicijn dat verkrijgbaar is via buitenlandse webshops en vaak effectief is. Dit middel wordt aangebracht op een zo droog mogelijke huid om het maximale voordeel te behalen en de mogelijke bijwerkingen te minimaliseren. De patiënt neemt eerst een douche en droogt het getroffen zweetgebied met een föhn op de koele stand. Nadat de huid gedroogd is, mag Driclor worden aangebracht. Het gebied wordt ’s morgens met gewoon water gewassen. Wanneer de patiënt irritatie ontwikkelt, schrijft de arts topische corticosteroïdencrème voor. Anticholinergische crèmes, lotions en sprays zoals glycopyrolaat (0,5-3%) zijn eveneens effectief bij de meeste patiënten.

Via de mond ingenomen medicatie

Wanneer patiënten lijden aan ernstige vormen van compensatoire hyperhidrose, zijn anticholinergische tabletten (zoals oxybutynine en propantheline bromide) nodig. Dit middel gaat net zoals veel andere medicijnen gepaard met mogelijke bijwerkingen zoals bijvoorbeeld constipatie, een droge mond (xerostomie) en slaperigheid. Helpt deze geneesmiddelen niet, dan schrijft de arts mogelijk andere orale (via de mond ingenomen) medicatie voor. Voorbeelden hiervan zijn glycopyrrolaat, propranolol, clonazepam en gabapentine.

Injecties met Botulinum-toxine type A (botox)

Botoxinjecties zijn een veilige en effectieve behandelmethode om bepaalde, gelokaliseerde gevallen van compensatoire hyperhidrose te behandelen. De effecten kunnen tot enkele maanden aanhouden en helpen bij het verminderen van het zweten.

Prognose

Wanneer patiënten voor een ingreep voor het overmatig zweten aan de handpalmen (palmaire hyperhidrose) of onder de oksels (axillaire hyperhidrose) te horen krijgen dat ze risico lopen op compensatoir zweten, vinden ze dit doorgaans minder erg dan zweten aan de handpalmen of onder de oksels. Compensatoir zweten vereist vaak een voortdurende en aanhoudende behandeling. Sommige patiënten merken dat de hoeveelheid zweten afneemt naarmate ze ouder worden.

Complicaties

Complicaties van compensatoir zweten kunnen zijn:

• chronische huidirritatie
• psychologische impact zoals verhoogde stress en angst
• verstoorde dagelijkse activiteiten door voortdurende zweetaanvallen

Preventie

Er zijn geen bekende manieren om compensatoir zweten volledig te voorkomen. Regelmatige medische controles kunnen echter helpen om de aandoening in een vroeg stadium te ontdekken en tijdig te behandelen. Het is ook nuttig om de chirurgische ingreep zorgvuldig te overwegen en mogelijke risicofactoren te bespreken met een arts.

Lees verder

• Zweethanden: Overmatig zweten aan handen en handpalmen
• Stinkvoeten (zweetvoeten): Behandelingen bij stinkende geur
• Hyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklieren
• Klamme huid: Oorzaken en symptomen van klam aanvoelende huid
• Koud zweten: Oorzaken, bijkomende symptomen en behandelingen