Sympathectomie: Operatie bij overmatig zweten (hyperhidrose)

Een sympathectomie is een operatie waarbij de chirurg een patiënt met een overmatige zweetproductie behandelt. Overmatig zweten is in medische termen gekend als “hyperhidrose”. Meestal is de operatie nodig voor het overmatig zweten in de handpalmen, het gezicht, de voeten en/of de oksels. De sympathische zenuwen reguleren de zweetproductie. Bij de operatie worden de sympathische zenuwen die leiden naar het lichaamsdeel dat overmatig zweet, doorgesneden. Veelal is de operatie succesvol en ontwaken patiënten voor het eerst sinds lange tijd weer zonder overmatig te zweten. Door de chirurgische ingreep ontstaan mogelijk enkele complicaties.

• Functie van zweten
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Genetische aandoeningen en syndromen
• Diagnose en behandeling van genetische oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met sympathectomie
• Postoperatieve zorg en herstel
• Lichamelijke aanpassingen en sociale impact

Functie van zweten

Zweten speelt een essentiële rol bij de regulatie van de lichaamstemperatuur en helpt het lichaam te beschermen tegen oververhitting. Wanneer de omgevingstemperatuur stijgt of wanneer het lichaam zich inspant, activeren de zweetklieren en scheiden ze vocht uit, dat vervolgens verdampt en de huid afkoelt. Dit proces vindt plaats via duizenden kleine klieren verspreid over de huid en wordt gereguleerd door het sympathische zenuwstelsel.

Regulatie door het sympathische zenuwstelsel
De sympathische zenuwen spelen een cruciale rol bij het stimuleren van de zweetklieren. Bij personen met een verstoring in dit systeem, zoals bij hyperhidrose, is de sympathische regulatie verstoord, wat leidt tot overmatig zweten. Dit verschijnsel kan hinderlijk zijn en impact hebben op de kwaliteit van leven.

Vochtbalans van de huid
Zweten houdt de huid vochtig en helpt bij het behoud van de juiste vochtbalans. Een droge huid kan leiden tot irritatie en huidproblemen, terwijl een juiste vochtbalans helpt om de huid gezond en soepel te houden.

Epidemiologie

Hyperhidrose treft wereldwijd ongeveer 1% van de bevolking en kan zich uiten op verschillende delen van het lichaam. Deze aandoening komt vaak voor vanaf de kindertijd of adolescentie en kan gedurende het hele leven aanhouden. De prevalentie van hyperhidrose varieert afhankelijk van geografische en demografische factoren.

Demografische verschillen
De prevalentie van hyperhidrose kan verschillen op basis van leeftijd, geslacht en genetische achtergrond. In sommige populaties komt het vaker voor bij jongvolwassenen, terwijl in andere groepen volwassenen meer risico lopen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat genetische factoren een rol kunnen spelen in de kans op het ontwikkelen van hyperhidrose.

Geografische variaties
Het voorkomen van hyperhidrose lijkt ook te variëren afhankelijk van de locatie en het klimaat. Warme, vochtige klimaten kunnen het zweten verergeren, wat betekent dat mensen die in deze regio's wonen, vaker symptomen ervaren dan zij die in koelere klimaten wonen.

Oorzaken

Micrognathie kan ontstaan door een reeks genetische aandoeningen en syndromen. Enkele vaak voorkomende syndromen die verband houden met micrognathie zijn onder andere achondrogenese, Cri-du-Chat-syndroom, Pierre Robin-syndroom, en trisomie 13 en 18. Daarnaast is ook progeria, een aandoening die vroegtijdige veroudering veroorzaakt, een bekende oorzaak van micrognathie. Deze syndromen zijn erfelijk en kunnen gepaard gaan met bijkomende symptomen die variëren in ernst.

Genetische aandoeningen en syndromen

De meeste genetische aandoeningen die leiden tot micrognathie omvatten afwijkingen in de bot- en kraakbeenontwikkeling, wat resulteert in een kleiner of onderontwikkeld onderkaakgebied. Het Pierre Robin-syndroom, bijvoorbeeld, veroorzaakt niet alleen micrognathie, maar ook problemen met de luchtwegen door een abnormale kaak- en tongpositie.

Diagnose en behandeling van genetische oorzaken

Bij de behandeling van micrognathie is het essentieel om de onderliggende genetische oorzaak nauwkeurig te identificeren. Dit zorgt ervoor dat een doelgerichte behandeling kan worden opgesteld, wat kan variëren van orthodontische interventies tot chirurgische correctie, afhankelijk van de ernst van de afwijkingen en bijkomende complicaties.

Risicofactoren

De risicofactoren voor hyperhidrose kunnen genetisch bepaald zijn, zoals een familiegeschiedenis van deze aandoening. Andere risicofactoren omvatten stress, medische aandoeningen zoals diabetes en schildklieraandoeningen, en het gebruik van bepaalde medicijnen.

Genetische aanleg
Personen met een familiegeschiedenis van hyperhidrose hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de aandoening. Dit wijst op een sterke genetische component die de aanleg voor overmatig zweten kan versterken, vooral bij stress of verhoogde lichamelijke activiteit.

Medische en omgevingsfactoren
Daarnaast kunnen medische aandoeningen zoals diabetes en schildklieraandoeningen bijdragen aan overmatig zweten. Sommige medicijnen, zoals bepaalde antidepressiva, kunnen hyperhidrose als bijwerking veroorzaken. Omgevingsfactoren zoals stress en hitte kunnen de symptomen verder verergeren.

Symptomen

Hyperhidrose manifesteert zich door overmatig zweten, vaak op specifieke plaatsen zoals de handen (palmair), oksels (axillair), voeten (plantair), gezicht (faciaal), en romp (truncaal). Patiënten merken vaak dat het zweten verergert tijdens warme seizoenen en verbetert tijdens de winter. De impact van deze symptomen kan aanzienlijk zijn, met beperkingen in dagelijks functioneren en sociale interactie.

Psychosociale impact
Hyperhidrose kan een aanzienlijke impact hebben op de kwaliteit van leven van patiënten. Door het constante zweten kunnen ze zich vaak terughoudend voelen in sociale situaties, wat kan leiden tot emotionele belasting en een verminderde zelfwaardering. De angst voor overmatig zweten kan ook het dagelijks leven beperken en de betrokkenheid bij activiteiten verminderen.

Seizoensgebonden variaties in symptomen
Veel patiënten ervaren seizoensgebonden variaties in hun symptomen. Warme en vochtige weersomstandigheden verergeren het zweten vaak, terwijl koude seizoenen enige verlichting kunnen bieden. Het beheersen van omgevingsfactoren kan helpen bij het verminderen van symptomen.

Alarmsymptomen

Bij hyperhidrose kunnen alarmsymptomen optreden, zoals een plotselinge verandering in het patroon of de intensiteit van het zweten, samen met andere symptomen zoals pijn op de borst, onverklaarbaar gewichtsverlies of systemische tekenen van een onderliggende medische aandoening. Deze symptomen kunnen duiden op een onderliggende gezondheidskwestie en vereisen onmiddellijke medische evaluatie.

Systemische symptomen
Het optreden van systemische symptomen zoals koorts, gewichtsverlies of algemene malaise in combinatie met hyperhidrose kan wijzen op een onderliggende aandoening zoals infectie, kanker of hormonale stoornissen. In dergelijke gevallen is een uitgebreide medische evaluatie noodzakelijk om de oorzaak te identificeren.

Symptomen van het autonome zenuwstelsel
Veranderingen in het autonome zenuwstelsel, zoals hartkloppingen of bloeddrukschommelingen, samen met overmatig zweten, kunnen wijzen op aandoeningen zoals pheochromocytoom of een andere vorm van hormonale disbalans.

Diagnose en onderzoeken

Bij de diagnose van hyperhidrose spelen zowel de medische voorgeschiedenis als een lichamelijk onderzoek een essentiële rol. De arts stelt gerichte vragen om inzicht te krijgen in de mate van zweten, de momenten waarop de symptomen optreden en mogelijke familiaire oorzaken. Bij verdenking op secundaire hyperhidrose, bijvoorbeeld door onderliggende aandoeningen zoals diabetes of schildklierafwijkingen, kunnen aanvullende onderzoeken noodzakelijk zijn.

Diagnostische tests
In specifieke gevallen voert de arts aanvullende tests uit om het zweten te evalueren en de diagnose te bevestigen. Een bekende test is de ‘stappen-test,’ waarbij een speciale poeder op de huid wordt aangebracht dat van kleur verandert bij contact met zweet. Verder kan iontoforese worden toegepast, waarbij een elektrische stroom door de huid wordt geleid om de werking van de zweetklieren te beoordelen. Voor een grondige beoordeling van de zenuwfunctie kan ook een sympathische zenuwtest worden uitgevoerd, waarbij de functionaliteit van de sympathische zenuwen nauwgezet wordt gemeten. Deze onderzoeken helpen bij het bepalen van de ernst en de behandelopties van hyperhidrose.

Differentiaaldiagnose
Om hyperhidrose te onderscheiden van andere aandoeningen die overmatig zweten kunnen veroorzaken, zoals infecties of hormonale stoornissen, is een grondige differentiaaldiagnose belangrijk. Zo kan een hormonale screening of een evaluatie van infectieuze factoren worden uitgevoerd om een secundaire oorzaak uit te sluiten. Hierdoor kunnen artsen gericht de behandelmogelijkheden afstemmen op de onderliggende oorzaak en specifieke symptomen.

Behandeling

De behandelingsopties voor hyperhidrose richten zich op zowel het verminderen van het overmatig zweten als het verbeteren van de kwaliteit van leven. Afhankelijk van de oorzaak en de mate van zweten kan een arts kiezen voor medicamenteuze, niet-medicamenteuze, of chirurgische opties.

Medicamenteuze behandeling
Anticholinerge medicatie kan helpen bij het blokkeren van zenuwimpulsen die overmatig zweten veroorzaken. Deze medicijnen zijn echter niet zonder bijwerkingen en worden doorgaans alleen voorgeschreven bij ernstige klachten. Daarnaast kunnen antitranspiratiemiddelen, zoals aluminiumzirkonium en Tetrachlorohydrex Glycine, lokaal worden aangebracht om de zweetproductie te verminderen. Voor meer hardnekkige gevallen worden vaak botulinumtoxine-injecties aanbevolen. Deze injecties verlammen tijdelijk de zweetklieren, met als gevolg een aanzienlijke vermindering van het zweten voor een periode van enkele maanden.

Niet-medicamenteuze en chirurgische behandelingen
Bij patiënten die onvoldoende baat hebben bij medicamenteuze therapie kan iontoforese, een behandeling met een lichte elektrische stroom, worden overwogen. Deze procedure verdikt microscopisch de bovenste huidlaag, waardoor de zweetproductie vermindert. Voor patiënten met emotionele triggers die zweten uitlokken, kan psychotherapie met cognitieve gedragstherapie een effectieve methode zijn om deze triggers te beheersen. In sommige gevallen is een chirurgische ingreep zoals sympathectomie noodzakelijk, waarbij de zenuwen die het zweten reguleren worden doorgesneden of geklemd. Dit biedt vaak blijvende verlichting, hoewel de ingreep gepaard kan gaan met bijwerkingen, zoals compensatoir zweten elders op het lichaam.

Prognose

Na een sympathectomie of andere effectieve behandeling ervaren de meeste patiënten met hyperhidrose een aanzienlijke verbetering van hun symptomen, wat bijdraagt aan een verbeterde kwaliteit van leven. De kans op terugkeer van symptomen is aanwezig, maar deze kunnen vaak met verdere behandeling of opvolging onder controle worden gehouden.

Kwaliteit van leven
De impact van hyperhidrose op het dagelijks leven is vaak groot, met name in sociale en beroepssituaties. Na behandeling of operatie voelen patiënten zich vaak zekerder en ervaren ze minder beperkingen in hun sociale leven en werk. Bij blijvend effect is regelmatige controle door de behandelend arts belangrijk om de lange termijn effecten van de behandelingen te beoordelen.

Langetermijnmonitoring
Hoewel de meeste patiënten langdurig baat hebben bij de behandelingen, is periodieke opvolging nuttig om eventuele terugkerende symptomen snel te signaleren. Hierdoor kan bij herhaling van symptomen een gepaste behandeling worden ingezet om de kwaliteit van leven te behouden.

Complicaties

De behandeling van hyperhidrose, vooral een chirurgische ingreep zoals sympathectomie, brengt mogelijke complicaties met zich mee. Complicaties kunnen optreden door zowel de operatie zelf als door de anesthesie.

Complicaties door anesthesie
Bij een operatie is er altijd een risico op complicaties door anesthesie. Voorbeelden zijn ademhalingsproblemen en allergische reacties op de gebruikte anesthetica. Bloedingen, infecties, of het ontstaan van bloedstolsels kunnen ook optreden tijdens of na de ingreep. Deze complicaties worden vaak snel opgemerkt en behandeld door het medische team.

Complicaties door de operatie zelf
Chirurgische complicaties zijn onder andere een vertraagde hartslag (bradycardie), overmatig bloeden, en in zeldzame gevallen het Horner-syndroom, wat kan leiden tot symptomen zoals een eenzijdig hangend ooglid en verminderde zweetproductie. Patiënten kunnen ook te maken krijgen met pijn als gevolg van de operatie, vooral door druk van de chirurgische instrumenten op de zenuwen langs de ribben. Andere mogelijke complicaties zijn een klaplong (pneumothorax), een bloedophoping tussen borstvlies en longvlies (hemothorax), en het zeer zeldzame fenomeen smaakzweten.

Preventie

Voorkomen van hyperhidrose kan lastig zijn, vooral bij erfelijke vormen van de aandoening. Toch kunnen bepaalde leefstijlaanpassingen helpen bij het verminderen van de symptomen. Door bekende triggers zoals stress en warmte zoveel mogelijk te vermijden, kunnen patiënten de frequentie en ernst van het zweten beïnvloeden.

Leefstijlaanpassingen
Aanpassingen in het voedingspatroon en kledingkeuze kunnen bijdragen aan het beheersen van overmatig zweten. Het dragen van ademende, lichte kleding en het vermijden van gekruid voedsel kan symptomen verlichten. Ook het behouden van een gezonde levensstijl met voldoende ontspanning kan helpen om stressgerelateerd zweten te verminderen.

Opvolging en consultatie
Regelmatige controle bij een specialist is essentieel voor patiënten die langdurig last hebben van hyperhidrose. Dit biedt hen de mogelijkheid om samen met de arts het verloop van de symptomen te monitoren en de behandeling indien nodig aan te passen. Opvolging kan verdere complicaties helpen voorkomen en bijdragen aan een betere beheersing van de aandoening.

Praktische tips voor het omgaan met sympathectomie

Sympathectomie is een chirurgische ingreep die wordt uitgevoerd om overmatig zweten (hyperhidrose) te behandelen. Het kan helpen bij het verminderen van zweten in bepaalde delen van het lichaam, zoals de handen, voeten of oksels.

Postoperatieve zorg en herstel

Na een sympathectomie is het belangrijk om de instructies van de arts strikt op te volgen om het herstel te bevorderen. Patiënten moeten voldoende rust nemen en fysieke activiteiten beperken, vooral de eerste weken na de operatie.

Het kan helpen om lichte massages of fysiotherapie te overwegen om de doorbloeding te verbeteren en het herstelproces te versnellen. Verder kan het nuttig zijn om een goede hydratatie en evenwichtig voedingspatroon te handhaven.

Lichamelijke aanpassingen en sociale impact

Hoewel de operatie kan helpen bij het verminderen van overmatig zweten, kan het ook leiden tot compensatoire zweten in andere delen van het lichaam. Het is belangrijk om hierop voorbereid te zijn en met de arts te bespreken hoe dit het beste beheerd kan worden.

Patiënten kunnen zich na de operatie emotioneel opgelucht voelen, vooral als de hyperhidrose hun dagelijks leven aanzienlijk verstoorde. Het kan nuttig zijn om psychologische ondersteuning te zoeken als er onzekerheden of aanpassingen zijn in de manier van leven na de ingreep.

Lees verder

• Hyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklieren
• Klamme huid: Oorzaken en symptomen van klam aanvoelende huid
• Zweethanden: Overmatig zweten aan handen en handpalmen
• Stinkvoeten (zweetvoeten): Behandelingen bij stinkende geur