Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen

De borstwand (thorax) speelt een cruciale rol bij de mechaniek van de ademhaling. Ze omvat de botstructuren (ribben, wervelkolom, borstbeen), ademhalingsspieren en zenuwen die deze spieren verbinden met het centrale zenuwstelsel. Aandoeningen of letsels aan de borstkas en pleura (borstvlies) kunnen leiden tot ademhalingsproblemen of andere symptomen. Voorbeelden van dergelijke aandoeningen zijn trauma, gebroken ribben en een klaplong.

• Breuk van de slokdarm
• Chylothorax
• Empyeem
• Gebroken ribben en problemen met de borstkas
• Hemothorax
• Kyfoscoliose
• Longkneuzing
• Mesothelioom
• Pectus excavatum en pectus carinatum
• Pleura-effusie
• Pleuris en pijn aan het borstvlies (pleura)
• Pneumothorax
• Pulmonale embolie
• Spondylitis ankylopoetica
• Trauma
• Thoracale Outlet Syndroom
• Ziekte van Bornholm

Breuk van de slokdarm

Een breuk van de slokdarm kan leiden tot een ernstige complicatie genaamd mediastinitis (ontsteking van de ruimte in de borstkas tussen de longen). Dit gaat vaak gepaard met gemengde bacteriële infecties en kan ontstaan na een uitwendig trauma, endoscopische procedures (kijkonderzoek van binnenin het lichaam) of door een necrotisch carcinoom (kanker). De behandeling bestaat meestal uit krachtige antibiotische therapie en soms chirurgische interventie om de bron van de infectie te verwijderen.

Chylothorax

Een chylothorax ontstaat door de ophoping van lymfevocht in de pleuraholte, meestal als gevolg van een beschadiging van het lymfestelsel na een trauma, operatie, of door infiltratie van een lymfoom (kanker van lymfocyten, een type witte bloedcel). De behandeling kan bestaan uit het legen van de pleuraholte, voedingsaanpassingen, of in ernstige gevallen, chirurgische reparatie van de lymfelek.

Empyeem

Een empyeem is een ophoping van pus in de pleurale ruimte, vaak als gevolg van een onbehandelde of inadequaat behandelde longontsteking. Behandeling bestaat meestal uit drainage van de pus en langdurige antibioticatherapie om de onderliggende infectie te bestrijden.

Gebroken ribben en problemen met de borstkas

Ribfracturen worden meestal veroorzaakt door trauma, maar kunnen ook ontstaan door krachtig hoesten, vooral bij ouderen of bij patiënten met osteoporose. Pathologische ribfracturen kunnen het gevolg zijn van metastasen (uitzaaiingen) van carcinomen, zoals in de longen, borst, nieren, prostaat of schildklier. Ribben kunnen ook aangetast worden bij aandoeningen zoals mesothelioom, veroorzaakt door blootstelling aan asbest. Ribfracturen zijn soms moeilijk te detecteren op een röntgenfoto van de voorkant van de borstkas, waardoor aanvullende zij- en schuine opnames noodzakelijk kunnen zijn. De pijn die hiermee gepaard gaat, kan leiden tot ademhalingsbeperkingen en verhoogt het risico op complicaties zoals longontsteking. Behandeling richt zich op pijnmanagement, onder andere met orale pijnstillers, lokale injecties of een intercostale zenuwblokkade.

Hemothorax

Een hemothorax is de ophoping van bloed in de pleuraholte, vaak als gevolg van traumatisch letsel aan de borstkas. Naast trauma kan een hemothorax ook veroorzaakt worden door complicaties bij longkanker, longembolie, of chirurgische ingrepen. Symptomen zijn onder andere scherpe pijn op de borst, kortademigheid, en in ernstige gevallen tekenen van shock, zoals lage bloeddruk en snelle hartslag. De diagnose wordt bevestigd door beeldvorming, meestal een thoraxfoto of CT-scan, en de behandeling omvat meestal het afvoeren van het bloed via een thoraxdrain en behandeling van de onderliggende oorzaak.

Kyfoscoliose

Kyfoscoliose is een aandoening waarbij de wervelkolom zowel een achterwaartse kromming (kyfose) als een zijwaartse kromming (scoliose) vertoont. Deze afwijking kan aangeboren zijn of verworven worden door andere aandoeningen zoals een neuromusculaire ziekte, bijvoorbeeld de ataxie van Friedreich, of door osteomalacie, een aandoening die botverzwakking veroorzaakt. Andere oorzaken kunnen zijn: poliomyelitis of tuberculose. Kyfoscoliose kan ernstige ademhalingsproblemen veroorzaken, vooral in gevorderde stadia, en leidt vaak tot ademhalingsproblemen en zelfs overlijden rond het vierde of vijfde decennium van het leven. Een vroege correctie van de kromming, vaak met behulp van een brace of chirurgie, is essentieel om de progressie te vertragen en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Longkneuzing

Een longkneuzing (longcontusie) ontstaat meestal door een stomp trauma aan de borstkas, zoals bij een auto-ongeluk. Dit veroorzaakt bloedingen in het longweefsel, zichtbaar als vage schaduwen op een röntgenfoto, en kan leiden tot het Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS), een levensbedreigende aandoening. Behandeling bestaat vaak uit intensieve zorg, met zuurstoftherapie en soms beademing.

Mesothelioom

Het mesothelium is een dun vlies dat de longen, de maag, het hart en andere organen bekleedt. Een mesothelioom is een zeer agressieve vorm van kanker, vaak geassocieerd met langdurige asbestblootstelling. Het meest voorkomende type is pleuramesothelioom, dat de longen aantast. Symptomen zijn onder meer pijn op de borst, kortademigheid, aanhoudende hoest en soms pleurapijn. De prognose is slecht en de behandeling is meestal palliatief gericht op symptoomverlichting en het verlengen van de overlevingstijd, hoewel er nieuwe behandelingen in ontwikkeling zijn.

Pectus excavatum en pectus carinatum

Pectus excavatum, ook bekend als trechterborst, is een aangeboren afwijking waarbij het borstbeen naar binnen is gezakt, wat kan leiden tot psychische ongemakken en, in ernstige gevallen, fysieke beperkingen zoals kortademigheid. Chirurgische correctie is mogelijk en wordt vaak toegepast als de aandoening invloed heeft op de long- of hartfunctie. Pectus carinatum, of kippenborst, daarentegen is een uitpuilen van het borstbeen, vaak als gevolg van rachitis, een aandoening door een tekort aan vitamine D. Hoewel zeldzaam in het Westen, kan het ook andere symptomen veroorzaken zoals vermoeidheid en pijn. Behandeling bestaat uit het dragen van een brace of chirurgie, afhankelijk van de ernst van de afwijking.

Pleura-effusie

Een pleura-effusie is een abnormale ophoping van vocht in de pleurale ruimte. Dit kan het gevolg zijn van verschillende aandoeningen zoals hartfalen, longontsteking, levercirrose of reumatische ziekten. De diagnose wordt gesteld via beeldvormende technieken zoals röntgenfoto's of echografie. Behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak, hoewel soms een drainage nodig is om de symptomen te verlichten, vooral als de effusie groot is of gepaard gaat met infectie (empyeem).

Pleuris en pijn aan het borstvlies (pleura)

Pleuris is een ontsteking van het borstvlies die scherpe, gelokaliseerde pijn veroorzaakt, vaak verergerd door diep ademhalen of hoesten. Dit kan het gevolg zijn van verschillende aandoeningen zoals een longontsteking, longinfarct (afsterven van longweefsel) of kanker. Minder vaak voorkomende oorzaken zijn reumatoïde artritis of lupus. Behandeling van pleuritis is gericht op pijnverlichting met niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), zoals ibuprofen, en behandeling van de onderliggende oorzaak. In ernstige gevallen kan er sprake zijn van een ophoping van vocht, wat een pleura-effusie kan veroorzaken.

Pneumothorax

Een pneumothorax, ook wel bekend als een klaplong, verwijst naar de aanwezigheid van lucht in de pleuraholte, de ruimte tussen de longen en de borstwand. Deze aandoening kan spontaan optreden of het gevolg zijn van trauma aan de borstkas. Een spontane pneumothorax komt veel vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, met een verhouding van ongeveer zes keer vaker bij mannen, vooral bij jongere, slanke mannen. De aandoening kan beide longen treffen, hoewel meestal slechts één long per keer is aangedaan. Bij patiënten ouder dan veertig jaar is de meest voorkomende oorzaak een onderliggende longziekte, zoals COPD (chronisch obstructieve longziekte). Andere, minder vaak voorkomende oorzaken zijn onder andere bronchiale astma, longkanker (carcinoom), een longabces dat doorbreekt en een bronchopleurale fistel vormt, en ernstige longfibrose met cystevorming.

Symptomen van een pneumothorax zijn vaak acuut en omvatten een plotselinge, eenzijdige borstpijn en toenemende kortademigheid. Naarmate de pneumothorax groter wordt, kunnen symptomen verergeren en kan de patiënt last krijgen van ernstige kortademigheid, bleekheid, en tachycardie (versnelde hartslag). Bij een milde pneumothorax zijn de symptomen subtieler en kunnen fysieke tekenen afwezig of minimaal zijn. De behandeling varieert van observatie en rust bij kleine pneumothoraxen tot het inbrengen van een thoraxdrain bij grotere of symptomatische gevallen. In ernstige situaties, zoals bij spanningspneumothorax, is onmiddellijke medische interventie noodzakelijk om levensbedreigende complicaties te voorkomen.

Pulmonale embolie

Een pulmonale embolie (PE) ontstaat wanneer een bloedstolsel, meestal afkomstig uit de diepe aderen van de benen (diepveneuze trombose), vast komt te zitten in een longslagader, waardoor de bloedstroom naar een deel van de longen wordt geblokkeerd. PE is een ernstige, levensbedreigende aandoening die onmiddellijke medische interventie vereist. Symptomen zijn plotselinge kortademigheid, pijn op de borst die kan verergeren bij ademhaling, en soms bloed ophoesten. De diagnose wordt gesteld door middel van beeldvormende technieken zoals een CT-scan van de longen of een longperfusiescan. Anno augustus 2024 richt de behandeling zich op het herstellen van de doorbloeding met behulp van antistollingsmiddelen en, in ernstige gevallen, trombolyse (oplossen van het stolsel) of chirurgische verwijdering van het stolsel.

Spondylitis ankylopoetica

De ademhalingseffecten van spondylitis ankylopoetica, een chronische ontstekingsziekte die leidt tot verstijving van de gewrichten, zijn doorgaans mild. Dit komt doordat de beweging van het middenrif, het belangrijkste ademhalingsspier, de beperkte beweging van de borstkas compenseert. In gevorderde stadia kan echter een verminderde thoraxexpansie bijdragen aan ademhalingsbeperkingen, wat verdere complicaties kan veroorzaken. Anno augustus 2024 richt de behandeling zich op het onder controle houden van de ontsteking en het behouden van flexibiliteit door fysiotherapie en medicatie.

Trauma

Trauma aan de borstkas kan leiden tot verschillende complicaties, waaronder penetrerende wonden die een pneumothorax (klaplong) of een hemothorax (ophoping van bloed in de borstholte) veroorzaken. Een pneumothorax kan ontstaan door een ribfractuur die de long doorboort, terwijl een hemothorax kan optreden als gevolg van schade aan de bloedvaten in de borstkas. Beide aandoeningen kunnen levensbedreigend zijn en vereisen vaak onmiddellijke medische behandeling, waaronder drainage van lucht of bloed en stabilisatie van de patiënt.

Thoracale Outlet Syndroom

Het thoracale outlet syndroom (TOS) ontstaat wanneer bloedvaten of zenuwen in de ruimte tussen de sleutelbeen en de eerste rib (thoracic outlet) worden samengedrukt. Dit kan leiden tot pijn in de schouder en nek, gevoelloosheid in de vingers, en soms verminderde bloedtoevoer naar de armen. De oorzaken van TOS kunnen variëren van fysieke trauma's, anatomische variaties zoals een cervicale rib, of herhaalde bewegingen die leiden tot compressie van de structuren in de thoracic outlet. De behandeling omvat fysiotherapie, pijnbestrijding, en in sommige gevallen chirurgische ingrepen om de compressie te verlichten.

Ziekte van Bornholm

De ziekte van Bornholm, ook bekend als epidemische myalgie, wordt veroorzaakt door een infectie met het Coxsackie B-virus. Deze virale infectie treft meestal jongvolwassenen, vooral in de nazomer en herfst, en wordt gekenmerkt door acute, scherpe pijn in de borst en bovenbuik, vaak in combinatie met spiergevoeligheid. De pijn wordt vaak verergerd door beweging of ademhalen, wat het diagnosticeren kan bemoeilijken. Een thoraxfoto vertoont meestal geen afwijkingen, wat bijdraagt aan het identificeren van deze aandoening. Anno augustus 2024 is de ziekte zelfbeperkend, wat betekent dat de symptomen meestal binnen een week verdwijnen zonder specifieke behandeling.

Lees verder

• Pleura-effusie: Vochtophoping tussen borstvlies en longvlies
• Mesothelioom: Kanker in longen door blootstelling aan asbest
• Empyeem (pus of etter) in longen, vaak door longontsteking
• Röntgenfoto van borstkas (thoraxfoto): Procedure onderzoek
• Pneumothorax: Klaplong of ingeklapte long