Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen

De borstwand (thorax) is essentieel voor de mechanische actie van de ademhaling. Dit omvat de benige structuren (ribben, wervelkolom, borstbeen), de ademhalingsspieren (de organen in het lichaam die helpen bij de ademhaling) en zenuwen die het centrale zenuwstelsel met de ademhalingsspieren verbinden. Door bepaalde aandoeningen aan of problemen met de borstkas en pleura (borstvlies), ervaart de patiënt mogelijk ademhalingsproblemen of andere symptomen. Enkele voorbeelden van dergelijke stoornissen aan de borstkas en pleura zijn bijvoorbeeld een trauma, gebroken ribben en een klaplong.

• Breuk van de slokdarm
• Chylothorax
• Empyeem
• Gebroken ribben en problemen met borstkas
• Kyfoscoliose
• Longkneuzing
• Mesothelioom
• Pectus excavatum en carinatum
• Pleura-effusie
• Pleuris en pijn aan pleura (borstvlies)
• Pneumothorax
• Spondylitis ankylopoetica
• Trauma
• Ziekte van Bornholm

Breuk van de slokdarm

Een breuk van de slokdarm leidt meestal tot mediastinitis (ontsteking van borstkasruimte tussen longen) met gemengde bacteriële infecties. Dit is een ernstige complicatie van een uitwendige verwonding, endoscopische procedures (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) of een necrotisch carcinoom (kanker). De arts zet krachtige antibacteriële chemotherapie in.

Chylothorax

Chylothorax komt tot stand door de ophoping van lymfevocht in de pleuraholte, meestal als gevolg van een lekkage uit het lymfesysteem na een trauma of een infiltratie door een lymfoom (kanker van lymfocyten = soort witte bloedcellen).

Empyeem

Bij een empyeem is er pus of etter in de pleurale ruimte aanwezig. Dit is mogelijk een complicatie van een longontsteking.

Gebroken ribben en problemen met borstkas

Ribfracturen zijn het gevolg van een trauma of hoesten (vooral bij ouderen) en komen sneller tot stand bij patiënten met osteoporose. Pathologische ribfracturen zijn het gevolg van metastasen (uitzaaiingen) van een carcinoom van de bronchiën (luchtpijpvertakkingen), de borst, de nier, de prostaat of de schildklier. De ribben zijn mogelijk ook aangetast bij een mesothelioom (kanker in longen door blootstelling aan asbest). Breuken zijn mogelijk niet direct zichtbaar op een röntgenfoto van de voorkant van de borstkas dus een röntgenfoto van de zijkant en schuine aanzichten zijn mogelijk noodzakelijk. Door de pijn kan de borstkas niet volledig uitzetten en kan de patiënt niet goed hoesten, hetgeen sneller leidt tot een longontsteking. De behandeling gebeurt met via de mond ingenomen pijnstillers, lokale infiltratie of een intercostale (in de ribben) zenuwblokkade.

Kyfoscoliose

Kyfoscoliose is een aangeboren of verworven aandoening waarbij de patiënt combinatie heeft van kyfose (een achterwaartse kromming van de wervelkolom) en scoliose (een abnormale zijdelingse kromming van de wervelkolom).

Verworven kyfoscoliose komt mogelijk tot stand door een probleem met de wervelkolom, wat bijvoorbeeld veroorzaakt is door:

• een neuromusculaire aandoening zoals ataxie van Friedreich
• osteomalacie (verweking van botten met risico op botbreuken)
• poliomyelitis (virale infectie met volledige of gedeeltelijke verlamming)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

Ademhalingsproblemen en de dood komen vaak voor in het vierde of vijfde decennium. De afwijking moet indien mogelijk in een vroeg stadium worden gecorrigeerd. Dit gebeurt met behulp van continue positieve drukbeademing geleverd via een goed passend neusmasker.

Longkneuzing

Een kneuzing van de long (longcontusie) komt meestal tot stand door een trauma van de borstkas. Dit veroorzaakt wijdverspreide donzige schaduwen op de röntgenfoto van de borstkas als gevolg van een bloeding in de longen. Dit leidt tot het acute respiratory distress syndrome.

Mesothelioom

Het mesothelium bekleedt het weefsel van de longen, de maag, het hart en andere organen. Een mesothelioom is een agressieve vorm van kanker die meestal geassocieerd is met de blootstelling aan asbest. De longen zijn het vaakst getroffen door deze kankervorm (pleuramesothelioom). De patiënt kampt met onder andere pijn op de borst, kortademigheid, pijn op de borst en een aanhoudende hoest. De arts zet een palliatieve behandeling in bij de dodelijke ziekte..

Pectus excavatum en carinatum

Pectus excavatum (trechterborst) veroorzaakt weinig problemen behalve hinder over de diepe verticale groef in de borst (gezonken borstbeen), die chirurgisch kan worden gecorrigeerd. Deze borstkasafwijking ontstaan spontaan of geassocieerd met diverse genetische aandoeningen. Pectus carinatum (kippenborst) is vaak het gevolg van rachitis (tekort aan vitamine D, calcium of fosfaat) maar wordt zelden gezien in het Westen. Ook een kippenborst komt spontaan en bij een aangeboren aandoening of syndroom tot uiting. Vermoeidheid, pijn en kortademigheid zijn enkele symptomen van de borstkasafwijking. Een brace of operatie zijn inzetbaar voor het verlichten van de klachten.

Pleura-effusie

Pleura-effusie duidt op een overmatige ophoping van vocht in de pleurale ruimte (tussen borstvlies en longvlies). Dit is te zien via een röntgenfoto wanneer 300 ml of meer vloeistof aanwezig is en is klinisch duidelijk wanneer 500 ml of meer aanwezig is. De arts behandelt de onderliggende aandoening (zoals bijvoorbeeld hartfalen, een longontsteking, levercirrose of een reumatische aandoening) tenzij de vloeistof purulent (etterig) is (empyeem). Is sprake van een empyeem, dan volgt een drainage.

Pleuris en pijn aan pleura (borstvlies)

Pleuris is een term die de arts vaak gebruikt om pijn te beschrijven die voortkomt uit een ziekte van het borstvlies. De gelokaliseerde ontsteking produceert scherpe gelokaliseerde pijn, verergert door het diep inademen, door het hoesten en af en toe door draaiende en buigende bewegingen. Pleuritis treedt op met een longontsteking, longinfarct (afsterven van longweefsel door afsluiting van een slagader) en carcinoom. Zeldzamere oorzaken omvatten reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) en systemische lupus erythematosus.

Pneumothorax

'Pneumothorax' (klaplong) duidt op de aanwezigheid van lucht in de pleuraholte. De borstkasaandoening treedt spontaan op of verschijnt als gevolg van een trauma aan de borstkas. Een spontane pneumothorax komt zes keer vaker voor bij mannen (meestal jonge mannen) dan vrouwen. Beide longen worden met dezelfde frequentie getroffen. Vaak zijn patiënten met een klaplong lang en dun. Bij patiënten ouder dan veertig jaar is de gebruikelijke oorzaak een onderliggende COPD (chronisch obstructieve longaandoening). Zeldzamere oorzaken zijn bronchiale astma, een carcinoom, een longabces (bacteriële infectie met abces in longen) dat afbreekt en leidt tot bronchopleurale fistels en ernstige longfibrose (littekenvorming in longen met kortademigheid) met cystevorming. De gebruikelijke presentatiekenmerken zijn een plotseling begin van eenzijdige borstvliespijn of toenemende benauwdheid. Als de pneumothorax groter wordt, geraakt de patiënt meer buiten adem en ontwikkelt hij bleekheid en tachycardie (een versnelde hartslag). Bij een milde klaplong zijn er weinig fysieke tekenen.

Spondylitis ankylopoetica

Ademhalingseffecten van spondylitis akylopoetica (blijvende gewrichtsontsteking) zijn meestal mild. Dit komt omdat de middenrifbewegingen zorgen voor een correctie van de beperking van de borstwandbeweging.

Trauma

Een trauma aan de borstkaswand veroorzaakt mogelijk penetrerende wonden en leidt tot een pneumothorax (klaplong) of een hemothorax (verzameling van bloed in de borstholte).

Ziekte van Bornholm

Epidemische myalgie (de ziekte van Bornholm) is te wijten aan een infectie door het Coxsackie B-virus. Deze virale infectie komt vaak voor bij jongvolwassenen in de nazomer en de herfst en kenmerkt zich door een hoge luchtwegaandoening gevolgd door een borstvliespijn in de borst en de bovenbuik met gevoelige spieren. De thoraxfoto is normaal. De ziekte verdwijnt binnen een week.

Lees verder

• Pleura-effusie: Vochtophoping tussen borstvlies en longvlies
• Mesothelioom: Kanker in longen door blootstelling aan asbest
• Empyeem (pus of etter) in longen, vaak door longontsteking
• Röntgenfoto van borstkas (thoraxfoto): Procedure onderzoek
• Pneumothorax: Klaplong of ingeklapte long