Kyfose: Achterwaartse kromming van de wervelkolom
Bij kyfose ontstaat een achterwaartse verkromming van de wervelkolom, waarbij de bovenkant van de rug ronder (boller) is dan normaal. Deze aandoening resulteert in een gebogen houding, vaak gepaard gaande met rugpijn en een gevoelige rug. Kyfose kan zowel aangeboren zijn als verworven door andere oorzaken. De aandoening komt vaak voor bij jongeren door een slechte houding en bij ouderen door osteoporose. In veel gevallen kan een operatie worden overwogen, en met een aangepaste leefstijl kan kyfose in veel gevallen worden voorkomen. Ernstige complicaties kunnen echter optreden.- Synoniemen van kyfose
- Epidemiologie
- Algemene prevalentie van kyfose
- Kyfose bij ouderen
- Prevalentie bij kinderen en adolescenten
- Geslachtsverschillen en genetische factoren
- Mechanisme
- Verlies van wervellichaamhygiëne
- Osteoporose en wervelfracturen
- Verkeerde wervelgroei bij de ziekte van Scheuermann
- Spier- en ligamentversterking
- Oorzaken van kyfose: Congenitaal, ziekte van Scheuermann, houding en osteoporose
- Risicofactoren
- Ouderdom
- Genetische factoren
- Onvoldoende botdichtheid (osteoporose)
- Lichamelijke inactiviteit
- Bepaalde medische aandoeningen
- Risicogroepen
- Postmenopauzale vrouwen
- Oudere volwassenen
- Jongeren met de ziekte van Scheuermann
- Mensen met bindweefselziekten
- Symptomen: Pijn in de rug en gebogen houding
- Alarmsymptomen
- Pijn in de rug
- Verlies van lengte
- Beperkingen in de mobiliteit
- Verlies van houding
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van kyfose
- Prognose van kyfose
- Complicaties van kyfose
- Preventie van achterwaartse kromming van de wervelkolom
- Langdurige effecten van kyfose
- Impact op de kwaliteit van leven
- Effect van tijdige behandeling
- Preventie
- Bevorderen van een gezonde levensstijl
- Preventie van osteoporose
- Erkenning van risicogroepen
- Behandeling van onderliggende aandoeningen
- Praktische tips voor het omgaan met kyfose
- Oefeningen voor de houding
- Blijf actief
- Gebruik een steunkorset indien aanbevolen
- Zorg voor een goede slaaphouding
- Raadpleeg regelmatig een fysiotherapeut
- Medicatie voor pijnbestrijding
- Misvattingen rond kyfose
- Kyfose komt alleen voor bij oudere volwassenen
- Kyfose heeft altijd ernstige gevolgen voor de gezondheid
- Er is geen behandeling voor kyfose
- Kyfose is altijd een gevolg van een trauma
- Kyfose veroorzaakt altijd pijn
- Oefeningen kunnen de kromming van de wervelkolom herstellen
- Kyfose heeft geen invloed op de levenskwaliteit
Synoniemen van kyfose
Kyfose is ook bekend onder de volgende synoniemen:- Bochel
- Bult
- Gebochelde rug
- Hoge rug
- Kyphosis
- Ronde rug
Epidemiologie
Algemene prevalentie van kyfose
Kyfose is een aandoening waarbij de wervelkolom in een abnormale kromming buigt, met name in de thoracale regio. De prevalentie van kyfose varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak, de leeftijd en de bevolkingsgroep. In de algemene bevolking komt een lichte mate van kyfose vaak voor, vooral bij ouderen, en wordt vaak toegeschreven aan leeftijdsgebonden degeneratie van de wervelkolom.Kyfose bij ouderen
Bij ouderen is kyfose vaak gerelateerd aan osteoporose en de daaropvolgende wervelfracturen. Onderzoek toont aan dat tussen de 20% en 40% van de ouderen een mate van kyfose vertoont, afhankelijk van factoren zoals geslacht, botdichtheid en genetische aanleg. Osteoporotische wervelfracturen dragen aanzienlijk bij aan de ontwikkeling van kyfose bij deze groep.Prevalentie bij kinderen en adolescenten
Bij kinderen en adolescenten komt kyfose minder vaak voor, maar wanneer het zich voordoet, kan het worden geassocieerd met aandoeningen zoals de ziekte van Scheuermann. Deze aandoening is een veelvoorkomende oorzaak van een abnormale kromming van de thoracale wervelkolom bij jongeren en komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes. De prevalentie van de ziekte van Scheuermann wordt geschat op 1% tot 8% van de adolescenten.Geslachtsverschillen en genetische factoren
Hoewel kyfose zowel bij mannen als vrouwen kan optreden, is er een verhoogde prevalentie bij vrouwen, vooral bij de oudere leeftijdsgroep. Dit is grotendeels te wijten aan de hogere incidentie van osteoporose bij vrouwen. Genetische factoren spelen een rol in de ontwikkeling van kyfose, vooral bij erfelijke aandoeningen zoals de ziekte van Scheuermann, waarbij een familiale voorgeschiedenis vaak wordt waargenomen.Mechanisme
Verlies van wervellichaamhygiëne
De belangrijkste oorzaak van kyfose is een abnormale bocht in de wervelkolom, die ontstaat door verzwakking of beschadiging van de wervels. Bij ouderen komt kyfose vaak voor door osteoporose, waarbij de wervels verzwakken en instorten. Dit kan leiden tot een toename van de normale bocht in de wervelkolom. Bij adolescenten met de ziekte van Scheuermann ontstaan de abnormale krommingen door onregelmatigheden in de groei van de wervels, die kunnen leiden tot verkorte wervels en het ontwikkelen van een verkanting van de wervelkolom.Osteoporose en wervelfracturen
Bij osteoporose vermindert de botdichtheid, wat het risico op wervelfracturen vergroot. Wanneer de wervels breken, kunnen ze in hoogte afnemen, wat de bocht van de wervelkolom vergroot. Dit leidt tot de typische kyfose die vaak wordt gezien bij oudere volwassenen. Wervelfracturen kunnen de mechanische stabiliteit van de wervelkolom verstoren, wat resulteert in verdere verergering van de kromming.Verkeerde wervelgroei bij de ziekte van Scheuermann
Bij de ziekte van Scheuermann ontstaan onregelmatigheden in de groei van de wervels, vooral in de adolescentie. Dit komt door een verstoorde vorming van het bot in de wervels, die zich niet volledig vormt, wat resulteert in een verkorte of gekantelde wervel. Deze onvolledige botontwikkeling leidt tot een verstoorde kromming van de wervelkolom, wat de typische kenmerken van kyfose bij jongeren veroorzaakt.Spier- en ligamentversterking
In sommige gevallen van kyfose kunnen zwakke spieren en ligamenten ook bijdragen aan de afwijkende kromming van de wervelkolom. Een slechte houding of een zittende levensstijl kan bijdragen aan het verzwakken van de rugspieren, waardoor de wervelkolom meer geneigd is naar een abnormale kromming. Deze situatie kan worden verergerd door onderliggende aandoeningen zoals osteoporose.Oorzaken van kyfose: Congenitaal, ziekte van Scheuermann, houding en osteoporose
Congenitale kyfoseHoewel zelden, kan kyfose aangeboren zijn. Het kan voorkomen bij bepaalde genetische aandoeningen, zoals het Marfan-syndroom en het Prader-Willi-syndroom. Bij deze aandoeningen kunnen symptomen van kyfose pas op latere leeftijd zichtbaar worden.
Ziekte van Scheuermann
De ziekte van Scheuermann ontwikkelt zich soms bij tieners, waarbij jongens vaker getroffen worden dan meisjes. De oorzaak is onbekend, maar de aandoening wordt gekenmerkt door abnormaal gevormde wervels. Deze aandoening wordt vaak ontdekt tijdens de groeispurt, vlak voor de puberteit.
Houding
Slechte houding kan leiden tot zogenaamde orthostatische kyfose. Dit kan ontstaan door langdurig slecht zitten, zoals achterover leunen in een stoel, het dragen van zware tassen, of een onjuiste ergonomische houding bij computergebruik. Deze slechte houdingen kunnen leiden tot uitrekking van de ondersteunende spieren en ligamenten, wat de kromming van de wervelkolom kan verergeren. Dit komt vooral voor bij kinderen, jongeren en volwassenen.
Osteoporose
Bij osteoporose vermindert de massa van het beenweefsel, wat kan leiden tot wervelfracturen, zoals indeukingsfracturen of compressiefracturen. Hierdoor kan het voorste deel van de wervel naar binnen zakken, wat leidt tot een voorwaartse kromming van de wervelkolom en een gebogen rug. Osteoporose is een veelvoorkomende oorzaak van kyfose bij ouderen, waarbij vrouwen vaker getroffen worden dan mannen.
Andere medische problemen en aandoeningen
Kyfose kan ook ontstaan door:
- Endocriene ziekten
- Bindweefselaandoeningen
- Afglijding van een wervel door wervelboogloslating (spondylolisthesis)
- De ziekte van Paget (chronische ontsteking van het bot)
- Degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom, zoals artritis of werveldegeneratie
- Infecties, zoals tuberculose
- Trauma of verwondingen
- Neurofibromatose (neurologische afwijkingen met huid- en oogafwijkingen)
- Polio
- Scoliose
- Spierdystrofie
- Spina bifida (open rug)
- Tumoren
Risicofactoren
Ouderdom
Ouderen lopen een verhoogd risico op kyfose, vooral door de afname van botdichtheid en het ontstaan van osteoporose. Naarmate de botten verzwakken, neemt het risico op wervelfracturen toe, wat leidt tot de ontwikkeling van kyfose. Dit maakt oudere mensen een kwetsbare groep voor het ontwikkelen van de aandoening.Genetische factoren
Genetische factoren spelen een belangrijke rol bij het risico op kyfose. De ziekte van Scheuermann heeft een sterke genetische component en komt vaak voor bij familieleden van patiënten. Verder kunnen erfelijke bindweefsel- of skeletaandoeningen, zoals het Marfan-syndroom, het risico op het ontwikkelen van kyfose verhogen.Onvoldoende botdichtheid (osteoporose)
Osteoporose is een van de belangrijkste risicofactoren voor kyfose, vooral bij postmenopauzale vrouwen. Verlies van botdichtheid leidt tot verzwakte wervels, die gemakkelijker kunnen breken en bijdragen aan de vorming van kyfose.Lichamelijke inactiviteit
Een sedentaire levensstijl kan de kans op kyfose verhogen door verzwakking van de spieren die de wervelkolom ondersteunen. Onvoldoende fysieke activiteit kan bijdragen aan een slechte houding en verslechtering van de rugspieren, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van een abnormale kromming van de wervelkolom.Bepaalde medische aandoeningen
Aandoeningen zoals de ziekte van Marfan, de ziekte van Scheuermann, en andere bindweefselaandoeningen kunnen het risico op kyfose verhogen door de wervels te verzwakken of de groei te verstoren. Dit verhoogt de kans op een abnormale kromming van de wervelkolom.Risicogroepen
Postmenopauzale vrouwen
Postmenopauzale vrouwen hebben een verhoogd risico op kyfose vanwege de afname van oestrogeenniveaus, wat bijdraagt aan botverlies en osteoporose. Osteoporose kan op zijn beurt leiden tot wervelfracturen die kyfose veroorzaken. Het risico neemt toe naarmate vrouwen ouder worden, vooral wanneer ze geen adequate behandeling voor osteoporose krijgen.Oudere volwassenen
Volwassenen van 60 jaar en ouder lopen een hoger risico op het ontwikkelen van kyfose als gevolg van de verzwakking van de wervels door osteoporose en degeneratie van de wervelkolom. Bij deze groep komt kyfose vaker voor als gevolg van veroudering en de toegenomen incidentie van botbreuken.Jongeren met de ziekte van Scheuermann
De ziekte van Scheuermann komt vaak voor bij jongens in de adolescentie en veroorzaakt een abnormale kromming van de thoracale wervelkolom. Dit is een genetische aandoening die zich meestal in de puberteit ontwikkelt en resulteert in een verstoorde groei van de wervels.Mensen met bindweefselziekten
Mensen die lijden aan aandoeningen zoals het Marfan-syndroom of Ehlers-Danlos-syndroom hebben een verhoogd risico op kyfose vanwege de verzwakte structuur van hun bindweefsel en de aanleg voor wervelafwijkingen.Symptomen: Pijn in de rug en gebogen houding
Bij milde kyfose ondervindt de patiënt doorgaans weinig problemen. In ernstigere gevallen vertoont de patiënt een duidelijk gebogen houding. De wervelkolom kan gevoelig en stijf aanvoelen, wat leidt tot rugpijn, vermoeidheid en nekpijn. In ernstige gevallen kunnen ademhalingsproblemen ontstaan door compressie van de buikorganen, wat ook kan leiden tot een verminderde eetlust.Alarmsymptomen
Pijn in de rug
Een veelvoorkomend alarmsymptoom van kyfose is rugpijn, vooral in de thoracale regio. Deze pijn kan variëren van mild tot ernstig en kan verergeren bij langdurig staan of zitten. Bij vergevorderde gevallen van kyfose kunnen de wervels tegen zenuwen drukken, wat resulteert in pijn die uitstraalt naar andere delen van het lichaam.Verlies van lengte
Een ander alarmsymptoom van kyfose is het geleidelijk verlies van lichaamslengte, wat vaak voorkomt wanneer de wervels comprimeren door osteoporose of wervelfracturen. Het verlies van lengte kan een teken zijn dat de kromming van de wervelkolom toeneemt.Beperkingen in de mobiliteit
Na verloop van tijd kan kyfose leiden tot een beperking van de mobiliteit, vooral wanneer de wervelkolom zich verder kromt. Dit kan het moeilijk maken om te lopen, te staan of andere fysieke activiteiten uit te voeren. Stijfheid en pijn in de wervelkolom kunnen de mobiliteit beperken.Verlies van houding
Een opvallend alarmsymptoom van kyfose is het verlies van een normale lichaamshouding. De schouders kunnen voorover vallen, en de patiënt kan een bultige rug ontwikkelen. Dit kan visueel opvallen en duiden op een verslechtering van de kromming van de wervelkolom.Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoekDe diagnose kyfose wordt vaak gesteld op basis van een lichamelijk onderzoek waarbij de arts de abnormale kromming van de wervelkolom observeert. Daarnaast wordt vaak een neurologisch onderzoek uitgevoerd om te controleren op zwakte, verlamming, of veranderingen in gevoel.
Diagnostisch onderzoek
Als osteoporose wordt vermoed, kan een botdichtheidsonderzoek (botdensitometrie) nodig zijn. Indien de kyfose invloed heeft op de ademhaling, wordt vaak een longfunctieonderzoek (spirometrie) uitgevoerd. Bij verdenking van een tumor of infectie, of als afwijkingen worden aangetroffen bij het neurologisch onderzoek, kunnen een CT-scan of een MRI-scan worden aanbevolen. Vaak wordt eerst een radiografisch onderzoek van de rug uitgevoerd.
Behandeling van kyfose
ZelfzorgPatiënten met kyfose kunnen baat hebben bij regelmatige rekoefeningen om de flexibiliteit van de rug te verbeteren en pijn te verlichten. Gezonde voeding met voldoende vitamine D en calcium is belangrijk om de botdichtheid te behouden en osteoporose te voorkomen. Beweging en het behouden van een gezond gewicht zijn cruciaal om kyfose door osteoporose te vermijden.
Professionele medische zorg
De behandeling van kyfose hangt af van de leeftijd van de patiënt, de oorzaak van de aandoening en de ernst ervan. Correctieve chirurgie kan worden overwogen bij aangeboren kyfose, vaak op jonge leeftijd. Voor de ziekte van Scheuermann kan een combinatie van een brace en fysiotherapie effectief zijn, hoewel soms een operatie noodzakelijk is. Compressiefracturen door osteoporose worden meestal niet operatief behandeld als de zenuwen niet zijn aangetast en de patiënt geen pijn ervaart. De behandeling richt zich dan op de osteoporose om toekomstige fracturen te voorkomen. Bij ernstige misvormingen of pijn door osteoporose kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Bij infecties of tumoren kunnen zowel chirurgie als medicatie worden toegepast.
