Kyfose: Achterwaartse kromming van de wervelkolom

Bij kyfose ontstaat een achterwaartse verkromming van de wervelkolom waarbij de bovenkant van de rug ronder (boller) is dan normaal. Hierdoor heeft de patiënt een gebogen houding in combinatie met onder andere rugpijn en een gevoelige rug. Deze aandoening is af en toe aangeboren. Veelal treedt kyfose op bij jongeren door een foute houding en bij ouderen door osteoporose. Een operatie is veelal mogelijk. Kyfose is daarnaast door een aangepaste leefstijl te voorkomen bij de meeste patiënten. In sommige gevallen treden ernstige complicaties op.

• Synoniemen kyfose
• Oorzaken aandoening: Congenitaal, ziekte van Scheuermann, houding en osteoporose
• Symptomen: Pijn in de rug en gebogen houding
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ziekte
• Prognose van afwijking
• Complicaties kyfose
• Preventie achterwaartse kromming van de wervelkolom

Synoniemen kyfose

Kyfose is ook gekend onder deze synoniemen:

• bochel
• bult
• gebochelde rug
• hoge rug
• kyphosis
• ronde rug

Oorzaken aandoening: Congenitaal, ziekte van Scheuermann, houding en osteoporose

Congenitale kyfose

Zelden is kyfose aangeboren (congenitaal). Bij enkele genetische aandoeningen zoals het Marfan-syndroom of het Prader-Willi-syndroom treedt kyfose op, al zijn de symptomen soms pas op latere leeftijd zichtbaar.

Ziekte van Scheuermann

Bij jonge tieners (jongens vaker dan meisjes) ontwikkelt zich soms de ziekte van Scheuermann, waarvan de oorzaak onbekend is. Hierbij zijn de wervels abnormaal gevormd. De patiënt krijgt deze ziekte veelal tijdens de groeispurt, vlak voor de puberteit.

Houding

Door een slechte houding ontstaat de zogenaamde orthostatische kyfose. De patiënt zit vaak slungelig, achterover leunend in een stoel, sleurt zware tassen mee, heeft een foute ergonomische houding bij het gebruik van computers enzovoort. Hierdoor rekken de ondersteunende spieren en ligamenten uit waardoor de wervelkolomkromming toeneemt. Dit komt vooral voor bij kinderen, jongeren en volwassenen.

Osteoporose

Bij osteoporose neemt de massa beenweefsel af. Hierdoor breekt mogelijk een wervel en ontstaat een indeukingsfractuur of compressiefractuur. Door de compressiefractuur zakt het voorste deel van de wervel in en gaat de wervelkolom naar voren buigen door de spiervormige wervel. Hierdoor ontstaat een gekromde rugvorm. Osteoporose is de meest voorkomende oorzaak van kyfose bij ouderen. Vrouwen zijn vaker dan bij mannen getroffen.

Andere medische problemen en aandoeningen

Volwassenen krijgen kyfose ook nog door bepaalde endocriene ziekten, bindweefselaandoeningen, de afglijding van een wervel door een wervelboogloslating (spondylolisthesis), de ziekte van Paget (chronische ontsteking van het bot), degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom (bijvoorbeeld artritis of werveldegeneratie), een infectie (zoals tuberculose), een verwonding (trauma), neurofibromatose (neurologische afwijking met afwijkingen aan huid en ogen), polio scoliose, spierdystrofie, spina bifida (open rug) en tumoren.

Symptomen: Pijn in de rug en gebogen houding

Bij milde kyfose heeft de patiënt weinig problemen. Bij meer ernstige symptomen heeft de patiënt heeft een (erg) gebogen verschijning. De wervelkolom is tevens gevoelig en ook stijf. Hierdoor ontstaat milde tot ernstige rugpijn, vermoeidheid en nekpijn bij de patiënt. In ernstige gevallen ontwikkelt de patiënt een ademhalingsproblemen en heeft hij een verminderde eetlust doordat de buik samendrukt.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts stelt de diagnose door de zichtbare kenmerken van de kyfose (abnormale kromming van de wervelkolom) bij een lichamelijk onderzoek. Tevens voert de arts een neurologisch onderzoek uit waarbij hij kijkt naar zwakte, verlamming, of veranderingen in gevoel.

Diagnostisch onderzoek

Indien osteoporose (vermoedelijk) aanwezig is, voert de arts een botdichtheidsonderzoek (botdensitometrie) uit. De patiënt krijgt tevens een longfunctieonderzoek (spirometrie) als kyfose de ademhaling aantast. Wanneer de patiënt (vermoedelijk) een tumor of infectie heeft of afwijkingen vertoont bij het neurologisch onderzoek, is een CT-scan of een MRI-scan aanbevolen. Tot slot is een radiografisch onderzoek van de rug mogelijk (dit gebeurt meestal het eerste beeldvormende onderzoek).

Behandeling van ziekte

Zelfzorg

De patiënt doet regelmatig rekoefeningen om de flexibiliteit in de rug te verbeteren en de pijn te verlichten. Daarnaast is gezonde voeding met voldoende vitamine D en calcium belangrijk zodat de botdichtheid goed blijft en de patiënt osteoporose voorkomt. Tot slot is beweging in combinatie met een gezond gewicht nodig om kyfose door osteoporose te voorkomen.

Professionele medische zorg

Het behandelen van kyfose is sterk afhankelijk van de leeftijd van de patiënt, de oorzaak van de aandoening en de gevolgen hiervan. Correctieve chirurgie is mogelijk bij aangeboren kyfose. Dit gebeurt dan op vroege leeftijd. Bij de ziekte van Scheuermann is de patiënt geholpen met een brace en fysiotherapie. Soms is een operatie nodig. Compressiefracturen door osteoporose behandelt de arts veelal niet als de zenuwen niet zijn aangetast en de patiënt geen pijn heeft. De arts behandelt wel de osteoporose voor de preventie van toekomstige fracturen. Bij ernstige misvormingen of pijn bij osteoporose bestaat de behandeling uit een chirurgische ingreep. Bij een infectie of tumor is een operatie of medicatie mogelijk.

Prognose van afwijking

Jonge tieners met de ziekte van Scheuermann hebben meestal weinig medische problemen. Als een operatie nodig is, herstellen ze veelal uitstekesnd. De ziekte stopt zodra ze stoppen met groeien. Als de kyfose veroorzaakt is door een degeneratieve Gewrichtsaandoening of meerdere compressiefracturen, is een operatie nodig om het defect te herstellen en de pijn te verbeteren. Deze operatie is niet mogelijk bij een verzwakte patiënten en patiënten met een hart- en vaataandoening.

Complicaties kyfose

Bij onbehandelde kyfose ontstaat een bolle rug. Daarnaast verliest de patiënt mogelijk het gevoel in de rug. Ook zijn de longen soms aangetast (verminderde longcapaciteit). Mogelijk ontstaat beenzwakte of een verlamming.

Preventie achterwaartse kromming van de wervelkolom

Goed ontworpen rugtassen zijn beter dan een zware (school)tassen. Verder is een ergonomische zithouding ook gewenst. Bij ouderen is het bovendien belangrijk om osteoporose te voorkomen of tijdig te behandelen. Tot slot is regelmatige lichaamsbeweging belangrijk om de rug te versterken en de rug flexibel te houden.