Spondylolisthesis: Verschuiving van wervel met pijn & zwakte
Spondylolisthesis (spondylolisthese, spondyloptosis) is een aandoening waarbij een verschuiving of afglijding van wervels in de voorachterwaartse richting ten opzichte van elkaar tot stand komt. Deze wervelafwijking komt mogelijk bij de geboorte tot stand, maar ontstaat vaak later in het elven door bijvoorbeeld artritis, een trauma of een stressfractuur door een sportverwonding. Pijn, stijfheid en beenzwakte zijn enkele symptomen van spondylolisthesis. In de meeste gevallen zijn enkele aanpassingen in de levensstijl nodig in combinatie met het dragen van een rugbrace, fysiotherapie en/of pijnmedicatie. Soms is echter een operatie vereist om de aandoening te verhelpen. Zowel bij milde als ernstige symptomen van spondylolisthese is de prognose zeer goed.
Epidemiologie van aandoening
De aandoening treft meestal vijftigplussers. Vrouwen zijn vaker dan mannen aangetast.
Soorten wervelafglijding
Bij
retrolisthesis is de bovenliggende wervel achterwaarts verplaatst ten opzichte van de onderliggende wervel. Bij
anterolisthesis is deze voorwaarts verplaatst ten opzichte van de onderliggende wervel.
Oorzaken: Verschuiving van wervel
Spondylolisthese is een aandoening waarbij een bot (wervel) in de wervelkolom zich naar voren beweegt en drukt op de wervel eronder. Dit gebeurt door bijvoorbeeld een afwijking, een trauma,
artritis (gewrichtsontsteking) of een stressfractuur door een sportletsel.
Risicofactoren van spondylolisthesis
Kinderen
Bij kinderen treedt spondylolisthesis meestal op tussen het vijfde bot in de onderrug (lendenwervel) en het eerste bot in het sacrumgebied (bekken). Spondylolisthese is dan vaak te wijten aan een
aangeboren afwijking in dat deel van de wervelkolom. Soms komt de aandoening bij kinderen tot stand door een plotselinge verwonding (acuut trauma).
Volwassenen
Bij volwassenen is de meest voorkomende oorzaak een abnormale slijtage van het kraakbeen en botten, zoals artritis (gewrichtsontsteking). Een botziekte en botbreuken veroorzaken mogelijk eveneens spondylolisthesis. Ook spondylolyse (vermoeidheidsbreuk van de wervel) vormt een risicofactor voor de wervelafwijking. Bepaalde sportactiviteiten, zoals gymnastiek, gewichtheffen en voetbal, leggen veel druk de botten in de lage rug. De sporter moet hierbij voortdurend de wervelkolom overstrekken (hyperextensie). Dit leidt tot een
stressfractuur aan één of beide zijden van de wervel. Een stressfractuur doet het ruggengraatbot mogelijk verzwakken waardoor deze van zijn plaats verschuift.
Symptomen: Pijn en zwakte
De symptomen van spondylolisthesis variëren van mild tot ernstig. Een patiënt met spondylolisthesis ervaart soms geen symptomen. Kinderen vertonen soms pas symptomen als ze achttien jaar oud zijn. De aandoening leidt tot verhoogde
lordose (voorwaartse kromming van de wervelkolom = holle rug). In latere stadia leidt dit tot
kyfose (achterwaartse kromming van de wervelkolom) wanneer de bovenste ruggengraat van de lagere ruggengraat afglijdt.
De symptomen bestaan uit:
- een klapvoet (voetafwijking met abnormale loopgang) (soms)
- gevoeligheid in het gebied van de wervel dat niet op zijn plaats ligt
- lage rugpijn
- nekpijn (soms)
- pijn in één of beide benen
- pijn, gevoelloosheid of tintelingen in de dijen en billen
- stijfheid, zoals rugstijfheid
- strakke spieren (strakke hamstringspier)
- zwakte in de benen
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts onderzoekt de patiënt en betast de rug. De patiënt moet het been recht voor zich opheffen. Dit voelt vaak ongemakkelijk aan of is pijnlijk.
Diagnostisch onderzoek
Röntgenfoto's van de wervelkolom onthullen dat een bot in de wervelkolom niet op zijn plaats zit of gebroken is. Een
CT-scan of
MRI-scan van de wervelkolom toont aan of er sprake is van een vernauwing van het wervelkanaal (
spinale stenose).
Behandeling van afglijding van wervel
De behandeling hangt af de ernst van de verschuiving van de wervel.
Milde tot matige verschuiving van wervel
De meeste patiënten verbeteren dankzij rek- en strekoefeningen die de rugspieren rekken en versterken. Als de verschuiving niet ernstig is, mag de patiënt de meeste sporten spelen als hij geen pijn ervaart. Wel is het belangrijk om deze activiteiten geleidelijk te hervatten. De patiënt moet mogelijk wel contactsporten vermijden of activiteiten wijzigen om de rug te beschermen tegen overbelasting. De arts besluit soms om röntgenfoto’s te laten maken om te zien of het probleem niet verergert.
Andere adviezen zijn:
- een rugbrace dragen om de beweging van de wervelkolom te beperken
- pijnstillers gebruiken (via de mond ingenomen of in de rug geïnjecteerd)
- fysiotherapie: houdingstherapie, oefentherapie, adviezen, tiltechnieken, …
Ernstige verschuiving van een wervel
Een operatie om de verschoven wervels te fuseren (aan elkaar vastmaken) is nodig in volgende situaties:
- een ernstige verschuiving van een wervelkolombot
- ernstige pijn die niet verbetert met de behandeling
- moeite met het beheersen van de darmen (fecale incontinentie) en blaas (urine-incontinentie)
- zwakte van spieren in één of beide benen
Prognose van wervelafwijking
Lichaamsbeweging en veranderingen in activiteit zijn nuttig voor de meeste patiënten met milde spondylolisthesis. Bij patiënten die een operatie ondergaan, bestaat de kans op zenuwbeschadiging. De resultaten zijn soms echter zeer succesvol.
Complicaties van spondylolisthese
Als er te veel beweging plaatsvindt, gaan de botten op zenuwen drukken. Een operatie is dan nodig om de aandoening te corrigeren.
Andere complicaties zijn:
- een infectie
- langdurige rugpijn
- tijdelijke of permanente schade aan spinale zenuwwortels, die mogelijk sensatieveranderingen, zwakte of verlamming van de benen veroorzaken
Lees verder