Verlies van eetlust: Geen zin om te eten (weinig honger)

Een gezonde eetlust weerspiegelt vaak een goede gezondheid. Eten is immers nodig om energie en voedingsstoffen te krijgen om gezond te blijven. Een verminderde eetlust of een plotseling verlies van de eetlust wijst mogelijk op een aandoening of een ander onderliggend problemen. Deze oorzaken zijn erg variabel, zoals bijvoorbeeld een aandoening, medicatiegebruik of emotionele stress. Als een onderliggende ziekte aanwezig is, verminderen de symptomen wanneer de patiënt hiervoor een behandeling inzet. In andere gevallen verdwijnen de klachten na verloop van tijd spontaan of anders blijven ze langdurig bestaan. Bij een blijvend verlies aan eetlust is advies van een arts nodig. Een arts zorgt voor de juiste diagnose en behandeling en voorkomt complicaties zoals ondervoeding.

• Aandoeningen en een verlies van eetlust
• Anorexia nervosa
• Chronische aandoeningen
• Emotionele stress
• Galstenen
• Hyperparathyroïdie (overmatig actieve bijschildklier)
• Hypothyreoïdie (te weinig actieve schildklier)
• Infecties
• Kanker
• Long- en hartaandoeningen
• Maag- en darmziekten
• Mond- en tandproblemen
• Psychische ziekten
• Spanningshoofdpijn
• Taaislijmziekte
• Verstopte neus
• Zintuiglijke problemen
• Omgevingsfactoren en weinig honger hebben
• Leefstijl
• Leeftijd
• Medicijnen
• Geassocieerde symptomen bij geen zin om te eten
• Alarmsymptomen bij een gebrek aan eetlust
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van weinig eetlust

Aandoeningen en een verlies van eetlust

Anorexia nervosa

Extreem gewichtsverlies en angst voor voedsel vermindert de eetlust. Ook andere eetstoornissen veroorzaken dit symptoom. Een snelle diagnose is belangrijk.

Chronische aandoeningen

Nierziekten, leveraandoeningen en hartziekten verminderen eveneens de eetlust. Soms treedt een verlies van eetlust in een vergevorderd stadium van een ziekte op, zoals bij hartfalen of nierfalen. Ook chronische pijn, dementie en diabetes mellitus (suikerziekte) zijn gekoppeld aan een gebrek aan eetlust.

Emotionele stress

Emotionele stress gaat mogelijk ook gepaard met weinig zin om te eten. Het verliezen van een geliefde, het verlies van een baan, een scheiding zijn enkele voorbeelden van negatieve emoties en stress. Maar ook positieve stress veroorzaakt mogelijk een verminderde eetlust, zoals bruiloften, verliefd worden en andere belangrijke gebeurtenissen. Afhankelijk van de situatie en het vermogen van een patiënt om om te gaan met de stress, is het verlies van eetlust tijdelijk of anders houdt dit aan bij aanhoudende of toenemende stress. Bij aanhoudende symptomen is zeker een professionele medische begeleiding nodig.

Galstenen

Galstenen veroorzaken ernstige pijn, vooral na het eten van vet voedsel. Hierdoor kampt de patiënt mogelijk met een verminderde eetlust.

Hyperparathyroïdie (overmatig actieve bijschildklier)

Hyperparathyreoïdie is een aandoening waarbij de bijschildklieren in de nek overactief zijn en te veel parathyroid hormoon (PTH) produceren. Dit hormoon zorgt ervoor dat calcium uit de botten en in het bloed vrijkomt. De belangrijkste symptomen omvatten vermoeidheid, buikpijn, een depressieve stemming, prikkelbaarheid, misselijkheid of braken. Chirurgie is vaak effectief bij deze aandoening.

Hypothyreoïdie (te weinig actieve schildklier)

Bij hypothyreoïdie is de schildklier niet goed in staat om voldoende hormonen te produceren. Voor vele lichaamsfuncties zijn schildklierhormonen noodzakelijk, zoals de hartslag, het metabolisme en de ademhaling. Tekenen van en te weinig actieve schildklier zijn onder andere neerslachtigheid, concentratieproblemen, vermoeidheid, een gewichtstoename en spierpijn. Hormonale therapie is inzetbaar voor de meeste patiënten met hypothyreoïdie.

Infecties

Een aantal infecties veroorzaakt een plotseling verlies van eetlust, zoals onder andere:

• de griep (influenza)
• een leverontsteking (hepatitis)
• een longontsteking (pneumonie)
• een ontsteking van de nier(en) en het nierbekken (pyelonefritis)
• een urineweginfectie
• een verkoudheid
• hiv / aids
• klierkoorts (infectie door Epstein-Barr-virus met keelpijn)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

Kanker

Veel verschillende kankers veroorzaken een verlies van eetlust. Ook veel behandelingen voor kanker resulteren in een verminderde eetlust. Meestal gaat een gebrek aan eetlust gepaard met andere symptomen die specifiek zijn voor de kanker waaraan de patiënt lijdt, maar soms is een verlies van eetlust één van de eerste tekenen van kanker.

Long- en hartaandoeningen

Aandoeningen die kortademigheid veroorzaken, maken het voor de patiënt soms moeilijk om gelijktijdig te eten en te ademen. Medische aandoeningen die dit veroorzaken, zijn bijvoorbeeld:

• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• congestief hartfalen
• een chronische obstructieve longziekte (COPD)
• een longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• een longontsteking

Maag- en darmziekten

Vooral maag- en darmziekten, zoals het prikkelbare darm syndroom (diarree en constipatie), de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn), coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten), colitis (dikkedarmontsteking), appendicitis (ontsteking van het wormvormig aanhangsel van de blindedarm), diverticulitis en darmkanker veroorzaken een verminderde eetlust als gevolg van een ontsteking in het spijsverteringskanaal, darmstagnatie of andere factoren. Ook door een maagzweer, zure reflux en indigestie (maagklachten na het eten of drinken) heeft een patiënt vaak ook minder zin om te eten.

Mond- en tandproblemen

Elk probleem dat het moeilijk maakt om voedsel te kauwen (kauwproblemen), in te slikken of te proeven, verstoort de eetlust. Mond- en tandproblemen zoals kiespijn, een slecht passend gebit, een tandabces (ophoping van pus in tand door bacteriële infectie), een droge mond, kaakproblemen of een verlies van smaak leiden mogelijk tot weinig eetlust.

Psychische ziekten

Psychische aandoeningen zoals een depressie, een angststoornis, een posttraumatische stressstoornis en schizofrenie (aandoening met o.a. waanideeën en hallucinaties) veroorzaken mogelijk ook een plotseling verlies van eetlust, vooral als de symptomen van de onderliggende ziekte plotseling toenemen.

Spanningshoofdpijn

Spanningshoofdpijn is de meest voorkomende vorm van hoofdpijn. Bij deze aandoening heeft de patiënt pijn of ongemak in het hoofd en/of de nek (nekpijn). Spanningshoofdpijn gaat vaak gepaard met spierpijn in deze gebieden. De oorzaak van spanningshoofdpijn is niet duidelijk anno 2020. Sommige patiënten krijgen te maken met dit type hoofdpijn omwille van strakke spieren in de nek en hoofdhuid. De belangrijkste symptomen zijn een voorgeschiedenis van hoofdpijn, misselijkheid, braken en een verlies van eetlust. De tekenen van spanningshoofdpijn verdwijnen meestal binnen een paar uur, maar de klachten houden bij een aantal patiënten tot één week aan. Als deze specifieke episode buitengewoon ernstig of invaliderend is, is het belangrijk om een arts te raadplegen.

Taaislijmziekte

Taaislijmziekte (mucoviscidose) is een erfelijke aandoening die de eetlust aantast. De aandoening tast de longen en het pancreas (alvleesklier) aan.

Verstopte neus

Een verstopping van de neus en de omliggende gebieden als gevolg van allergieën, neuspoliepen (goedaardige gezwellen in neus of sinussen) of infecties resulteert mogelijk in minder zin om te eten.

Zintuiglijke problemen

Wanneer de patiënt kampt met een probleem met de zintuigen (verlies van het gezichtsvermogen, smaakverlies, geurverlies), dan ontstaat sneller een verlies van eetlust.

Omgevingsfactoren en weinig honger hebben

Leefstijl

Overmatig alcoholgebruik leidt sneller tot minder eetlust. Illegale straatdrugs zoals amfetaminen, hallucinogenen, inhalatoren en LSD zijn ook in verband gebracht met een verlies van eetlust.

Leeftijd

De eetlust neemt af naarmate mensen verouderen; ouderen eten van nature minder. Ze lijden aan een ziekte, of anders ondernemen ze minder activiteiten. Daarnaast ledigt de maag zich minder snel, waardoor ouderen langer een vol gevoel overhouden na het eten van een maaltijd.

Medicijnen

Soms is een verminderde eetlust te wijten aan een bijwerking van bepaalde medicijnen. Voorbeelden hiervan zijn stimulerende medicijnen die de arts gebruikt voor het behandelen van ADHD (moeite met aandacht en controleren van energie) en gewichtsverlies. Ook antidepressiva zoals fluoxetine, chemotherapie, sommige medicijnen voor de behandeling van diabetes mellitus (suikerziekte) type 2 en sterke pijnstillers (opiaten) leiden soms ook tot een geremde eetlust.

Geassocieerde symptomen bij geen zin om te eten

Symptomen van een verminderde eetlust zijn onder andere:

• afwijzend ten opzichte van bepaalde voedingsmiddelen
• geen honger
• gewichtsverlies
• minder enthousiasme voor evenementen met voedsel
• vermoeidheid en zwakte
• worstelen om te eten

Alarmsymptomen bij een gebrek aan eetlust

Het is erg belangrijk om de huisarts zo snel mogelijk te raadplegen als één of meer van de volgende symptomen optreden in combinatie met een aanhoudend gebrek aan eetlust:

• buikpijn
• buiten adem raken
• een zwelling van de buik (ascites)
• misselijkheid
• nachtzweten
• neerslachtigheid
• onbedoeld gewichtsverlies
• slikproblemen
• vermoeidheid
• zich ziek voelen

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over de aanwezige symptomen. Dit vraaggesprek is belangrijk om reeds een idee te krijgen over het onderliggend probleem van het gebrek aan eetlust. Daarna volgt een fysiek onderzoek. Indien de oorzaak niet duidelijk is, voert de arts meestal een bloedonderzoek uit. Dit onderzoek geeft namelijk nog meer aanwijzingen over de mogelijke onderliggende oorzaak. Een echografie van de buik en/of een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) is in sommige gevallen ook nuttig. Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak zijn aanvullende laboratoriumonderzoeken en/of beeldvormende onderzoeken nodig.

Behandeling van weinig eetlust

De behandeling hangt volledig af van de oorzaak die de arts diagnosticeert. Door een snelle behandeling gaat de patiënt weer eten waardoor hij gezond en sterk blijft.