Röntgenfoto van borstkas (thoraxfoto): Procedure onderzoek

Een röntgenfoto's van de borstkas (thoraxfoto, X-thorax) is een vaak ingezet beeldvormend onderzoek waarmee de arts het hart, de longen, de luchtwegen, de bloedvaten en de botten van de wervelkolom en de borstkas in beeld krijgt. Hierdoor is de arts bijvoorbeeld in staat om een bepaalde diagnose te stellen, zoals een longontsteking. Dit radiografisch onderzoek maakt gebruik van een zeer kleine dosis ioniserende straling om foto's van de binnenkant van de borstkas te maken. Dit snelle, gemakkelijke en pijnloze onderzoek vereist weinig tot geen speciale voorbereiding en is daarom ook bruikbaar in noodsituaties. Aan een röntgenfoto van de thorax zijn tot slot slechts minimale risico’s verbonden.

• Toepassingen van radiografie van borstkas
• Symptomen diagnosticeren
• Diagnose stellen of behandeling opvolgen
• Werking van röntgenfoto van de borstkas
• Voorbereiding van beeldvormend onderzoek
• Procedure
• Resultaten
• Voordelen van foto van borstkas
• Beperkingen van thoraxfoto
• Risico's

Toepassingen van radiografie van borstkas

Symptomen diagnosticeren

Een röntgenfoto van de borstkas is meestal het eerste beeldvormend onderzoek om symptomen te diagnosticeren, zoals:

• een aanhoudende hoest
• een borstkasletsel
• koorts
• kortademigheid
• pijn op de borst / aan de borstkas

Diagnose stellen of behandeling opvolgen

Artsen gebruiken het onderzoek ook om een diagnose te stellen of de behandeling te controleren voor aandoeningen zoals onder andere:

• astma (chronische ontsteking van luchtwegen in de longen)
• de positionering van medische hulpmiddelen
• een klaplong
• een interstitiële longziekte (littekens en ontsteking in de longen)
• een longontsteking
• een middenrifbreuk
• emfyseem
• gebroken ribben
• hartfalen en andere hartproblemen
• longkanker
• vocht of lucht rond de longen (pleura-effusie)

Werking van röntgenfoto van de borstkas

Röntgenstralen zijn een vorm van straling zoals licht of radiogolven. Röntgenstralen passeren de meeste objecten, inclusief het lichaam. Als het eenmaal zorgvuldig is gericht op het lichaamsdeel dat wordt onderzocht, produceert een röntgenapparaat een kleine uitbarsting van straling die door het lichaam gaat en een beeld opneemt op een fotografische film of een speciale detector. Verschillende lichaamsdelen absorberen de röntgenstralen in verschillende mate. Dicht bot absorbeert veel straling, terwijl zacht weefsel, zoals spieren, vet en organen, meer van de röntgenstralen doorlaat. Hierdoor lijken botten wit op de röntgenfoto, verschijnt zacht weefsel in grijstinten en lijkt lucht zwart. Op een röntgenfoto van de borstkas absorberen de ribben en de wervelkolom veel straling en verschijnen ze wit of lichtgrijs op het beeld. Longweefsel absorbeert weinig straling en ziet er donker uit op de afbeelding. De meeste röntgenfoto's zijn digitale bestanden die elektronisch worden opgeslagen. Deze opgeslagen afbeeldingen zijn gemakkelijk toegankelijk voor het stellen van een diagnose en het behandelen en opvolgen van een ziekte.

Voorbereiding van beeldvormend onderzoek

Een thoraxfoto vereist geen speciale voorbereiding. Tijdens het onderzoek moet een patiënt een deel van de kleding uittrekken en een jurk dragen. Verder moet de patiënt sieraden, verwijderbare tandheelkundige apparaten, brillen en metalen voorwerpen of kleding verwijderen omdat deze mogelijk storen met de röntgenfoto's. Wel moet een arts altijd op de hoogte zijn van een (mogelijke) zwangerschap bij vrouwen, want dan is het onderzoek meestal niet mogelijk, omdat de foetus anders wordt blootgesteld aan straling. Als een röntgenfoto toch nodig is, neemt de arts voorzorgsmaatregelen om de blootstelling aan straling van de baby te minimaliseren.

Procedure

Van de patiënt worden twee aanzichten van de borstkas genomen: één vanaf de achterkant en een andere foto vanaf de zijkant van het lichaam terwijl de patiënt tegen de beeldopnameplaat staat. Patiënten die niet kunnen staan, kunnen op een tafel liggen voor röntgenfoto's van de borstkas. De patiënt moet heel stil blijven zitten of staan. Mogelijk mag hij een paar seconden niet ademen terwijl de röntgenfoto wordt gemaakt om de kans op een wazig beeld te verkleinen. Een patiënt voelt tijdens het maken van de foto zelf geen pijn, maar wanneer hij lijdt aan artritis (gewrichtsontsteking met zwelling van de gewrichten, gewrichtspijn en gewrichtsstijfheid), verwondingen aan de borstwand, de schouders of de armen, ervaart hij mogelijk wel ongemak. Ook is het soms koel in de onderzoekskamer of is de opnameplaat koud. Wanneer het onderzoek is voltooid, moet de patiënt eventjes wachten totdat zeker is dat alle benodigde beelden zijn verkregen. Het gehele röntgenonderzoek van de borstkas, van positionering tot het verkrijgen en verifiëren van de beelden, is meestal binnen vijftien minuten voltooid.

Resultaten

Een radioloog analyseert de afbeeldingen en stuurt een verslag door naar de arts die dit onderzoek heeft aangevraagd. De resultaten van een thoraxfoto zijn vrijwel onmiddellijk beschikbaar voor beoordeling door de arts. De aanvragende arts bespreekt de resultaten met de patiënt.

Voordelen van foto van borstkas

Na een röntgenonderzoek blijft er geen straling achter in het lichaam van een patiënt. Röntgenfoto's hebben meestal geen bijwerkingen voor patiënten. Verder is röntgenapparatuur relatief goedkoop en is dit op grote schaal beschikbaar in eerstehulpafdelingen, artsenpraktijken, ambulante zorgcentra, verpleeghuizen en andere locaties. Omdat röntgenbeeldvorming snel en gemakkelijk is, is het met name handig in een noodsituatie.

Beperkingen van thoraxfoto

De röntgenfoto van de borstkas is een zeer nuttig onderzoek, maar het heeft beperkingen. Omdat sommige aandoeningen van de borstkas niet kunnen worden gedetecteerd op een conventionele thoraxfoto, sluit dit onderzoek niet alle problemen in de borstkas uit. Bepaalde kankervormen verschijnen bijvoorbeeld mogelijk niet op een thoraxfoto. Een bloedstolsel in de longen (een longembolie: afsluiting van slagader in de longen) is bijvoorbeeld niet zichtbaar op röntgenfoto's van de borstkas. Mogelijk zijn bijkomende beeldvormende onderzoeken nodig om de resultaten van een röntgenfoto van de borstkas te verduidelijken of om te zoeken naar afwijkingen die niet zichtbaar zijn op de thoraxfoto.

Risico's

Er is steeds altijd een uiterst kleine kans op kanker door een overmatige stralingsblootstelling. Het voordeel van een nauwkeurige diagnose weegt echter veel zwaarder dan het risico. De effectieve stralingsdosis voor deze procedure varieert. Tijdens een röntgenonderzoek heeft de arts speciale aandacht aan het gebruik van de laagst mogelijke stralingsdosis terwijl de beste beelden worden geproduceerd voor evaluatie. Moderne röntgensystemen hebben zeer gecontroleerde röntgenstralen en dosiscontrolemethoden om verdwaalde (verstrooiing) straling te minimaliseren. Dit zorgt ervoor dat de afgebeelde lichaamsdelen minimale blootstelling aan straling ontvangen.

Lees verder

• Radiografie: Onderzoek van het lichaam met röntgenstralen
• Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen