Röntgenfoto van borstkas (thoraxfoto): Procedure onderzoek

Een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto, X-thorax) is een veelgebruikte beeldvormingstechniek waarmee de arts het hart, de longen, de luchtwegen, de bloedvaten, en de botten van de wervelkolom en borstkas kan visualiseren. Dit onderzoek is essentieel voor het stellen van diagnoses zoals longontsteking. Het radiografisch onderzoek maakt gebruik van een zeer kleine dosis ioniserende straling om beelden van de binnenkant van de borstkas te verkrijgen. Dit snelle, gemakkelijke en pijnloze onderzoek vereist weinig tot geen speciale voorbereiding en is daarom bijzonder bruikbaar in noodsituaties. De risico’s van een röntgenfoto van de thorax zijn minimaal.

• Toepassingen van radiografie van de borstkas
• Symptomen diagnosticeren
• Diagnose stellen of behandeling opvolgen
• Werking van röntgenfoto van de borstkas
• Voorbereiding van beeldvormend onderzoek
• Procedure
• Resultaten
• Voordelen van röntgenfoto van de borstkas
• Beperkingen van thoraxfoto
• Risico's van röntgenfoto van de borstkas
• Preventie en advies

Toepassingen van radiografie van de borstkas

Symptomen diagnosticeren

Een röntgenfoto van de borstkas is vaak het eerste beeldvormend onderzoek dat wordt ingezet om symptomen te diagnosticeren, zoals:

• een aanhoudende hoest
• een borstkasletsel
• koorts
• kortademigheid
• pijn op de borst / aan de borstkas

Diagnose stellen of behandeling opvolgen

Artsen gebruiken dit onderzoek ook om een diagnose te stellen of om de voortgang van de behandeling te volgen voor aandoeningen zoals:

• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• de positionering van medische hulpmiddelen
• klaplong
• interstitiële longziekte (littekens en ontsteking in de longen)
• longontsteking
• middenrifbreuk
• emfyseem
• gebroken ribben
• hartfalen en andere hartproblemen
• longkanker
• vocht of lucht rond de longen (pleura-effusie)

Werking van röntgenfoto van de borstkas

Röntgenstralen zijn een vorm van straling vergelijkbaar met licht of radiogolven. Ze kunnen door de meeste objecten, inclusief het lichaam, heen dringen. Bij een röntgenfoto van de borstkas wordt een gecontroleerde dosis straling door het lichaam gestuurd en opgevangen door een fotografische film of speciale detector. Verschillende weefsels absorberen de stralen in verschillende mate. Botten, die veel straling absorberen, verschijnen wit op de röntgenfoto, terwijl zacht weefsel zoals spieren, vet en organen minder straling absorberen en grijs verschijnen. Lucht, die vrijwel geen straling absorbeert, verschijnt zwart. Op een röntgenfoto van de borstkas zullen de ribben en wervelkolom veel straling absorberen en wit of lichtgrijs verschijnen, terwijl de longen donkerder lijken. De meeste röntgenfoto's worden digitaal opgeslagen, wat het gemakkelijk maakt om ze te bekijken en te analyseren voor diagnose en behandeling.

Voorbereiding van beeldvormend onderzoek

Een thoraxfoto vereist geen speciale voorbereiding. Tijdens het onderzoek moet de patiënt een deel van de kleding uittrekken en een onderzoekskleed dragen. Sieraden, verwijderbare tandheelkundige apparaten, brillen en metalen voorwerpen of kleding moeten worden verwijderd omdat deze de röntgenfoto's kunnen verstoren. Het is cruciaal dat een arts op de hoogte is van een (mogelijke) zwangerschap bij vrouwen, aangezien het onderzoek dan vaak niet wordt uitgevoerd om te voorkomen dat de foetus aan straling wordt blootgesteld. Indien een röntgenfoto absoluut noodzakelijk is, worden er voorzorgsmaatregelen genomen om de blootstelling aan straling van de baby te minimaliseren.

Procedure

Tijdens het onderzoek worden meestal twee aanzichten van de borstkas genomen: één vanaf de achterkant en één vanaf de zijkant van het lichaam, terwijl de patiënt tegen de beeldopnameplaat staat. Als de patiënt niet kan staan, kan hij of zij op een tafel liggen voor de röntgenfoto's van de borstkas. Het is belangrijk dat de patiënt stil blijft staan of zitten en mogelijk een paar seconden de adem inhoudt om wazigheid te voorkomen. Het maken van de foto zelf is pijnloos, maar patiënten met artritis (gewrichtsontsteking met zwelling van de gewrichten, gewrichtspijn, en gewrichtsstijfheid), of met verwondingen aan de borstwand, schouders of armen, kunnen ongemak ervaren. De onderzoekskamer kan koel zijn, en de opnameplaat kan koud aanvoelen. Na afloop van het onderzoek wacht de patiënt tot de beelden zijn gecontroleerd en bevestigd. Het gehele röntgenonderzoek van de borstkas, van positionering tot het verkrijgen en verifiëren van de beelden, duurt meestal niet langer dan vijftien minuten.

Resultaten

Een radioloog analyseert de röntgenfoto's en stuurt een verslag naar de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. De resultaten van de thoraxfoto zijn vaak direct beschikbaar voor beoordeling door de arts, die deze vervolgens met de patiënt bespreekt.

Voordelen van röntgenfoto van de borstkas

Na een röntgenonderzoek blijft er geen straling achter in het lichaam van de patiënt. Röntgenfoto's hebben doorgaans geen bijwerkingen voor patiënten. De apparatuur is relatief goedkoop en wijd beschikbaar in eerstehulpafdelingen, artsenpraktijken, ambulante zorgcentra, verpleeghuizen en andere medische locaties. Vanwege de snelheid en eenvoud van röntgenonderzoeken zijn ze bijzonder nuttig in noodsituaties.

Beperkingen van thoraxfoto

Hoewel een röntgenfoto van de borstkas een waardevol diagnostisch hulpmiddel is, zijn er beperkingen. Sommige aandoeningen van de borstkas kunnen niet worden gedetecteerd met een conventionele thoraxfoto. Bepaalde kankervormen en een bloedstolsel in de longen (longembolie) zijn bijvoorbeeld mogelijk niet zichtbaar op röntgenfoto's. In dergelijke gevallen kunnen aanvullende beeldvormende onderzoeken nodig zijn om de bevindingen van de thoraxfoto te verduidelijken of om afwijkingen te detecteren die niet zichtbaar zijn met röntgenstralen.

Risico's van röntgenfoto van de borstkas

Er is altijd een uiterst kleine kans op het ontwikkelen van kanker door overmatige blootstelling aan straling. Het voordeel van een nauwkeurige diagnose weegt echter zwaarder dan het risico. De effectieve stralingsdosis voor deze procedure varieert, maar artsen streven ernaar de laagst mogelijke stralingsdosis te gebruiken terwijl de beste beelden worden geproduceerd. Moderne röntgensystemen maken gebruik van nauwkeurige stralings- en dosiscontrolemethoden om onbedoelde (verstrooide) straling te minimaliseren, wat zorgt voor een minimale blootstelling van de afgebeelde lichaamsdelen aan straling.

Preventie en advies

Anno augustus 2024 is het belangrijk om te benadrukken dat hoewel röntgenfoto's over het algemeen veilig zijn, de blootstelling aan ioniserende straling altijd zoveel mogelijk moet worden beperkt. Het is essentieel om de noodzaak van het onderzoek goed te overwegen en de risico’s te evalueren, vooral bij zwangere vrouwen en patiënten met een verhoogd risico op stralingsgevoelige aandoeningen. Regelmatig overleg met de arts en het volgen van richtlijnen voor veilig gebruik van röntgentechnologie blijven cruciaal.

Lees verder

• Radiografie: Onderzoek van het lichaam met röntgenstralen
• Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen