Emfyseem: Longaandoening met kortademigheid en hoesten

Bij emfyseem, een chronische longaandoening, zijn de longblaasjes (alveoli) ingestort, uitgerekt, opgeblazen, vernietigd of versmald. De elasticiteit van de wanden van de longblaasjes is namelijk aangetast. Roken is de belangrijkste oorzaak van emfyseem. Een piepende, verminderde ademhaling en kortademigheid zijn de belangrijkste symptomen van de ziekte. Via longfunctieonderzoeken en beeldvorming gebeurt de diagnose. De longschade bij longemfyseem is onomkeerbaar, maar dankzij het stoppen met roken, revalidatie, medicatie en soms ook chirurgie verbetert de kwaliteit van leven van de patiënt.

• Vorm van COPD
• Epidemiologie emfyseem
• Oorzaken en risicofactoren longemfyseem: Roken
• Symptomen longen: Kortademigheid en hoesten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling chronische longaandoening
• Prognose longemfyseem
• Complicaties longziekte
• Preventie longemfyseem

Vorm van COPD

Longemfyseem is een vorm van een chronische obstructieve longaandoening (COPD). Chronisch obstructief longlijden veroorzaakt kortademigheid en ademhalingsproblemen. De drie meest voorkomende aandoeningen van COPD zijn chronische bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen), emfyseem en astma.

Epidemiologie emfyseem

In landen waar mensen veel roken, is de prevalentie van COPD en dus ook emfyseem het hoogst. Mannen zijn hierbij iets vaker dan vrouwen getroffen. COPD is wereldwijd de vierde belangrijkste doodsoorzaak.

Oorzaken en risicofactoren longemfyseem: Roken

Diverse factoren veroorzaken deze chronische longaandoening waarbij geleidelijk aan een vernietiging van de longblaasjes gebeurt en ademhalingsproblemen ontstaan. Roken is de belangrijkste oorzaak. Daarnaast is blootstelling aan luchtvervuiling, zoals chemische dampen, stof en andere substanties, een mogelijke risicofactor voor het ontwikkelen van longemfyseem. Dit geldt eveneens voor irriterende dampen en stof op het werk. Patiënten met een laag lichaamsgewicht zijn ook vaker getroffen. Tot slot leidt een zeldzame, erfelijke vorm van de ziekte alfa-1-antitrypsine (AAT) deficiëntie tot longemfyseem. De productie van AAT gebeurt in de lever en AAT beschermt de longen. Omdat bij deze aandoening een tekort is van AAT, ontstaat emfyseem.

Symptomen longen: Kortademigheid en hoesten

De symptomen variëren van mild tot ernstig bij de patiënt. Meestal komen de symptomen rond veertigjarige leeftijd tot uiting en ontwikkelen deze geleidelijk. De patiënt is vaak kortademig, en dit verergert bij inspanning. Hoesten (beruchte rokershoest) met hierbij een vertraagde, piepende inademhaling (stridor) en/of wheezing (piepend geluid bij de uitademing) zijn typische symptomen. Kortademigheid treedt aanvankelijk op bij inspanning, maar bij het vorderen van de ziekte ook in rust. De productie van kleurloos tot grijzig sputum (slijm) is ook een belangrijk kenmerk van emfyseem. Andere symptomen omvatten angst, cyanose (blauwverkleuring door zuurstoftekort) aan de lippen en vingernagels, depressie, een verminderde eetlust, extreme vermoeidheid, frequente longinfecties, gewichtsverlies, hartproblemen, hoofdpijn (vooral 's morgens, wat wijst op nachtelijke ademhalingsproblemen) en slaapproblemen.

Diagnose en onderzoeken

Tijdens een lichamelijk onderzoek en een anamnese (vraaggesprek met de patiënt) bemerkt de arts de zichtbare symptomen. Dit vraaggesprek is belangrijk om andere aandoeningen, zoals astma en hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart), uit te sluiten. Als de arts zijn stethoscoop gebruikt en op de longen plaatst, hoort hij afwijkende ademgeluiden. Hij bemerkt ook een tonvormige borst met een uitgezette ribbenkast bij de patiënt. Deze symptomen zijn zichtbaar omdat zich hierin de grotere longen bevinden. De longen zijn groter omdat ze harder proberen te werken.

Diagnostisch onderzoek

De patiënt krijgt een longfunctieonderzoek waarbij de arts de uitwisseling van zuurstof en kooldioxide in de longen meet. Dit gebeurt via spirometrie (eenvoudig onderzoek om de longfunctie te meten of een expiratoire piekflow (bij dit onderzoek blaast de patiënt lucht uit de longen in een apparaat dat de snelheid hiervan meet). Ook voert de arts een bloedonderzoek uit om de hoeveelheid kooldioxide en zuurstof in het bloed te controleren.

Bovendien is een thoraxfoto (radiografisch onderzoek) van de borstkas (foto's van interne weefsels, botten en organen) vereist, evenals een CT-scan. De arts voert tevens een sputumkweek uit. Voor dit onderzoek hoest de patiënt materiaal op uit de longen en in de mond. Het is via dit onderzoek makkelijk om een infectie op te sporen. Tot slot is een elektrocardiografie (ECG: meting van de elektrische activiteit van het hart) nodig. Dit onderzoek meet de elektrische activiteit van het hart, toont abnormale ritmes (aritmie) en spoort hartspierschade op.

Differentiële diagnose

De symptomen van longemfyseem lijken op andere longaandoeningen of gezondheidsproblemen. Enkele voorbeelden van deze aandoeningen zijn: bronchiëctasieën, bronchitis en lymfangioleiomyomatose.

Behandeling chronische longaandoening

De arts voert een ondersteunende en symptomatische behandeling uit bij de patiënt, zodat zijn kwaliteit van leven verhoogt. Het beschadigde longweefsel valt namelijk niet meer te herstellen. De patiënt neemt hiervoor zelf ook een aantal zelfzorgmaatregelen.

Zelfzorg

De patiënt stopt onmiddellijk met roken, wat de gezondheid van de longen zeker ten goede komt. Ook vermijdt de patiënt rook van anderen en verwijdert hij alle andere luchtverontreinigende stoffen uit het huis en de werkplek. Daarnaast is een gezonde en evenwichtige voeding belangrijk omdat gewichtsverlies vaak optreedt.

Professionele medische zorg

De professionele medische behandeling bestaat uit antibiotica die bacteriële infecties bestrijden, luchtwegverwijders en andere orale en geïnhaleerde geneesmiddelen die hoest en een piepende ademhaling behandelen. Een infectie verergert de symptomen van emfyseem. Een jaarlijks vaccin tegen pneumonie (pneumokokkeninfectie) en griep (influenza) is daarom aanbevolen. Via een speciaal longrevalidatieprogramma voert de patiënt ademhalings- en andere oefeningen uit om het lichaam te versterken. Daarnaast is zuurstoftherapie nuttig. Voedingsondersteuning helpt bij ondervoeding en gewichtsverlies. Chirurgie is soms nodig om het beschadigde gebied van de longen te verwijderen en in sommige gevallen wordt een longtransplantatie overwogen.

Prognose longemfyseem

De prognose bij longemfyseem varieert sterk afhankelijk van de ernst van de aandoening, de mate van longschade, en de effectiviteit van de behandeling en zelfzorgmaatregelen.

• Ernst van de aandoening: Longemfyseem is een progressieve aandoening die niet volledig omkeerbaar is. De vooruitgang van de ziekte kan echter worden vertraagd met effectieve behandeling en levensstijlveranderingen.
• Kwaliteit van leven: Patiënten met longemfyseem kunnen een aanzienlijke verbetering van hun kwaliteit van leven ervaren door het volgen van een behandelplan dat bestaat uit stoppen met roken, medicatie, ademhalingsoefeningen en zuurstoftherapie.
• Levensverwachting: De levensverwachting kan variëren. Patiënten die vroegtijdig worden gediagnosticeerd en effectief behandeld, kunnen een relatief normale levensduur hebben. De progressie van de ziekte kan echter leiden tot een verminderde levensverwachting, vooral in gevorderde stadia.
• Longfunctie: Ondanks behandeling kan de longfunctie verder afnemen. Het tempo van de achteruitgang kan echter worden vertraagd door het naleven van het behandelplan en door gezonde leefstijlkeuzes.
• Complicaties: Complicaties zoals frequent optreden van longinfecties, zuurstoftekort en cor pulmonale kunnen de prognose beïnvloeden en de behandeling complexer maken.
• Revalidatie en behandeling: Deelname aan longrevalidatieprogramma's en het naleven van medische aanbevelingen kan de prognose verbeteren door de symptomen te verlichten en de algehele gezondheid te verbeteren.

Kortom, de prognose bij longemfyseem is sterk afhankelijk van individuele omstandigheden, waaronder de ernst van de ziekte en de mate van betrokkenheid bij het behandelplan.

Complicaties longziekte

Mogelijke complicaties omvatten opstoten van bronchopneumonie (ontsteking van luchtpijpvertakkingen en longen) bij chronische bronchitis (aanhoudende ontsteking van de luchtpijpvertakkingen). Daarnaast ontstaat mogelijk zuurstoftekort bij de patiënt met ademnood als gevolg. Cor pulmonale (rechtszijdig hartfalen) is een andere complicatie. Dit is een aandoening waarbij het hart vergroot is door overbelasting, waarbij de patiënt symptomen heeft van hartfalen. Tot slot is een pneumothorax (klaplong) mogelijk.

Preventie longemfyseem

De meest effectieve manier om emfyseem te voorkomen is door niet te roken en blootstelling aan schadelijke stoffen te vermijden. Hier zijn enkele preventieve maatregelen:

• Stoppen met roken is cruciaal voor zowel de preventie als de behandeling van emfyseem. Voor rokers is het belangrijk om professionele hulp te zoeken bij het stoppen met roken.
• Vermijd blootstelling aan luchtvervuiling en schadelijke stoffen zoals chemische dampen, stof en irriterende dampen op de werkplek.
• Zorg voor een gezonde leefstijl met een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging om de algehele gezondheid van de longen te ondersteunen.
• Laat regelmatig longcontroles uitvoeren als u werkt in een omgeving met verhoogd risico op luchtwegirritatie of als er een familiale aanleg is voor longaandoeningen.
• Vaccinaties tegen pneumonie en griep kunnen helpen om infecties te voorkomen die de symptomen van emfyseem kunnen verergeren.

Met deze maatregelen kunnen de risico's op de ontwikkeling van emfyseem aanzienlijk verminderd worden.

Lees verder

• Longgezondheid: Tips voor gezonde longen & goede longfunctie
• Ademhalingsproblemen: Oorzaken van moeite met ademen
• Hoesten: Oorzaken, soorten en behandeling van kuchen
• Kortademigheid: Oorzaken, symptomen en behandelingen
• COPD: Longaandoening - Chronisch obstructief longlijden