COPD; chronic obstructive pulmonary disease

COPD is een afkorting voor chronic obstructive pulmonary disease. Dit is een verzamelnaam voor verschillende longziekten, waarvan de belangrijkste chronische bronchitis en longemfyseem zijn. Het belangrijkste kenmerk van COPD is ernstige benauwdheid. In Nederland is bij ruim 320.000 mensen de diagnose COPD gesteld. Roken is de belangrijkste risicofactor voor COPD. De behandeling van COPD bestaat uit stoppen met roken en medicatie.

Indeling

• Wat is COPD?
• Hoe vaak komt COPD voor?
• Hoe ontstaat COPD?
• Wat zijn de klachten/symptomen van COPD?
• Hoe wordt de diagnose COPD gesteld?
• Hoe wordt COPD behandeld?

Wat is COPD?

COPD is een afkorting voor chronic obstructive pulmonary disease. Dit is een verzamelnaam voor verschillende longziekten, waarvan de belangrijkste chronische bronchitis en longemfyseem zijn. Het belangrijkste kenmerk van COPD is ernstige benauwdheid.
COPD is een complex ziektebeeld. Bij COPD zijn de longen continu ontstoken, wat blijvende schade kan veroorzaken. De longen kunnen bij COPD dus worden belemmerd in hun belangrijkste taak; de ademhaling.
Zoals gezegd is COPD een verzamelnaam voor onder andere chronische bronchitis en longemfyseem. Deze termen zijn in onbruik geraakt, tegenwoordig wordt meestal gesproken van COPD. Toch zijn chronische bronchitis en longemfyseem verschillende aandoeningen:

• Chronische bronchitis: hierbij zijn de bronchiën (de vertakkingen van de luchtpijp naar de longen) continu ontstoken. Er ontstaat slijmproductie en de ademhaling wordt belemmerd.
• Longemfyseem: bij deze aandoening gaan er langzaam maar zeker steeds meer longblaasjes verloren. De longblaasjes zorgen ervoor dat er tijdens de ademhaling zuurstof wordt opgenomen in het bloed en dat afvalstoffen worden uitgescheiden.

Hoe vaak komt COPD voor?

In Nederland is bij ruim 320.000 mensen de diagnose COPD gesteld. Dat is een groot aantal mensen. COPD is momenteel de vierde doodsoorzaak ter wereld, in de toekomst zal COPD waarschijnlijk nog verder klimmen op de lijst van doodsoorzaken.

Hoe ontstaat COPD?

Roken is de belangrijkste risicofactor voor COPD, bij 80% van de COPD-patiënten is dit een gevolg van roken. Daarnaast kan langdurige blootstelling aan giftige stoffen of kleine stofdeeltjes ook leiden tot COPD. Voorbeelden van deze stoffen zijn houtstof, uitlaatgassen, chemische stoffen, asbest en sigarettenrook (het passieve roken, ook wel meeroken genoemd). In andere gevallen kan COPD het gevolg zijn van een erfelijke aandoening of van andere longaandoeningen zoals slechtbehandelde astma of longontstekingen.

Wat zijn de klachten/symptomen van COPD?

De belangrijkste klachten (symptomen) van COPD zijn:

• Benauwdheid - als gevolg van een verminderde longfunctie
• Hoesten - als gevolg van de verhoogde slijmproductie
• Kortademigheid (bij inspanning) - als gevolg van de verminderde longfunctie en de verminderde conditie
• Piepende ademhaling - hoort bij de obstructieve aard van de longaandoening
• Moeheid - als gevolg van de continue ontsteking, de verminderde conditie en het chronische ziekteproces
• Gewichtsverlies - als gevolg van de continue ontsteking en het chronische ziekteproces

Hoe wordt de diagnose COPD gesteld?

Om de diagnose COPD te stellen worden allereerst de klachten goed in beeld gebracht. Daarnaast is het zeer belangrijk om te weten of iemand met deze klachten rookt of in het verleden heeft gerookt. Als deze gegevens bij de diagnose COPD passen wordt altijd de longfunctie gemeten met een spirometer. Bij spirometrie blaast de patiënt in de spirometer, de belangrijkste test hierbij is de geforceerde vitale capaciteit, de FEV. Er wordt dan eerst volledig ingeademd en vervolgens met alle kracht lucht zo snel mogelijk uitgeblazen in de spirometer. De FEV1 is het volume dat hierbij in de eerste seconde wordt uitgeademd. Bij spirometrie wordt vaak ook een reversibiliteitstest verricht. Daarbij wordt onderzocht of de bronchoconstrictie met medicatie op te heffen is, bij COPD is dit per defintie niet op te heffen. Hiervoor wordt de longfunctie bepaald voor en na toediening van een luchtwegverwijder. Als de longfunctie niet verbetert na het inhaleren van een luchtwegverwijder, is het waarschijnlijk dat er sprake is van COPD. Er wordt pas gesproken van reversibiliteit als er minimaal 12% verbetering van de FEV1 én 200 ml verbetering van deze FEV1 is na toediening van de luchtwegverwijder.

Hoe wordt COPD behandeld?

COPD is niet te genezen, maar wel te behandelen. Dat wil zeggen dat de aangerichte schade niet meer omkeerbaar is, maar het is wel mogelijk om de klachten te behandelen zodat COPD-patiënten hier minder last van hebben.
Allereerst is het belangrijk om te stoppen met roken. Hoewel veel schade niet meer kan worden hersteld, kan wel worden voorkomen dat er nog meer schade wordt aangericht. Stoppen met roken is absoluut zinvol bij COPD. De klachten kunnen hierdoor verminderen en verdere schade kan worden voorkomen.
De volgende medicatie is beschikbaar voor de behandeling van COPD:

• β2-agonisten: zorgen voor bronchodilatatie (bronchusverwijding). Er wordt onderscheid gemaakt tussen kort- en langwerkende β2-agonisten. De kortwerkende zijn bedoeld voor de behandeling van astma-aanvallen en de langwerkende voor langdurige onderhoudsbehandeling om aanvallen te voorkomen.
• Ipratropium: vermindert de bronchospasmen.
• Corticosteroïden: grijpen aan op het ontstekingsproces in de luchtwegen en verminderen daarmee de klachten.
• Antibiotica: bij bacteriële luchtweginfecties.