Thymuskanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Thymuskanker is een zeldzame kanker die zich presenteert met symptomen als een aanhoudende hoest, ademhalingsmoeilijkheden of pijn op de borst. De thymus of zwezerik is een orgaan in de borst, achter het borstbeen. De zwezerik maakt onderdeel uit van het lymfestelsel en het immuunsysteem van je lichaam. De thymus helpt het lichaam om een soort witte bloedcellen te maken. Deze cellen beschermen je tegen infecties. Thymuskanker is zeldzaam. Je hebt een grotere kans om het te krijgen als je andere ziekten hebt zoals myasthenia gravis, lupus of reumatoïde artritis. De diagnose wordt gesteld op basis van lichamelijk onderzoek, beeldvormingsonderzoek en een biopsie. De meest voorkomende behandeling is een operatie om de tumor te verwijderen. Andere opties zijn bestralingstherapie, chemotherapie en hormoontherapie.

• Wat is thymuskanker?
• Soorten thymuskanker
• Thymoom
• Thymuscarcinoom
• Thymuscarcinoïd
• Oorzaak van thymuskanker
• Risicofactoren
• Leeftijd
• Afkomst
• Symptomen veroorzaakt door de tumor
• Onderzoek en diagnose
• Medische geschiedenis en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Bloedonderzoek
• Biopsie (weefselonderzoek)
• Behandeling van thymuskanker
• Prognose en overleving
• Preventie

Wat is thymuskanker?

De thymus of zwezerik is een orgaan in je borst, onder het borstbeen. De thymus maakt onderdeel uit van het lymfestelsel en het immuunsysteem van je lichaam. Dit orgaantje produceert witte bloedcellen, lymfocyten genaamd, die infecties helpen bestrijden. Er zijn twee belangrijke soorten thymuskanker: thymoom en thymuscarcinoom. Beide zijn zeer zeldzaam. Thymuscarcinoom is agressiever en moeilijker te behandelen dan een thymoom. Mensen met een thymoom hebben meestal ook een auto-immuunziekte, zoals myasthenia gravis (MG), erytrocytaire aplasie ('pure red cell aplasia'; PRCA), en reumatoïde artritis (RA).

Soorten thymuskanker

Er worden drie soorten thymuskanker onderscheiden.

Thymoom

Deze vorm van thymuskanker komt het meeste voor en bestaan uit een combinatie van verschillende soorten cellen in de thymus:

• epitheelcellen: het weefsel dat organen bedekt
• lymfocyten: soort witte bloedcellen

Thymoom is een langzaam groeiende kankersoort die bijna nooit uitzaait naar de longen of de longvliezen.

Thymuscarcinoom

Thymuscarcinoom ontstaat uit epitheelcellen en deze vorm van thymuskanker groeit meestal sneller dan een thymoom. Vaak is er al sprake van uitzaaiingen op het moment dat de arts de diagnose stelt.

Thymuscarcinoïd

Thymuscarcinoïd (neuro-endocrien carcinoom) komt zelden voor en groeit langzaam. Deze kanker ontstaat uit neuro-endocriene cellen.

Oorzaak van thymuskanker

Er is anno 2023 niet veel bekend over waarom thymuskankers zich bij sommige mensen ontwikkelt, maar niet bij anderen. Onderzoekers hebben enkele DNA-veranderingen gevonden die vaker voorkomen in thymuskankercellen dan in normale cellen. Ze weten echter nog steeds niet waarom deze veranderingen bij sommige mensen voorkomen en hoe de veranderingen plaatsvinden.

Risicofactoren

Er zijn geen specifieke erfelijke, omgevings- of leefstijlrisicofactoren geassocieerd met thymoom of thymuscarcinoom. Er is een mogelijk verband met blootstelling aan straling van het bovenste deel van de borstkas, maar dit is anno 2023 nog niet bevestigd. De enige bekende risicofactoren zijn leeftijd en etniciteit.

Leeftijd

Het risico op dit type kanker stijgt met de leeftijd. Thymuskanker komt zelden voor bij kinderen en jongvolwassenen, wordt vaker gezien bij volwassenen van middelbare leeftijd en komt het meest voor bij mensen van 70 jaar en ouder.

Afkomst

In de Verenigde Staten komt deze kanker het meest voor bij Aziaten en mensen van de Pacifische eilanden en het minst bij blanken en Latino's. Het komt vaker voor bij Afro-Amerikanen dan bij blanken.

Symptomen veroorzaakt door de tumor

De thymus bevindt zich in het midden van de borstkas, nabij de luchtwegen en bepaalde bloedvaten. Tumoren in de thymus kunnen op nabijgelegen structuren drukken en symptomen veroorzaken zoals:

• kortademigheid
  Trommelstokvingers / Bron: Desherinka, Wikimedia Commons (GFDL)
• hoest (waardoor bloederig sputum of slijm kan ontstaan)
• pijn op de borst
• problemen met slikken
• verlies van eetlust
• gewichtsverlies
• (soms) trommelstokvingers

De thymus bevindt zich in de buurt van de superieure vena cava, het belangrijkste bloedvat dat bloed van het hoofd en het bovenlichaam naar het hart brengt. Tumoren die op dit vat drukken, kunnen symptomen van het vena cava superior-syndroom veroorzaken. Hierbij is er sprake van een gedeeltelijke of volledige afsluiting van de vena cava superior, waarbij de volgende klachten optreden:

• zwelling in het gezicht, nek en bovenste deel van borst, soms met een blauwachtige kleur
• zwelling van de zichtbare aderen in dit deel van het lichaam
• hoofdpijn
• duizelig of licht in het hoofd

Onderzoek en diagnose

Bij vermoeden van thymuskanker, zal de arts vragen aan je stellen over de symptomen en een of meer onderzoeken of tests inzetten. Bepaalde tekens en symptomen kunnen erop duiden dat er sprake is van een thymustumor, maar tests zijn nodig om het zeker te weten.

Medische geschiedenis en lichamelijk onderzoek

Als je symptomen of klachten hebt die erop wijzen dat je mogelijk een tumor in de zwezerik hebt, zal je arts een volledige medische voorgeschiedenis doorlichten. Er zal ook gevraagd worden naar de klachten die je ervaart en je algemene gezondheidstoestand. Een lichamelijk onderzoek biedt informatie over mogelijke tekenen van thymuskanker en andere gezondheidsproblemen.

Beeldvormend onderzoek

Beeldvormend onderzoek maakt gebruik van röntgenstralen, magnetische velden of radioactieve stoffen om afbeeldingen van de binnenkant van je lichaam te maken. Beeldvormingsonderzoek kan om een ​​aantal redenen worden gedaan, waaronder:

• Om een ​​verdacht gebied te vinden dat mogelijk kanker is.
• Om te weten hoe ver kanker zich heeft verspreid.
• Om te zien of de behandeling aanslaat.
• Op zoek naar signalen dat kanker is teruggekomen.

Beeldvormend onderzoek kan bestaan uit:

• Thoraxfoto: een röntgenfoto van de borstkas (thorax) waarop het hart en de longen te zien zijn.
• CT-scan: deze maakt gebruik van röntgenfoto's om gedetailleerde, dwarsdoorsnede-afbeeldingen van je lichaam te maken. In tegenstelling tot een gewone röntgenfoto, maakt een CT-scan gedetailleerde beelden van de zachte weefsels in het lichaam.
• MRI-scan: net als CT-scans bieden MRI-scans gedetailleerde beelden van zachte weefsels in het lichaam. Maar MRI-scans gebruiken radiogolven en sterke magneten in plaats van röntgenstralen. Een MRI van de borst kan worden gedaan om thymustumoren beter te bekijken.
• PET-scan: ten behoeve van een PET-scan word je geïnjecteerd met een licht radioactieve vorm van suiker, die zich voornamelijk in kankercellen verzamelt. Een speciale camera wordt vervolgens gebruikt om een ​​beeld te creëren van gebieden met radioactiviteit in het lichaam. Het beeld is niet zo gedetailleerd zoals een CT- of MRI-scan, maar een PET-scan kan zoeken naar mogelijke gebieden van kanker die zich heeft verspreid.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek kan niet worden gebruikt om een thymoom te diagnosticeren, maar in sommige situaties kan het wel nuttig zijn. Bloedonderzoek kan bijvoorbeeld worden uitgevoerd om bepaalde antilichamen te zoeken als wordt vermoed dat er sprake is van myasthenia gravis (MG) of een andere auto-immuunziekte. Als een thymoom wordt gediagnosticeerd, wordt bloedonderzoek verricht om een beeld te krijgen van iemands algehele gezondheid, vooral als een operatie gepland is.

Biopsie (weefselonderzoek)

Hoewel je symptomen en beeldvormend onderzoek kunnen uitwijzen dat er waarschijnlijk sprake is van thymuskanker, kan de diagnose pas met zekerheid worden gesteld door verdacht weefsel onder een microscoop te bekijken. Maar het is lang niet altijd nodig om een biopsie uit te voeren.

Behandeling van thymuskanker

Je kunt één of meer van de volgende behandelingen krijgen:

• operatie
• bestraling
• chemotherapie

De meest gebruikelijke operatie voor thymustumoren is de volledige verwijdering van de thymusklier (inclusief de tumor). Dit wordt een thymectomie genoemd. In de meeste gevallen wordt de operatie uitgevoerd via een mediane sternotomie. Dit is een incisie (snede) in het midden van de borstkas die het borstbeen splitst, waarna de hele thymus en tumor kan worden verwijderd. De chirurg zal ook proberen eventuele tumorgebieden buiten de thymus te verwijderen. Dus als de tumor in nabijgelegen structuren is gegroeid, moet de chirurg mogelijk ook delen van die structuren verwijderen. Dit kan betekenen het verwijderen van delen van de pleura (weefsel dat de longen bedekt), pericardium (het hartzakje), zenuwen, de superieure vena cava (een grote ader die naar het hart leidt) en/of de longen.

Prognose en overleving

De vijfjaarsoverleving is het percentage van de patiënten dat vijf jaar na het stellen van de diagnose thymuskanker nog in leven is. Natuurlijk leven veel mensen veel langer dan 5 jaar (en velen zijn kankervrij verklaard). Hoewel veel patiënten veel langer leven dan vijf jaar, is het niet altijd een indicatie dat de kanker is genezen, omdat sommige zwezeriktumoren zeer langzaam groeien en bij sommige andere mensen enkele jaren na de behandeling kunnen terugkeren.

Omdat zwezerikkanker niet vaak voorkomt, is het moeilijk om nauwkeurige overlevingscijfers te vinden op basis van het stadium van de kanker. De onderstaande cijfers zijn afkomstig van een grote reeks patiënten die tussen 1990 en 1994 in Japan werden behandeld. Ze kijken afzonderlijk naar patiënten met thymoom (type A, AB en B) en thymuscarcinoom (type C-thymoom). Ook zijn dit waargenomen overlevingspercentages. Het zijn oudere cijfers en er is sindsdien vooruitgang geboekt met betrekking tot het behandelen van kanker.

Preventie

Omdat anno 2023 niet bekend is wat thymuskanker precies veroorzaakt, is het vooralsnog niet mogelijk om adviezen te geven over hoe deze vorm van kanker te voorkomen.

Lees verder

• Lymfeklieren: functie, taken, ligging & ziekten lymfestelsel