Gezwollen tandvlees: Oorzaken van zwelling van tandvlees

Gezwollen tandvlees is mogelijk te wijten aan een mild en snel te verhelpen probleem, zoals te krachtig de tanden poetsen en flossen. Soms duidt een zwelling van het tandvlees echter op een tandvleesaandoening wat vaak de nodige medische aandacht vereist. Dit geldt bijvoorbeeld voor gingivitis (ontsteking van het tandvlees) en parodontitis (ontsteking van het weefsel rondom de tand). Gezwollen tandvlees treedt vaak op met andere symptomen zoals pijn en roodheid van het tandvlees. Naast een gezonde levensstijl is een goede mondhygiëne belangrijk om tandvleesproblemen te voorkomen. Een schone mond zorgt immers voor een blije mond met gezonde tanden en mooi tandvlees.

• Aandoeningen en tandvleeszwellingen
• Gingivitis
• Loopgraafmond
• Melanoom in de mond
• Mondherpes
• Parodontitis
• Omgevingsfactoren en zwelling van het tandvlees
• Hormonale factoren
• Levensstijl
• Mondhygiëne
• Mondproducten
• Trauma
• Voeding
• Symptomen geassocieerd met tandvleeszwelling
• Alarmsignalen
• Preventie van gezwollen tandvlees
• Tanden correct flossen
• Tanden goed poetsen
• Tong reinigen
• Mondwater gebruiken
• Tandarts bezoeken
• Levensstijl
• Voeding

Aandoeningen en tandvleeszwellingen

Gingivitis

Gingivitis is een infectie van het tandvlees rondom de tanden. De tandvleesontsteking is het resultaat van een opbouw van tandplak en/of tandsteen op de tanden. Tandplak is een kleverige laag die bestaat uit bacteriën, slijm en voedseldeeltjes. De tandplak wijzigt geleidelijk naar tandsteen. Wanneer tandplak en tandsteen zich op de bodem van de tanden bevinden, ontstaat na verloop van tijd irritatie en een infectie. Bekende symptomen van gingivitis omvatten bloedend tandvlees, tandvleespijn, een zwelling van het tandvlees en roodheid van het tandvlees. Een grondige tandreiniging is vereist in combinatie met twee keer per dag de mond spoelen met speciaal mondwater.

Loopgraafmond

Ook ontstaat zeer zelden een zeer ernstige en snel optredende tandvleesontsteking, meestal als gevolg van gingivitis of andere infecties in de mond en keel. Deze bacteriële infectie, gekend als een ‘loopgraafmond’ of ‘acute necrotiserende ulceratieve gingivitis’, gaat eveneens gepaard met gezwollen tandvlees. Daarnaast verschijnt de patiënt met een chronisch slechte adem, pijnlijk tandvlees, ernstige pijn in de mond en rood tandvlees.

Melanoom in de mond

Meestal krijgen ouderen te maken met een mucosaal melanoom, een vorm van huidkanker. Hierbij verschijnen vooral bij ouderen bruin gekleurde huidveranderingen op het tandvlees, een tandvleeszwelling, pijn in de mond en pijn aan het tandvlees. Voor het maken van de diagnose voert de arts een biopsie uit van het getroffen gebied. Voor het behandelen van een mucosaal melanoom, zet de arts een chirurgische ingreep in om het letsel te verwijderen. Na de operatie volgt radiotherapie om de ziekte met vaak een vrij slechte prognose beter onder controle te houden.

Mondherpes

Herpetische stomatitis is een virale infectie van de mond. Deze mondslijmvliesontsteking is veroorzaakt door het herpesvirus. Veelal krijgen patiënten reeds vroeg in de kindertijd te maken met mondherpes. Naast de zwelling van het tandvlees treedt tandvleespijn, mondpijn, rood tandvlees en koorts op. De aandoening verdwijnt meestal spontaan, maar bij patiënten met een zwak immuunsysteem zijn pijnstillers en ontstekingsremmers wel nuttig.

Parodontitis

Gingivitis leidt onbehandeld tot parodontitis (ontsteking en schade aan weefsel en bot die tanden ondersteunen), waardoor ruimtes ontstaan tussen de tanden en het tandvlees. De patiënt krijgt dan te maken met losse tanden, terugwijkend tandvlees en uiteindelijk ook tandverlies.

Omgevingsfactoren en zwelling van het tandvlees

Hormonale factoren

Een verhoogde bloedtoevoer naar het tandvlees door hormonale veranderingen leidt mogelijk tot gezwollen tandvlees. Dit probleem komt vaak voor tijdens de zwangerschap.

Levensstijl

Overmatig veel alcohol drinken en tabak roken zijn bekende risicofactoren voor tandvleesproblemen, waaronder gezwollen tandvlees.

Mondhygiëne

Wanneer een patiënt de tanden krachtig of juist niet of slecht flost en poetst, dan resulteert dit sneller in irritatie en een ontsteking van het tandvlees. De patiënt presenteert zich door de slechte mondhygiëne met tandvleespijn, bloedend tandvlees en ook gezwollen tandvlees.

Mondproducten

Een zwelling van het tandvlees is soms te wijten aan het gebruik van een product of stof in de mond, zoals een reactie op tandpasta of mondwater en bepaalde medicinale bijwerkingen.

Trauma

Door een trauma in de mond, bijvoorbeeld het dragen van een slecht passend kunstgebit of na een tandheelkundige behandeling, ontstaat mogelijk een zwelling van het tandvlees in combinatie met tandvleesbloedingen. Koude kompressen aanbrengen op de wang verlicht veelal de klachten, al moet de tandarts ook de eventuele problemen met materiaal in de mond behandelen.

Voeding

Een slecht voedingspatroon en ondervoeding resulteren mogelijk in een tandvleeszwelling. Door een tekort aan vitamine C ontstaat bijvoorbeeld een scheurbuik, waarbij gezwollen tandvlees ook tot stand komt. Voldoende calcium, vitamine C en foliumzuur is nodig om gezwollen tandvlees te voorkomen. Personen die dagelijks niet genoeg calcium innemen (hypocalciëmie), krijgen vaak te maken met tandvleesaandoeningen. Vitamine C en foliumzuur zijn bovendien essentieel voor het voorkomen van een tandvleesontsteking en het gezond houden van tandvlees.

Symptomen geassocieerd met tandvleeszwelling

Volgende symptomen verschijnen vaak in combinatie met een zwelling van het tandvlees:

• bloedend tandvlees
• een slechte adem (halitose)
• een slechte smaak in de mond (smaakstoornis) zoals een metaalachtige smaak in de mond
• pijnlijk tandvlees of tandvlees dat gevoelig is bij aanraking
• rood tandvlees

Alarmsignalen

Het is raadzaam om contact op te nemen met een arts als één of meer van volgende symptomen verschijnen:

• een aanhoudende zwelling (langer dan twee weken)
• een significant trauma in de mond
• tandvlees dat zowel gezwollen als rood is (vooral indien de patiënt het afgelopen half jaar geen professionele tandreiniging gekregen heeft)

Ook wanneer patiënten een tandvleeszwelling ervaren en ze pas gestart zijn met nieuwe medicijnen, is medisch advies noodzakelijk.

Preventie van gezwollen tandvlees

Om gezwollen tandvlees te voorkomen, is het belangrijk om het tandvlees en de tanden in optimale vorm te behouden.

Tanden correct flossen

Het is van belang om de flos niet tussen de tanden te ‘forceren’. Deze moet de persoon heel voorzichtig op en neer schuiven en daarbij ook de rondingen van de tanden volgen. Één keer per dag de tanden flossen is voldoende.

Tanden goed poetsen

Een zachte tandenborstel geniet de voorkeur. Bij het poetsen van de tanden is het gebruik van zachte, cirkelvormige bewegingen aanbevolen zodat de tanden en het tandvlees schoon blijven. Heen en weer bewegende bewegingen beschadigen en irriteren het tandvlees sneller. De beste resultaten zijn te behalen door telkens na een maaltijd de tanden te poetsen, het liefst meer dan twee keer per dag.

Tong reinigen

Om een overgroei van bacteriën in de mond te voorkomen, is het eveneens belangrijk om de tong dagelijks te reinigen met een tongreiniger.

Mondwater gebruiken

Door het gebruik van mondwater na het poetsen en flossen van de tanden, is het mogelijk om via het mondwater plaatsen te bereiken die gemakkelijk te missen zijn met het poetsen en flossen van de tanden.

Tandarts bezoeken

Het is naast het goed poetsen en flossen van de tanden belangrijk om minimaal één keer per jaar een tandarts op te zoeken. De tandarts voert een grondige reiniging van de tanden uit en helpt de opbouw van tandplak te verminderen. Hij bemerkt bovendien vroege tekenen van tandvleesaandoeningen of andere problemen in de mond.

Levensstijl

Patiënten stoppen best met roken en drinken slechts beperkt of geen alcohol.

Voeding

Mensen nuttigen een gezonde en evenwichtige voeding zodat voedings- en vitaminetekorten niet ontstaan. Voldoende water drinken en opteren voor suikervrije dranken zijn belangrijke adviezen.

Lees verder

• Bloedend tandvlees: Oorzaken en tips bij tandvleesbloeding
• Tandvleespijn: Oorzaken van pijnlijk tandvlees
• Jeukend tandvlees: Oorzaken van tandvlees dat jeukt
• Bultjes op tandvlees: Oorzaken van puistjes en knobbeltjes
• Donker tandvlees: Oorzaken van zwarte of bruine verkleuring