Jeukend tandvlees: Oorzaken van tandvlees dat jeukt

Gezond tandvlees beschermt de tanden. In bepaalde omstandigheden ervaren mensen jeukend tandvlees. Dit wijst vaak op de aanwezigheid van bacteriën tussen de tanden en het tandvlees. Er zijn veel mogelijke oorzaken voor tandvleesjeuk, zoals bijvoorbeeld een droge mond of tandplak. Huishoudmiddeltjes zijn meestal nuttig voor een patiënt waarbij enkel het tandvlees jeukt en geen andere tekenen optreden. Bij aanhoudende jeuk of andere aanwezige symptomen is een tandartsbezoek aangewezen, omdat dit mogelijk wijst op een onderliggende medische aandoening waarvoor een professionele behandeling vereist is. Het risico op tandvleesproblemen verminderen is tot slot mogelijk door het hanteren van een goede mondhygiëne.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van jeukend tandvlees
• Allergie
• Droge mond
• Hormonale veranderingen
• Kunstgebit
• Letsels
• Tandenknarsen
• Tandplak
• Andere oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken bij jeukend tandvlees
• Behandeling van jeukend tandvlees
• Opvolging
• Prognose van tandvleesjeuk
• Complicaties van jeukend tandvlees
• Preventie van tandvlees dat jeukt

Epidemiologie

Jeukend tandvlees is een veelvoorkomend probleem, maar de prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Het komt vaak voor bij patiënten met tandvleesontsteking of andere mondgezondheidsproblemen. De exacte prevalentie is moeilijk te bepalen, aangezien jeukend tandvlees kan voortkomen uit verschillende aandoeningen, variërend van mild tot ernstig. Volgens sommige studies komt het voor bij een significant percentage van de volwassenen, met name bij ouderen en mensen die kampen met een slechte mondhygiëne.

Prevalentie bij ouderen
Ouderen vormen een risicogroep voor jeukend tandvlees, vooral vanwege de toenemende kans op parodontale aandoeningen. Naarmate mensen ouder worden, neemt de kans op het ontwikkelen van tandvleesaandoeningen toe, die vaak gepaard gaan met symptomen zoals jeuk, gevoeligheid en bloeding. Daarnaast kunnen veroudering en het gebruik van medicijnen (zoals bloedverdunners of antihistaminica) de mondgezondheid beïnvloeden, wat leidt tot jeukend tandvlees.

Verband met mondgezondheid
Jeukend tandvlees wordt vaak geassocieerd met slechte mondhygiëne en tandvleesontsteking (gingivitis). Wanneer de mondhygiëne niet op peil is, kan tandplak zich ophopen langs de tandvleesrand, wat leidt tot irritatie en jeuk. Langdurige ontsteking kan zich ontwikkelen tot parodontitis, wat ernstigere symptomen veroorzaakt, zoals pijn, bloeding en zelfs tandverlies. Een andere veelvoorkomende oorzaak van jeukend tandvlees is het gebruik van bepaalde tandpasta's, mondspoelingen of zelfs voedselallergieën, die het tandvlees kunnen irriteren.

Oorzaken van jeukend tandvlees
Er zijn verschillende oorzaken voor jeukend tandvlees, variërend van tandvleesontsteking tot aandoeningen zoals diabetes, hormonale schommelingen en bepaalde medicijnen. De frequentie van het optreden van jeukend tandvlees is ook hoger bij mensen die roken, aangezien roken de bloedcirculatie in het tandvlees vermindert, wat leidt tot een verminderde weerstand tegen infecties.

Mechanisme

Jeukend tandvlees ontstaat vaak door ontsteking en irritatie van het tandvleesweefsel. Deze aandoeningen kunnen leiden tot een verhoogde gevoeligheid van de zenuwen in het tandvlees, wat resulteert in het gevoel van jeuk. De fysiologie achter jeuk in het tandvlees kan complex zijn en omvat zowel immuunreacties als veranderingen in de lokale bloedcirculatie.

Ontsteking van het tandvlees (gingivitis)
Bij gingivitis, de meest voorkomende oorzaak van jeukend tandvlees, ontstaat de irritatie door ophoping van tandplak langs de tandvleesrand. Dit leidt tot een ontstekingsreactie, waarbij het immuunsysteem reageert op de bacteriën in de tandplak. De ontsteking zorgt ervoor dat de bloedvaten in het tandvlees verwijden, wat kan leiden tot zwelling, bloeding en jeuk. Als de ontsteking onbehandeld blijft, kan het zich ontwikkelen tot parodontitis, wat ernstigere gevolgen heeft voor het tandvlees en het omliggende bot.

Verminderde bloedcirculatie
De bloedcirculatie in het tandvlees speelt een cruciale rol in de gezondheid van het mondweefsel. Wanneer de circulatie vermindert, zoals bij ouderen of mensen die roken, neemt de zuurstoftoevoer naar het tandvlees af, wat het risico op infecties en irritaties verhoogt. Dit kan leiden tot jeukend tandvlees als gevolg van verminderde genezing en verhoogde gevoeligheid van de zenuwen.

Allergieën en irriterende stoffen
Bepaalde stoffen, zoals ingrediënten in tandpasta of mondspoelingen, kunnen het tandvlees irriteren en een jeukend gevoel veroorzaken. Dit geldt ook voor allergieën, die de gevoeligheid van het tandvlees kunnen verhogen. In sommige gevallen kunnen voedselallergieën ook bijdragen aan jeukend tandvlees, vooral als er een directe reactie optreedt na het eten van bepaalde voedingsmiddelen.

Oorzaken van jeukend tandvlees

Allergie

Patiënten met een allergische reactie ervaren mogelijk jeuk in de mond. Zij reageren bijvoorbeeld allergisch op bepaalde voedingsmiddelen, medicijnen of metaal in tandvullingen. Ook patiënten met hooikoorts ervaren een brandend gevoel, jeuk of zwelling van de mond, het gezicht, de tong of de keel door het eten van rauwe groenten of fruit. Zij lijden aan het oraal allergiesyndroom (OAS: symptomen aan de mond na het eten van bepaalde voedingsmiddelen, vooral rauwe groenten en rauw fruit). Wanneer rauw fruit of groenten een allergische reactie uitlokken, is het verstandig om deze te mijden of anders door ze af te pellen (indien mogelijk). Ook het vermijden van medicijnen die leiden tot een allergische reactie is aanbevolen. Antihistaminica behandelen een allergische reactie.

Droge mond

Wanneer een patiënt tandvlees heeft dat jeukt, is dit vaak te wijten aan een droge mond (xerostomie). In bepaalde omstandigheden (aandoening, medicatiegebruik of voedingsmiddelen) produceert het lichaam te weinig speeksel, waardoor een droge mond tot stand komt. Patiënten krijgen het advies om veel water te drinken zodat de tandvleesjeuk stopt.

Hormonale veranderingen

Hormonale veranderingen tijdens de puberteit, de zwangerschap of de menopauze zijn risicofactoren voor jeuk aan het tandvlees alsook voor tandvleesaandoeningen.

Kunstgebit

Kunstgebitten die niet goed passen, leiden mogelijk tot een jeukend gevoel in het tandvlees. Door het fout passende kunstgebit ontstaat een gat tussen het tandvlees en het kunstgebit. Wanneer mensen voedsel eten, blijven in dit gat voedselresten achter. Dit is de ideale voedingsbodem voor bacteriën. Dit veroorzaakt jeuk, maar mogelijk ontstaat hierdoor ook een ontsteking. Het spoelen van de mond met koud water is een goede manier om de ontsteking te verlichten en vaak is dit genoeg om irriterende stoffen die vastzitten tussen het tandvlees en de tanden te verwijderen. Spoelen met zout water of zelfs mondwater is nuttig als koud water alleen geen verlichting biedt.

Letsels

Wanneer een letsel aan de tanden, het tandvlees of de mond geneest, brengt dit jeuk met zich mee.

Tandenknarsen

Bruxisme is de medische term voor onbewust tandenknarsen met kaakpijn en tandpijn. Het knarsen beschadigt de tanden en het tandvlees, waaronder glazuur wegslijt of het tandvlees aangetast is. Het dragen van een mondbeschermer die tandenknarsen voorkomt, is de beste optie om verdere schade aan de tanden en het tandvlees te voorkomen.

Tandplak

Tandplak op de tanden en het tandvlees is vaak de oorzaak van tandvleesjeuk. De tandplak bevat bacteriën die een aantal eenvoudige suikers uit voedsel en drank afbreken. Als de tandplak lang op de tanden blijft zitten, verhardt dit en ontwikkelt de patiënt tandsteen. Tandsteen is niet zomaar met een flos of een tandenborstel te verwijderen. Door tandsteen onder de tandvleesrand ontstaat geïrriteerd en ontstoken tandvlees (gingivitis) in combinatie met een slechte adem (halitose). Wanneer het tandvlees jeukt, is dit vaak het gevolg van een slechte mondhygiëne. Tandplak bouwt zich namelijk op doordat de tanden en het tandvlees niet schoon genoeg worden gehouden. Een goede mondhygiëne is noodzakelijk. Wanneer enkel jeuk aanwezig is, volgt de patiënt de volgende adviezen:

• tanden poetsen, flossen en antibacterieel mondwater gebruiken
• de mond spoelen met een zoutoplossing
• een antihistaminicum zonder voorschrift nemen als de jeuk veroorzaakt is door een allergie

Een tandarts of mondhygiënist verwijdert alle tandsteen.

Andere oorzaken

Minder vaak voorkomende oorzaken van jeukend tandvlees zijn onder meer:

• kinderziektes bij jongere kinderen
• kinderziektes bij volwassenen tussen de 17 en 21 jaar (wanneer de verstandskiezen meestal doorkomen)
• aften, orale herpes of virale infecties die het tandvlees aantasten
• tandabcessen (ophoping van pus in tand door bacteriële infectie)

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van jeukend tandvlees kunnen vergroten. De meeste van deze factoren zijn gerelateerd aan mondgezondheid, levensstijl en medische aandoeningen.

Slechte mondhygiëne
Onvoldoende mondhygiëne is de belangrijkste risicofactor voor tandvleesontsteking en jeukend tandvlees. Tandplak dat zich ophoopt langs de tandvleesrand kan ontsteking veroorzaken, wat leidt tot symptomen zoals jeuk, zwelling en bloeding. Regelmatig poetsen en flossen kan de ophoping van tandplak voorkomen en zo het risico op jeukend tandvlees verminderen.

Roken
Roken is een belangrijke risicofactor voor tandvleesaandoeningen. Het heeft een negatief effect op de bloedcirculatie in het tandvlees, wat het herstel van beschadigd tandvlees belemmert en het risico op infecties verhoogt. Roken wordt ook geassocieerd met een slechtere reactie van het immuunsysteem, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van jeukend tandvlees.

Diabetes
Diabetes kan de mondgezondheid beïnvloeden, aangezien hoge bloedsuikerspiegels de groei van bacteriën bevorderen, wat de kans op tandvleesontsteking vergroot. Patiënten met diabetes hebben daardoor een verhoogd risico op het ontwikkelen van jeukend tandvlees, vooral als hun bloedsuiker niet goed onder controle is.

Medicatiegebruik
Bepaalde medicijnen kunnen bijwerkingen hebben die het tandvlees beïnvloeden, zoals een droge mond of irritatie. Medicijnen zoals antihistaminica, bloeddrukmedicatie en bepaalde antidepressiva kunnen het risico op jeukend tandvlees verhogen, omdat ze de speekselproductie verminderen, wat de mond gezonder houdt.

Risicogroepen

Verschillende patiëntengroepen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van jeukend tandvlees, met name ouderen, mensen met chronische ziekten en patiënten die bepaalde medicijnen gebruiken.

Ouderen
Ouderen vormen een risicogroep voor jeukend tandvlees, vooral vanwege de verhoogde kans op parodontale aandoeningen en de effecten van veroudering op de mondgezondheid. Ouderen hebben vaak minder speekselproductie, wat de mondomgeving verandert en de kans op irritatie vergroot. Daarnaast neemt de mondhygiëne vaak af bij ouderen, wat het risico op tandvleesproblemen vergroot.

Patiënten met chronische ziekten
Patiënten met aandoeningen zoals diabetes, hart- en vaatziekten en auto-immuunziekten hebben een verhoogd risico op mondgezondheidsproblemen, waaronder jeukend tandvlees. Chronische ziekten beïnvloeden vaak het immuunsysteem en de bloedcirculatie, wat de mondgezondheid verslechtert en bijdraagt aan tandvleesontsteking.

Patiënten die bepaalde medicijnen gebruiken
Patiënten die medicijnen gebruiken die de speekselproductie verminderen (zoals antihistaminica of bepaalde antidepressiva) kunnen vatbaarder zijn voor mondgezondheidsproblemen zoals jeukend tandvlees. Dit komt doordat speeksel een belangrijke rol speelt bij het beschermen van het tandvlees tegen infecties en irritaties.

Symptomen

De tandarts vindt het belangrijk om de bijkomende symptomen te kennen, omdat dit vaak helpt bij het diagnosticeren van het onderliggende probleem. Wanneer het gehemelte ook jeukt, is vaak sprake van een allergie. Een tandvleesaandoening kenmerkt zich door rood, geïrriteerd of ontstoken tandvlees. Een patiënt met pijn of zwelling van het tandvlees heeft vaak een verwonding opgelopen of lijdt aan een tandabces. Kortstondig bloedend tandvlees komt vaak voor, bijvoorbeeld wanneer een patiënt voor het eerst met flossen begint. Wanneer echter vaker tandvleesbloedingen optreden, wijst dit mogelijk op een onderliggend probleem dat de tandarts moet controleren.

Alarmsymptomen

Jeukend tandvlees kan een teken zijn van verschillende aandoeningen. Het is belangrijk om andere symptomen te monitoren die kunnen wijzen op een ernstigere onderliggende aandoening.

Bloedend tandvlees
Bloedend tandvlees in combinatie met jeuk kan wijzen op gingivitis of parodontitis. Als jeukend tandvlees gepaard gaat met bloeden bij het poetsen of flossen, is het essentieel om een tandarts te raadplegen voor een grondige evaluatie en behandeling.

Pijn of zwelling
Pijn en zwelling van het tandvlees kunnen wijzen op een infectie of ontsteking. Als jeukend tandvlees gepaard gaat met pijn of zwelling, moet er snel medische aandacht worden gezocht om verdere schade aan het tandvlees te voorkomen.

Verlies van tanden
In ernstige gevallen van parodontitis kan jeukend tandvlees leiden tot het verlies van tanden. Het is belangrijk om onmiddellijk een zorgverlener te raadplegen als er tekenen zijn van tandverlies of beweging van tanden.

Diagnose en onderzoeken bij jeukend tandvlees

Bij de diagnose van jeukend tandvlees zal de tandarts een grondige mondonderzoek uitvoeren. Dit kan omvatten:

• Een visuele inspectie van het tandvlees en de tanden om tekenen van ontsteking, tandplak of tandsteen te identificeren
• Een beoordeling van de medische geschiedenis, inclusief gebruik van medicijnen, allergieën en recente veranderingen in dieet of mondhygiëne
• Tests zoals röntgenfoto’s om eventuele onderliggende tandheelkundige problemen te identificeren, zoals tandabcessen of tandsteen
• Verwijzingen naar specialisten, indien nodig, voor verdere evaluatie van allergieën of systemische aandoeningen

Behandeling van jeukend tandvlees

De behandeling van jeukend tandvlees hangt af van de onderliggende oorzaak:

• Bij allergieën: Vermijd de allergenen en gebruik antihistaminica indien nodig
• Bij een droge mond: Verhoog de speekselproductie door voldoende water te drinken en eventueel speekselstimulerende middelen te gebruiken
• Bij een kunstgebit: Zorg ervoor dat het kunstgebit goed past en laat het eventueel aanpassen door een tandarts
• Bij tandplak en tandsteen: Onderga professionele reiniging door een tandarts of mondhygiënist en houd een goede mondhygiëne aan
• Bij tandenknarsen: Gebruik een mondbeschermer om verdere schade te voorkomen

Opvolging

Opvolging van jeukend tandvlees is cruciaal voor het vaststellen van de onderliggende oorzaak en het kiezen van de juiste behandeling. Regelmatige controles bij de tandarts kunnen helpen om tandvleesproblemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen, waardoor verdere complicaties worden voorkomen.

Prognose van tandvleesjeuk

Jeukend tandvlees is vaak een teken van een mogelijk probleem, zoals tandvleesaandoeningen. Wanneer de tekenen dan ook aanhouden na enkele dagen van thuisbehandelingen, of wanneer andere, ernstigere symptomen optreden, is advies van een tandarts noodzakelijk.

Complicaties van jeukend tandvlees

Jeukend tandvlees kan leiden tot verdere complicaties als het niet goed wordt behandeld:

• Gingivitis: Ontsteking van het tandvlees die kan verergeren tot parodontitis
• Parodontitis: Een ernstigere vorm van tandvleesontsteking die kan leiden tot verlies van tandvlees en tanden
• Halitose: Slechte adem door infecties of ontstekingen in de mond
• Kaakpijn: Door bruxisme of andere aandoeningen

Preventie van tandvlees dat jeukt

Het is noodzakelijk om zowel de tanden als het tandvlees goed te verzorgen voor het verbeteren van de mondgezondheid. Mensen poetsen minimaal twee keer per dag de tanden met fluoride tandpasta en flossen ook twee keer per dag tussen de tanden. Mondwater is nuttig voor patiënten die regelmatig tandvleesproblemen of infecties hebben. Stoppen met roken is nodig; dit vertraagt het genezingsproces, veroorzaakt vlekken op de tanden en verhoogt het risico op tandvleesaandoeningen.

Lees verder

• Gingivitis: Ontsteking van tandvlees door plaque op tanden
• Bruxisme: Onbewust tandenknarsen met pijn aan tanden en kaak
• Jeuk in de mond: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Bloedend tandvlees: Oorzaken en tips bij tandvleesbloeding
• Zwart tandvlees: Oorzaken van zwarte vlekken op tandvlees