Zwart tandvlees: Oorzaken van zwarte vlekken op tandvlees

De kleur van het tandvlees is normaal gesproken rood of roze. In sommige gevallen kunnen er echter verkleuringen optreden, zoals zwarte vlekken of een volledig zwart tandvlees. Zwarte verkleuring van het tandvlees kan voortkomen uit verschillende medische aandoeningen, het gebruik van bepaalde medicaties of roken. Wanneer een zwarte verkleuring van het tandvlees optreedt, is het raadzaam om een arts te raadplegen voor een correcte diagnose en snelle behandeling. De meeste oorzaken van zwart tandvlees zijn goed te behandelen, en de prognose is vaak uitstekend. Slechts zelden wijst een donkere verkleuring op een ernstiger probleem waarvoor uitgebreide behandeling nodig is. Vaak gaan dergelijke verkleuringen gepaard met andere symptomen, wat de prognose kan beïnvloeden.

• Aandoeningen en zwart tandvlees
• Acute necrotiserende ulceratieve gingivitis
• Blue naevus
• Kneuzing
• Melanine
• Mondkanker
• Oraal melanoacanthoom
• Peutz-Jeghers-syndroom
• Trombocytopenie (verlaagd aantal bloedplaatjes)
• Ziekte van Addison
• Omgevingsfactoren en tandvleesverkleuring
• Amalgaam
• Medicatie
• Roken
• Preventie van zwarte vlekken op het tandvlees

Aandoeningen en zwart tandvlees

Acute necrotiserende ulceratieve gingivitis

Acute necrotiserende ulceratieve gingivitis (loopgraafmond, necrotiserende ulceratieve parodontitis) is een ernstige vorm van tandvleesontsteking, veroorzaakt door een snelle groei van bacteriën in de mond, vaak als gevolg van verwaarlozing van mondhygiëne, stress, slaapgebrek of een ongezond dieet. De bacteriën veroorzaken een dode weefsellaag op het tandvlees, wat een zwart uiterlijk kan geven. Deze aandoening gaat vaak gepaard met bloedend tandvlees, pijnlijk tandvlees, veel speeksel, een stinkende adem (halitose), een algemeen ziek gevoel (malaise) en koorts. Daarnaast kunnen er zweren op het tandvlees ontstaan aan de randen van de tanden. Behandeling omvat meestal mondreiniging door een tandarts, het voorschrijven van antibiotica, en het gebruik van medicinaal mondwater. Het is belangrijk om goede tand- en tandvleeshygiëne te handhaven om herhaalde infecties te voorkomen.

Blue naevus

Een blue naevus is een goedaardige, ronde, platte of licht verhoogde moedervlek die soms op het tandvlees voorkomt. Deze zwart-blauwe moedervlek lijkt op een sproet. De oorzaak is meestal onbekend, maar kinderen, tieners en vrouwen hebben er vaker last van. Behandeling is doorgaans niet nodig, maar als de grootte, kleur of vorm verandert, kan een biopsie worden uitgevoerd om de aanwezigheid van kanker uit te sluiten.

Kneuzing

Een verwonding aan het tandvlees, bijvoorbeeld door een val op het gezicht, het eten van scherpe voorwerpen, of door het te hard borstelen, kan leiden tot een kneuzing van het tandvlees. Dit manifesteert zich meestal als donkerrode, paarse of zelfs zwarte vlekken. Andere symptomen kunnen lichte tandvleesbloeding en tandvleespijn zijn. Meestal is medische behandeling niet nodig, en verdwijnen de symptomen vanzelf na verloop van tijd.

Melanine

Melanine is een pigment dat verantwoordelijk is voor de kleur van huid, haar en ogen. Een verhoogde hoeveelheid melanine kan ook leiden tot een donkerder kleur van het tandvlees. Als het tandvlees vanaf de geboorte donker is en de persoon geen andere gezondheidsproblemen heeft, is dit meestal geen reden tot bezorgdheid. Veranderingen in de kleur van het tandvlees, zoals een geleidelijke of plotselinge verkleuring, kunnen echter wijzen op een medisch probleem en moeten worden geëvalueerd door een arts.

Mondkanker

Bij mondkanker kan zwarte verkleuring van het tandvlees optreden, samen met andere symptomen zoals zweren in de mond, mondbloedingen, zwelling, stemveranderingen en chronische keelpijn. Een biopsie is noodzakelijk om mondkanker te bevestigen. Beeldvormende onderzoeken, zoals een CT-scan of PET-scan, kunnen helpen bij het opsporen van eventuele uitzaaiingen. Bij niet-uitgezaaide kanker is chirurgische verwijdering vaak de behandeling van keuze. In het geval van metastasen worden radiotherapie en/of chemotherapie ingezet om de kankercellen te bestrijden. Het stoppen met alcohol en roken is cruciaal voor het verminderen van het risico op mondkanker.

Oraal melanoacanthoom

Een oraal melanoacanthoom is een goedaardige aandoening die zich uit in donkere vlekken op het tandvlees en andere mondweefsels. Het komt vaker voor bij jongeren en wordt vaak veroorzaakt door trauma of wrijving in de mond. Hoewel de oorzaak onbekend is, is deze aandoening meestal goedaardig en vereist geen behandeling, tenzij veranderingen optreden in de grootte of het uiterlijk van de vlekken.

Peutz-Jeghers-syndroom

Het Peutz-Jeghers-syndroom is een genetische aandoening die gepaard gaat met een verhoogd risico op het ontwikkelen van poliepen en kanker. Patiënten vertonen vaak donkerblauwe of donkerbruine sproeten op het lichaam, inclusief in de mond en op de huid van de vingers en tenen. Deze sproeten verschijnen meestal in de kindertijd en vervagen met de leeftijd. Bij kinderen kunnen ook darmbloedingen of verstoppingen optreden (darmobstructies). Genetisch onderzoek kan het Peutz-Jeghers-syndroom bevestigen, en de behandeling richt zich op het beheersen van symptomen en het monitoren van mogelijke complicaties.

Trombocytopenie (verlaagd aantal bloedplaatjes)

Trombocytopenie, oftewel een laag aantal bloedplaatjes, kan leiden tot problemen met de bloedstolling. Dit kan zich uiten in blauwe of donkere plekken op het tandvlees, een bloedneus, en/of bloedend tandvlees. De behandeling van trombocytopenie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en kan variëren van medicatie tot andere therapeutische benaderingen.

Ziekte van Addison

De ziekte van Addison is een bijnieraandoening waarbij onvoldoende hormonen worden geproduceerd door de bijnieren. Deze aandoening kan worden veroorzaakt door een auto-immuunreactie die de bijnieren aanvalt en beschadigt. Vroege symptomen zijn onder andere:

• Verlies van eetlust
• Overmatige dorst (polydipsie)
• Onbedoeld gewichtsverlies
• Spierzwakte
• Vermoeidheid

Naarmate de ziekte vordert, kan hyperpigmentatie optreden, wat leidt tot donkere vlekken op de huid (zoals knieën, knokkels, handpalmen en rond littekens), donker tandvlees en donkergekleurde lippen. Onbehandeld kan de ziekte van Addison leiden tot ernstige complicaties zoals een bijniercrisis (Addison-crisis), gekenmerkt door ernstige uitdroging (dehydratie), snelle ademhaling (tachycardie), slaperigheid (slaperigheid), en een bleke, klamme huid (pallor). Een bijniercrisis is een medisch noodgeval dat onmiddellijke medische aandacht vereist.

Omgevingsfactoren en tandvleesverkleuring

Amalgaam

Amalgaam is een mengsel van metalen dat wordt gebruikt voor vullingen en kronen door tandartsen. Soms kunnen deeltjes van dit materiaal losraken en onder de huid van het tandvlees komen, vaak nabij een vulling. Dit kan leiden tot zwarte, grijze of blauwe vlekken in de mond. Meestal is verdere behandeling niet nodig, tenzij er andere symptomen optreden.

Medicatie

Minocycline, een antibioticum voorgeschreven voor de behandeling van acne en bepaalde infecties zoals chlamydia, kan in zeldzame gevallen leiden tot verkleuring van de mondslijmvliezen. Als een patiënt tandvleesverkleuring ervaart door dit medicijn, is het belangrijk om dit met de arts te bespreken zodat een alternatieve behandeling kan worden overwogen.

Roken

Roken kan leiden tot verkleuring van het tandvlees, bekend als 'rokersmelanose'. De nicotine in tabak verhoogt de productie van melanocyten (cellen die melanine produceren), wat leidt tot een bruine of zwarte verkleuring van het tandvlees. In sommige gevallen kan het gehele tandvlees zwart worden, of kunnen er vlekken optreden. Rookgerelateerde verkleuring kan ook worden waargenomen aan de binnenkant van de wangen en de onderlip. Het stoppen met roken kan de verkleuring verminderen en de symptomen omkeren.

Preventie van zwarte vlekken op het tandvlees

Het handhaven van een goede mondhygiëne is cruciaal voor het voorkomen van verkleuring van het tandvlees. Dit omvat het tweemaal daags poetsen van de tanden, dagelijks flossen, het gebruik van mondwater, het reinigen van de tong, en het borstelen van het tandvlees met een zachte tandenborstel. Ook is het belangrijk om jaarlijks een tandarts te bezoeken en de suikerinname te beperken om de mondgezondheid te bevorderen.