Hyperpigmentatie: Donkere vlekken in de huid

Melanine is verantwoordelijk voor de kleur van huid en haar. Hyperpigmentatie ontstaat wanneer er te veel melanine wordt geproduceerd in bepaalde huidgebieden, waardoor deze plekken donkerder zijn dan de rest van de huid. Blootstelling aan de zon, hormonale veranderingen en infecties zijn enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van hyperpigmentatie. Hoewel hyperpigmentatie zelf meestal geen medische noodsituatie vormt, kan het soms wijzen op een onderliggende aandoening. De uiterlijke veranderingen die gepaard gaan met hyperpigmentatie kunnen psychologisch ingrijpend zijn voor de patiënt. Sommige vormen van hyperpigmentatie, zoals sproeten, worden echter als normaal beschouwd. Een zorgvuldige huidanalyse en passende behandeling zijn cruciaal om de donkere vlekken te onderzoeken en te behandelen.

• Café-au-lait-vlekken op de huid
• Chloasma
• Het Peutz-Jeghers-syndroom
• Infecties
• Lentigines (ouderdomsvlekken)
• Metabole / endocriene effecten in combinatie met hyperpigmentatie
• Urticaria pigmentosa
• Huid
• Zomersproeten

Café-au-lait-vlekken op de huid

Café-au-lait-vlekken (koffie-met-melk-vlekken) zijn geelbruine tot donkerbruine vlekken die variëren van klein tot groot en vooral bij jonge kinderen voorkomen. Ze kunnen wijzen op verschillende aandoeningen:

• ataxia telangiectasia
• Fanconi-anemie (tekort van alle bloedcellen en afwijkingen)
• het McCune-Albright-syndroom (symptomen aan botten, hormonen en huid)
• multiple endocriene neoplasie type 1
• neurofibromatose type 1 en 2 (afwijkingen aan huid en ogen)
• tubereuze sclerose (neurocutane aandoening met de vorming van tumoren)

Chloasma

Chloasma, ook bekend als melasma, wordt gekenmerkt door vlekkige, geelbruine verkleuringen die vaak symmetrisch op de wangen en het voorhoofd verschijnen (chloasma faciei). Vrouwen hebben vaker last van chloasma dan mannen. Deze vorm van hyperpigmentatie kan spontaan optreden, maar er zijn diverse risicofactoren:

• Langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht
• Hormonale invloeden zoals oestrogenen, progesteron, anticonceptiepillen, en zwangerschap
• Leverziekten
• Aandoeningen van de bijnieren of de baarmoeder (chloasma uterinum)
• Cachexie (uitmergeling) (chloasma cachecticorum)
• Chronische malaria
• Kanker
• Tuberculose

Het Peutz-Jeghers-syndroom

Het Peutz-Jeghers-syndroom is een autosomaal dominante aandoening die leidt tot bruine vlekken op de lippen en rond de mond. Deze aandoening gaat vaak gepaard met de vorming van poliepen in de maag (maagpoliepen) en darmen (darmpoliepen).

Epidemiologie
Het Peutz-Jeghers-syndroom komt relatief zeldzaam voor en heeft een prevalentie van ongeveer 1 op de 25.000 tot 1 op de 200.000 mensen.

Oorzaken
Het syndroom wordt veroorzaakt door mutaties in het STK11-gen (ook bekend als LKB1). Dit gen speelt een rol bij de regulatie van celgroei en -differentiatie.

Risicofactoren
Familiegeschiedenis van het syndroom vergroot het risico aanzienlijk, aangezien het een autosomaal dominante erfelijke aandoening is.

Symptomen
Naast de huidvlekken kunnen patiënten last hebben van buikpijn, obstructie en bloedingen door poliepen in het maagdarmkanaal.

Alarmsymptomen
Bij plotselinge of ernstige buikpijn, onverklaarbaar gewichtsverlies, of veranderingen in ontlasting dient medische hulp te worden ingeschakeld.

Diagnose en onderzoeken
De diagnose wordt gesteld op basis van klinische symptomen en kan worden bevestigd door genetisch onderzoek en endoscopische inspectie van het maagdarmkanaal.

Behandeling
Behandeling richt zich op het monitoren en verwijderen van poliepen om complicaties te voorkomen. Regelmatige screening en follow-up zijn essentieel.

Prognose
De prognose is afhankelijk van de vroege opsporing en behandeling van poliepen. Onbehandelde poliepen kunnen leiden tot kanker in de maag of darmen.

Complicaties
Complicaties kunnen onder andere kanker in het maag-darmkanaal omvatten als de poliepen niet tijdig worden verwijderd.

Preventie
Er is geen bekende manier om het Peutz-Jeghers-syndroom te voorkomen, maar vroege detectie en monitoring kunnen de impact van de aandoening minimaliseren.

Infecties

Hyperpigmentatie kan ook optreden als gevolg van bepaalde infecties, zoals:

• Pityriasis versicolor: Een schimmelinfectie die leidt tot schilferige vlekken op de huid, die donkerder of lichter kunnen zijn dan de omliggende huid.
• Tinea nigra: Een schimmelinfectie die donkere vlekken op de handpalmen veroorzaakt.

Lentigines (ouderdomsvlekken)

Lentigines, ook wel 'levervlekken' of ouderdomsvlekjes genoemd, zijn kleine, vaak iets verheven pigmentvlekken die meestal minder dan 5 mm groot zijn. Ze zijn goedaardig en ontstaan vaak als gevolg van langdurige blootstelling aan zonlicht. Deze vlekken lijken op sproeten, maar blijven meestal aanwezig in de winter.

Oorzaken
Lentigines ontstaan door blootstelling aan UV-stralen die de huid beschadigen en leiden tot overproductie van melanine.

Symptomen
De vlekken zijn vaak bruin of zwart en kunnen variëren in grootte en vorm. Ze zijn meestal asymptomatisch maar kunnen esthetisch storend zijn.

Alarmsymptomen
Als lentigines plotseling veranderen van kleur of grootte, of als er symptomen zoals jeuk of bloeding optreden, moet medische hulp worden ingeschakeld.

Diagnose en onderzoeken
De diagnose wordt meestal gesteld door visueel onderzoek van de huid. In sommige gevallen kan een huidbiopsie nodig zijn om andere aandoeningen uit te sluiten.

Behandeling
Behandeling kan bestaan uit chemische peelings, lasertherapie of cryotherapie, afhankelijk van de ernst en locatie van de vlekken.

Prognose
Lentigines zijn goedaardig en hebben een goede prognose. Ze kunnen echter opnieuw verschijnen, vooral bij voortdurende blootstelling aan zonlicht.

Complicaties
Er zijn geen ernstige complicaties verbonden aan lentigines, maar ze kunnen cosmetisch storend zijn en in sommige gevallen de diagnose van huidkanker bemoeilijken.

Preventie
Bescherm de huid tegen UV-stralen door het dragen van zonnebrandcrème, hoeden en beschermende kleding.

Metabole / endocriene effecten in combinatie met hyperpigmentatie

Hyperpigmentatie kan ook optreden in combinatie met metabole en endocriene aandoeningen:

• Chronische leverziekte, zoals hemochromatose, een aandoening waarbij ijzer zich ophoopt in het lichaam en orgaanschade veroorzaakt.
• Het Cushing-syndroom, gekenmerkt door een overproductie van cortisol, wat leidt tot huidveranderingen, spier- en botproblemen.
• De ziekte van Addison, waarbij de bijnieren onvoldoende hormonen produceren.
• Het syndroom van Nelson, dat kan optreden als gevolg van het Cushing-syndroom en wordt gekenmerkt door hyperpigmentatie en hypofyse-tumoren.

Urticaria pigmentosa

Huid

Urticaria pigmentosa, ook bekend als 'cutane mastocytose', is een aandoening die gekenmerkt wordt door meerdere donkere huidvlekken bij kinderen. Deze huidvlekken hebben de neiging om bij wrijving rood en jeukend te worden, een teken dat bekend staat als het teken van Darier. In sommige gevallen kunnen blaren ontstaan op de huidletsels. De aandoening verdwijnt vaak spontaan bij kinderen, maar kan chronisch zijn bij volwassenen.

Epidemiologie
Urticaria pigmentosa komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen en kan in ongeveer 10-20% van de gevallen leiden tot systemische mastocytose.

Oorzaken
Het wordt veroorzaakt door een overmatige ophoping van mestcellen in de huid, vaak door een genetische mutatie.

Risicofactoren
Familiegeschiedenis van mastocytose en genetische factoren kunnen het risico verhogen.

Symptomen
Symptomen omvatten huidvlekken die bij aanraking rood en jeukend worden, blaarvorming, en in zeldzame gevallen systemische symptomen zoals piepende ademhaling, blozen, flauwvallen en diarree.

Alarmsymptomen
Bij systemische symptomen of ernstige huidreacties is het belangrijk om medische hulp in te schakelen. Anafylaxie komt zelden voor maar is een ernstige complicatie.

Diagnose en onderzoeken
De diagnose wordt vaak bevestigd door een huidbiopsie die een verhoogd aantal mastcellen in de huid aantoont.

Behandeling
Behandeling kan bestaan uit antihistaminica, fototherapie en het vermijden van triggers. In ernstige gevallen kan medicamenteuze therapie nodig zijn.

Prognose
Bij kinderen verdwijnt de aandoening vaak spontaan. Bij volwassenen kan de aandoening chronisch zijn en behandeling vereist.

Complicaties
Systemische mastocytose kan leiden tot orgaanschade, vooral aan het bot, maag-darmkanaal, lever en milt.

Preventie
Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen, maar het vermijden van bekende triggers kan symptomen helpen verminderen.

Zomersproeten

Zomersproeten, medisch bekend als 'efeliden', zijn kleine bruine vlekjes die verschijnen na blootstelling aan zonlicht. Deze onschuldige vlekjes verdwijnen meestal in de winter en zijn vooral genetisch bepaald. Personen met een lichte huid- en oogkleur hebben een grotere kans om sproeten te ontwikkelen.

Epidemiologie
Sproeten komen vaak voor bij mensen met een lichte huid en zijn genetisch bepaald. Ze verschijnen meestal in de kindertijd en verminderen vaak met de leeftijd.

Oorzaken
Sproeten ontstaan door blootstelling aan UV-stralen die leiden tot lokale overproductie van melanine.

Symptomen
De symptomen zijn kleine, bruine vlekjes die vooral op blootgestelde huidgebieden verschijnen. Ze zijn meestal onschadelijk en veroorzaken geen fysieke symptomen.

Alarmsymptomen
Verandering in kleur of grootte van sproeten, of het optreden van nieuwe symptomen zoals jeuk, kan een teken zijn dat medische evaluatie nodig is.

Diagnose en onderzoeken
De diagnose van sproeten wordt meestal gesteld door visueel onderzoek. Verdere diagnostiek is vaak niet nodig, tenzij er sprake is van veranderingen in de vlekken.

Behandeling
Sproeten vereisen meestal geen behandeling, maar cosmetische behandelingen zoals lasertherapie kunnen worden overwogen voor esthetische redenen.

Prognose
Sproeten zijn goedaardig en hebben een goede prognose. Ze kunnen verminderen met de leeftijd en kunnen worden verminderd door zonbescherming.

Complicaties
Sproeten zelf veroorzaken geen complicaties, maar het is belangrijk om veranderingen te monitoren en te onderscheiden van andere huidafwijkingen zoals huidkanker.

Preventie
Het gebruik van zonnebrandcrème en het vermijden van overmatige blootstelling aan de zon kan helpen bij het voorkomen van nieuwe sproeten en het verminderen van de verergering van bestaande sproeten.

Lees verder

• Café-au-lait-vlekken: Koffie-met-melk-vlekken op huid