Hyperpigmentatie: Donkere vlekken in de huid

Melanine is verantwoordelijk voor de haar- en huidskleur. Hyperpigmentatie is het gevolg van de overproductie van melanine in bepaalde huidplekken, waardoor ze donkerder verschijnen dan de natuurlijke huidskleur. Blootstelling aan de zon, hormonen en een infectie zijn enkele risicofactoren voor het ontstaan van deze donkerdere vlekken op de huid. Hyperpigmentatie zelf is geen medische bedreiging, al vormt dit soms wel een symptoom van een onderliggende ziekte. De uiterlijke kenmerken van hyperpigmentatie zijn voor de patiënt zelf soms erg ingrijpend op psychisch gebied, al worden sommige vormen van hyperpigmentatie als 'vrij normaal' bestempeld, zoals sproeten. Een zorgvuldige huidanalyse en behandeling zijn dan ook nodig om de donkerdere plaatsen in de huidskleur te onderzoeken en behandelen.

• Café-au-lait vlekken op de huid
• Chloasma
• Het Peutz-Jeghers syndroom
• Infecties
• Lentigines (ouderdomsvlekken)
• Metabole / endocriene effecten in combinatie met hyperpigmentatie
• Urticaria pigmentosa
• Huid
• Infiltratie in organen
• Zomersproeten

Café-au-lait vlekken op de huid

Café-au-lait-vlekken (koffie-met-melk-vlekken op de huid) zijn geelbruine tot donkerbruine kleine tot grote huidvlekken die vooral op jonge leeftijd voorkomen bij volgende aandoeningen:

• ataxia telangiectasia
• Fanconi-anemie (tekort van alle bloedcellen en afwijkingen)
• het McCune-Albright-syndroom (symptomen aan bot, hormonen en huid)
• multiple endocriene neoplasie type 1
• neurofibromatose type 1 en 2 (afwijkingen aan huid en ogen)
• tubereuze sclerose (neurocutane aandoening met de vorming van tumoren)

Chloasma

Chloasma, ook gekend als “melasma” bestaat uit een vlekkige, geelbruine huidverkleuring die zich vaak symmetrisch op de wangen en het voorhoofd bevindt (chloasma faciei). Vrouwen lijden meer dan mannen aan chloasma. Deze vorm van hyperpigmentatie treedt soms spontaan op, al zijn wel diverse risicofactoren bekend. De huidziekte ontstaat vaak als gevolg van de langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht of onder invloed van hormonen (melanocytenstimulerend hormoon, oestrogenen, progesteron, anticonceptiepil, zwangerschap). Chloasma komt voorts onder andere voor bij leverziekten, aandoeningen van de bijnieren of de baarmoeder (chloasma uterinum), bij cachexie (uitmergeling) (chloasma cachecticorum), bij chronische malaria, kanker, tuberculose enzovoort.

Het Peutz-Jeghers syndroom

Dit is een autosomaal dominante aandoening die leidt tot bruine vlekken op de lippen en rond de mond. Vaak gaat het Peutz-Jeghers syndroom gpaard met de vorming van poliepen in de maag (maagpoliepen) en darmen (darmpoliepen).

Infecties

Bij enkele infecties komt hyperpigmentatie ook tot stand zoals bij:

• pityriasis versicolor: huidinfectie met donkere of lichte schilferige vlekken op huid
• tinea nigra: donkere vlek in handpalmen door gist (schimmel)

Lentigines (ouderdomsvlekken)

Lentigines, ook gekend als 'levervlekken' of 'ouderdomsvlekjes', zijn meer permanente kleine (minder dan 5 mm), iets verheven gekleurde vlekjes (pigmentvlekken) in de huid. Deze goedaardige vlekjes lijken op sproeten maar de ouderdomsvlekken zijn eveneens in de winter op de huid aanwezig. Levervlekken treden vooral op bij ouderen als gevolg van schade door de zonnestralen.

Ook bij een aantal ziekten verschijnen meerdere lentigines:

• het Carney-complex (lentiginose, myxomen van het hart en de huid, endocriene overactiviteit)
• het LEOPARD-syndroom (erfelijke ziekte met symptomen aan huid, ogen, longen, genitaliën, hart, longen en groei)
• het Peutz-Jeghers syndroom (symptomen in de dunne darm en op de huid)
• xeroderma pigmentosum (symptomen aan huid, ogen en hersenen)

Metabole / endocriene effecten in combinatie met hyperpigmentatie

De huid is vaak donkerder bij een chronische leverziekte, vooral bij hemochromatose (ijzerstapelingsziekte met orgaanschade). Ook komt de donkerdere huid soms voor bij het Cushing-syndroom (te veel cortisol in lichaam met symptomen aan huid, spieren en botten), de ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen door bijnieren) en het syndroom van Nelson.

Urticaria pigmentosa

Huid

Urticaria pigmentosa, ook gekend als 'cutane mastocytose' is een huidaandoening die meestal meerdere donkere huidvlekken bij kinderen veroorzaakt. Deze huidletsels hebben de neiging om bij wrijving meer rood en jeukend te worden (teken van Darier). Soms ontstaat blaarvorming op de huidletsels. In de zeldzame aangeboren, wijdverspreide vorm van de ziekte ontstaat een verdikte, leerachtige huid. Af en zijn systemische symptomen aanwezig, zoals een piepende ademhaling, blozen, syncope (flauwvallen) of diarree. Anafylaxie (ernstige allergische reactie) komt zeer zelden voor. De aandoening verdwijnt spontaan na enkele jaren bij kinderen, maar is volhardend bij volwassenen. Een huidbiopsie toont een overmatige hoeveelheid van mestcellen in de huid.

Infiltratie in organen

Zelden infiltreren de mestcellen de inwendige organen (systemische mastocytose). Als dit toch gebeurt, is dat vooral bij volwassenen of bij pasgeborenen. Mogelijk is dan elk orgaan getroffen, al heeft de ziekte een voorkeur voor het bot, waardoor de patiënt klaagt over ernstige botpijn. Ook het maagdarmkanaal, de lever en de milt zijn soms aangetast. De patiënt heeft hierbij een kleine kans om leukemie te ontwikkelen als het beenmerg zwaar getroffen is. Een behandeling van de huid is nodig, eventueel in combinatie met fototherapie en antihistaminica (medicijnen tegen een allergische reactie).

Zomersproeten

Zomersproeten, in medische termen gekend als 'efeliden', verschijnen in de kindertijd na de blootstelling aan zonlicht als kleine bruine vlekjes. Deze natuurlijke en onschadelijke vlekjes verdwijnen in de wintermaanden. Iedereen heeft mogelijk sproeten, maar dit symptoom is toch vooral genetisch bepaald. Dit betekent dat als de ouders sproeten hebben, een kind een grote kans heeft om deze eveneens te krijgen. Mensen met een lichte huid- en oogkleur hebben vaker sproeten dan mensen met een donkere huidskleur en donkere ogen. Bij het verouderen komen doorgaans wel minder sproeten voor.

Lees verder

• Café-au-lait-vlekken: Koffie-met-melk-vlekken op huid