Anticonceptiepillen voor vrouwen: Typen en bijwerkingen

Anticonceptiepillen zijn medicijnen die vrouwen dagelijks innemen om zwangerschap te voorkomen. Deze pillen bevatten synthetische vormen van de hormonen oestrogeen en progestageen, die verhinderen dat sperma in de baarmoeder kan binnendringen en zich daar kan hechten. Naar schatting gebruikt anno augustus 2024 ongeveer 60% van alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd een vorm van anticonceptie om zwangerschap te voorkomen. Veel vrouwen kiezen voor anticonceptiepillen vanwege hun gebruiksgemak, beschikbaarheid, veiligheid, meestal beperkte bijwerkingen, extra gezondheidsvoordelen en effectiviteit. Het is essentieel om een uitgebreid overleg en onderzoek door een arts te ondergaan voordat de arts deze op voorschrift verkrijgbare medicijnen voorschrijft.

• Synoniemen van anticonceptiepillen
• Werking
• Zwangerschap
• Functie van anticonceptiepillen
• Typen anticonceptie voor vrouwen
• Combinatiepil
• Minipil
• Overleg met en onderzoek bij de arts
• Inname
• Combinatiepillen
• Minipil
• Verlengde cyclus
• Effectiviteit
• Vergeten
• Tegenindicaties van orale anticonceptiva
• Bijwerkingen van de Pil

Synoniemen van anticonceptiepillen

Anticonceptiepillen worden ook wel ‘orale anticonceptiva’, ‘orale contraceptiva’ of gewoon 'de pil' genoemd. Het woord 'orale' betekent: via de mond.

Werking

Zwangerschap

Een zwangerschap ontstaat wanneer een eicel, vrijgekomen uit de eierstok, wordt bevrucht door sperma en zich vervolgens hecht aan de binnenwand van de baarmoeder. Hormonen in het vrouwelijke lichaam reguleren de eisprong en bereiden de baarmoeder voor op de acceptatie van de bevruchte eicel.

Functie van anticonceptiepillen

Hormonale anticonceptiva, zoals de pil, bevatten synthetische versies van twee hormonen, namelijk oestrogeen en progestageen. Deze hormonen worden van nature in de eierstokken geproduceerd. Anticonceptiepillen kunnen beide hormonen of alleen progestageen bevatten. De werking van deze hormonen bestaat uit het remmen van de natuurlijke hormonale cyclus van het lichaam om zwangerschap te voorkomen. Dit gebeurt door een combinatie van factoren:

• Beide hormonen verhinderen de vrijgave van een eicel uit de eierstokken tijdens de menstruatiecyclus (ovulatie).
• De hormonen wijzigen de niveaus van natuurlijke hormonen in het lichaam.
• Progestagenen zorgen ervoor dat het slijm in de baarmoederhals dik en plakkerig wordt, waardoor sperma niet in de baarmoeder kan doordringen.

Typen anticonceptie voor vrouwen

Combinatiepil

De combinatiepil bevat zowel oestrogeen als progestageen. Deze pillen voorkomen de eisprong, vertragen de voortgang van een eicel door de eileiders, verdikken het slijm van de baarmoederhals en verdunnen de bekleding van de baarmoeder (endometrium), zodat sperma zich niet bij de eicel kan voegen. Er zijn veel verschillende soorten combinatiepillen beschikbaar, afhankelijk van hoe vaak een vrouw wil menstrueren en de dosis hormonen die het beste bij haar past.

Standaardpil
Standaardverpakkingen van de pil bevatten meestal 21 actieve pillen en 7 inactieve pillen, of 24 actieve pillen en 4 inactieve pillen. Bij de inname van de inactieve pillen ervaart een vrouw elke maand een bloeding.

Pil met Verlengde cyclus / continue dosering
Een andere optie is de pil met verlengde cyclus, die dezelfde hormonen bevat als andere anticonceptiepillen, maar met een langere cyclus wordt ingenomen. Hierdoor vermindert het aantal menstruatieperioden tot slechts vier per jaar. Dit type pil wordt gedurende twaalf weken continu ingenomen, gevolgd door een week van inactieve pillen, wat resulteert in een menstruatiecyclus. Er zijn ook varianten die oestrogeen in de laatste week bevatten.

Monofasische en meerfasenpillen
Combinatiepillen worden ook ingedeeld op basis van de dosis hormonen in de actieve pillen, die hetzelfde kunnen zijn (monofasische pillen) of variabel (meerfasenpillen). Bij monofasische pillen bevat elke actieve pil dezelfde hoeveelheden oestrogeen en progestageen, terwijl bij meerfasenpillen de hormoonhoeveelheden variëren.

Minipil

De ‘minipil’ bevat alleen progestageen en geen oestrogeen. Alle pillen in een verpakking bevatten dezelfde hoeveelheid progestageen en zijn actief. Minipillen worden voorgeschreven aan vrouwen die borstvoeding geven of aan vrouwen die bijwerkingen van oestrogeen ervaren. Ze verdikken het baarmoederhalsslijm zodat sperma niet bij de eicel kan komen, en veranderen het baarmoederslijmvlies zodat een bevruchte eicel zich waarschijnlijk niet kan innestelen. Soms voorkomen minipillen ook de vrijgave van een eicel. Bij correct gebruik zijn minipillen ongeveer 95% effectief, wat iets minder is dan bij standaard anticonceptiepillen.

Overleg met en onderzoek bij de arts

Het is cruciaal om vooraf uitgebreid met de arts te overleggen over het meest geschikte type anticonceptie. De arts adviseert over wat te verwachten van de pillen, mogelijke bijwerkingen en andere belangrijke aandachtspunten. Dit omvat een beoordeling van de levensstijl en voorkeuren van de vrouw. Daarnaast moet de arts op de hoogte zijn van alle voorgeschreven en vrij verkrijgbare medicatie, vitaminen, supplementen en kruiden. Sommige medicijnen, zoals antibiotica en anti-epileptica, kunnen de effectiviteit van anticonceptiepillen verminderen. Het is ook belangrijk om de medische geschiedenis van de vrouw te overwegen, aangezien de pil niet altijd wordt aanbevolen. Vrouwen die orale anticonceptiva gebruiken, moeten minstens één keer per jaar een medische controle ondergaan en hun bloeddruk drie maanden na de start van de pilinname laten controleren.

Inname

Combinatiepillen

Anticonceptiepillen zijn alleen effectief als ze dagelijks worden ingenomen zonder onderbrekingen. Het is aan te raden om de pillen elke dag op hetzelfde tijdstip in te nemen. Hoewel de pil op elk moment van de dag kan worden ingenomen, is het handiger om dit voor het ontbijt of voor het slapengaan te doen om consistentie te waarborgen.

Minipil

Voor de minipil is het essentieel om elke dag op exact hetzelfde tijdstip in te nemen. Als een vrouw een pil mist of meer dan drie uur te laat is met inname, moet ze de pil innemen zodra ze eraan denkt en een aanvullende anticonceptiemethode gebruiken (zoals een condoom of zaaddodend middel) gedurende de volgende 48 uur.

Verlengde cyclus

Bij de pil met verlengde cyclus begint de vrouw de pillen op de eerste zondag na het begin van de menstruatie. Als de menstruatie op een zondag begint, start ze op die dag met de inname. Na 84 dagen van dagelijkse actieve pillen volgt een periode van zeven dagen met één placebo- of oestrogeenpil per dag, wat leidt tot een menstruatiecyclus. Er zijn ook varianten waarbij oestrogeen in de laatste week wordt gebruikt.

Effectiviteit

Wanneer de pillen correct worden ingenomen, zijn ze meestal effectief vanaf de eerste maand. Sommige artsen adviseren om de eerste maand een aanvullende anticonceptiemethode te gebruiken (zoals condooms) voor extra zekerheid. Na deze periode kan de vrouw volledig op de pil vertrouwen voor anticonceptie.

Vergeten

Als een vrouw een anticonceptiepil vergeet, moet ze deze innemen zodra ze eraan denkt. Als ze de vergeten pil de volgende dag herinnert, moet ze die dag twee pillen innemen. Bij twijfel of bij meerdere dagen vergeten, is het raadzaam om contact op te nemen met de arts. Bij vergeten van de pil is het belangrijk om een aanvullende anticonceptiemethode te gebruiken om zwangerschap te voorkomen.

Tegenindicaties van orale anticonceptiva

Hoewel de meeste vrouwen anticonceptiepillen veilig kunnen gebruiken, zijn ze niet aanbevolen voor vrouwen ouder dan 35 jaar die roken. Niet-rokende vrouwen kunnen hormonale anticonceptiva tot aan de menopauze gebruiken. Hormonale anticonceptiva worden niet aanbevolen bij:

• bloedstolsels in armen, benen of longen
• ernstige hartaandoeningen
• ernstige leveraandoeningen
• ongecontroleerde hoge bloeddruk
• kanker: borstkanker of baarmoederkanker
• migraine met aura

Bijwerkingen van de Pil

Anticonceptiepillen kunnen verschillende bijwerkingen veroorzaken, waaronder:

• bloedstolsels (zeldzaam maar gevaarlijk)
• buikpijn (zelden)
• een beroerte (zeldzaam maar gevaarlijk)
• gewichtstoename
• een hartaanval (zeldzaam maar gevaarlijk)
• een hoge bloeddruk (zeldzaam maar gevaarlijk)
• zwelling en pijn in de benen en dijen (zelden)
• hoofdpijn (mild) of verergering van migraine (meestal door oestrogenen)
• maagpijn (zelden)
• misselijkheid
• pijn op de borst (zelden)
• pijnlijke of gevoelige borsten, of gezwollen borsten
• stemmingswisselingen
• veranderingen in menstruatiecycli, zoals geen menstruatie of lichtere menstruatiecycli, extra bloedingen of spotting: Na het stoppen met de pil keren menstruatiecycli meestal binnen drie tot zes maanden terug.
• wazig zien (zelden)

Anticonceptiepillen zonder oestrogeen veroorzaken deze bijwerkingen veel minder. Het risico is groter voor vrouwen die roken of een voorgeschiedenis hebben van hoge bloeddruk (hypertensie), stollingsstoornissen of ongezonde cholesterolwaarden. De risico's van complicaties zijn echter veel lager bij beide typen pillen dan bij zwangerschap.