Melasma: Donkere huidvlekken door overproductie van melanine

Melasma: Donkere huidvlekken door overproductie van melanine Melasma is een veel voorkomende chronische huidaandoening waarbij grillige bruine plekken verschijnen op delen van het gezicht. De precieze oorzaak van melasma is niet bekend, maar de blootstelling aan de zon is één van de vele mogelijke risicofactoren. De huidafwijking veroorzaakt naast de bruine huidverkleuring geen andere symptomen. De aandoening behoeft in principe geen behandeling, maar voor veel patiënten is melasma ontsierend en daarom zijn diverse behandelingstechnieken beschikbaar. Omdat de blootstelling aan zonlicht een bijdragende factor is, nemen mensen het best beschermende maatregelen zodat de donkere huidverkleuring minder snel verschijnt. De huidafwijking is tot slot goedaardig maar opflakkeringen komen geregeld voor.

Synoniemen van melasma

Chloasma is een vroegere benaming voor melasma. Ook gebruiken sommige mensen de term ‘levervlekken’ om de vlekkerige huidverkleuring aan te duiden.

Epidemiologie van huidafwijking

Melasma is een veel voorkomende verworven aandoening met een hogere prevalentie bij donkere huidtypes. Vooral Latijns-Amerikanen en die uit het Midden-Oosten of Aziaten zijn aangetast. De huidafwijking komt echter ook voor bij mensen met een lichter huidtype. Vrouwen zijn in 90% van de gevallen aangetast, maar ook mannen lijden soms aan de huidaandoening. De precieze prevalentie is onbekend anno oktober 2020. Wel is de prevalentie vermoedelijk sterk variabel omdat deze afhangt van de specifieke etnische populatie in een geografische regio. De beginleeftijd van de aandoening ligt gemiddeld tussen de twintig en veertig jaar. De symptomen van de huidaandoening zijn gewoonlijk ernstiger in de zomerperiode.

Oorzaken: Door overproductie van melanine

De oorzaak van melasma is onbekend anno oktober 2020. Wel zijn diverse aandoeningen en omgevingsfactoren bekend die de productie van melanine (pigment dat zorgt voor de huidskleur) stimuleren. In bepaalde (niet alle) pigmentcellen in de huid komt bijgevolg meer melanine terecht, hetgeen de vlekkerige huidverkleuring verklaart die bij de huidafwijking tot stand komt.

Typen van pigmentatie

De pigmentatie is het gevolg van een overproductie van melanine. De overmatige melanine bevindt zich in de oppervlakkige huidlagen (epidermale melasma), de diepere huidlagen (diepe melasma) of in beide huidlagen (gemengde melasma).

Risicofactoren van donkere huidgebieden

Zwangere vrouwen lijden soms ook aan melasma / Bron: PublicDomainPictures, PixabayZwangere vrouwen lijden soms ook aan melasma / Bron: PublicDomainPictures, Pixabay

Aandoeningen

Enkele aandoeningen dragen eveneens bij aan de overmatige melanineproductie:

Omgevingsfactoren

Veel verschillende factoren dragen mogelijk bij aan de totstandkoming van de pigmentvlekken zoals:
  • de blootstelling aan de zon: Ultraviolette straling (uv-straling) stimuleert melanocyten (pigmentproducerende cellen) om meer melanine te produceren.
  • genetica: Ongeveer 33% tot 50% van de patiënten met melasma heeft een familielid met de aandoening. De meeste identieke tweelingen hebben allebei melasma.
  • geslacht: vrouwen
  • hormonen en hormonale veranderingen: melanocytenstimulerend hormoon, oestrogenen, progesteron, anticonceptiepil, een zwangerschap
  • huidtype: personen met donkere huidtypes: Personen met een gekleurde huidskleur zoals Latino’s, Aziaten of mensen van Midden-Oosterse en mediterrane afkomst, zijn vatbaarder voor het ontwikkelen van deze aandoening.
  • huidverzorgingsproducten: een product dat de huid in het algemeen irriteert, zal melasma waarschijnlijk verergeren.
  • sommige medicijnen: anti-epileptica, fototoxische geneesmiddelen (geneesmiddelen die een patiënt gevoelig maakt voor zonlicht), …
  • LED-schermen van de televisie, laptop, mobiele telefoon en tablet
  • make-up (cosmetica): Sommige cosmetica veroorzaken mogelijk een zogenaamde fototoxische reactie.
  • zepen: Van sommige geurende zepen wordt gedacht dat ze melasma veroorzaken of verergeren.
  • zonnebanken: Het uv-licht dat door zonnebanken wordt geproduceerd, beschadigt de huid net zo erg als het uv-licht van de zon, en soms nog erger.

Soorten

Melasma (chloasma) is een vorm van hyperpigmentatie (donkere huidgebieden). De huidafwijking bestaat in enkele soorten:
  • chloasma cachecticorum: chloasma die optreedt bij patiënten met cachexie (uitmergeling)
  • chloasma faciei (melanose faciei): meest voorkomende vorm van chloasma, namelijk met symptomen in het gelaat
  • chloasma gravidarum, zwangerschapsmasker: melasma bij zwangere vrouwen
  • chloasma uterinum: chloasma bij aandoeningen van de baarmoeder.

Symptomen: Grillige bruine huidvlekken

De huidgebieden die het meest aangetast zijn, zijn het voorhoofd, de wangen, de huid over de jukbeenderen, de kin, de neus en de bovenlip. In zeldzame gevallen zijn de onderarmen getroffen.

Melasma verschijnt geleidelijk als fragmentarisch gebied met lichtbruine, geelbruine of zelfs een donkerbruine huidverkleuring. De meestal symmetrische huidvlekken met onregelmatige randen veroorzaken geen andere symptomen. Bij zwangere vrouwen verschijnt de huidafwijking soms ook. Vrouwen met een zwangerschapsmasker ervaren sneller donkerdere tepels. Ook ontstaat soms een verticale donkere streep over de buik. Bovendien hebben ze meer sproeten bij de huidaandoening.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De arts gebruikt een Wood’s lamp om de locatie van de huidverkleuring te bepalen. Deze lamp maakt gebruik van speciaal licht voor het beoordelen van de huid. De arts diagnosticeert melasma na onderzoek van de kleur en het patroon van de huidvlekken. Veelal neemt de arts een klein stukje huid weg (biopsie) en laat hij dit microscopisch analyseren om de diagnose te bevestigen en andere oorzaken van hyperpigmentatie uit te sluiten.

Differentiële diagnose
Een grondig huidonderzoek is nodig om volgende aandoeningen uit te sluiten:
  • acanthosis nigricans (verdikte en verkleurde huid)
  • actinische lichen planus (ziekte met symptomen aan mond, huid en geslachtsorganen)
  • contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk), gepigmenteerd
  • discoïde lupus erythematosus
  • door geneesmiddelen veroorzaakte lichtovergevoeligheid
  • exogene ochronose
  • mastocytose (huidaandoening met ophoping van mestcellen)
  • nevi van Ota en Ito
  • poikiloderma van Civatte
  • postinflammatoire hyperpigmentatie
  • wrijvingsmelanose

Behandeling van donkere huidverkleuring

De behandeling van melasma vormt voor de arts een uitdaging.

Hormonale factoren
Liggen hormonale factoren aan de basis van de huidaandoening, dan moet de patiënt het gebruik van de orale (via de mond ingenomen) anticonceptiepil stopzetten.

Patiënten beschermen zich best tegen de zon / Bron: Dimitrisvetsikas1969, PixabayPatiënten beschermen zich best tegen de zon / Bron: Dimitrisvetsikas1969, Pixabay
Zon
De patiënt moet zich eveneens beschermen tegen het zonlicht. Met een breedspectrum zonnebrandmiddel met een zonbeschermingsfactor van 30+ of meer. Zonnebrandmiddelen brengt de patiënt twee keer per dag aan en dit twintig minuten vóór blootstelling aan de zon. Verder draagt de patiënt buiten steeds een hoed met een brede rand.

Camouflage
De meeste patiënten gebruiken succesvol cosmetische camouflage (make-up) om melasmavlekken te verbergen maar soms is de vlek te donker van kleur en lukt dit niet.

Crèmes
Een vaak gebruikte behandelingsmethode is het toepassen van hydrochinoncrème of lotion. De patiënt mag dit wel maar beperkt gebruiken en enkel onder toezicht van de arts omdat bij langdurig gebruik sneller irriterende dermatitis (eczeem) tot stand komt. Vitamine A-crèmes, waaronder tretinoïne, zijn inzetbaar als een op zichzelf staande behandeling of in combinatie met andere middelen. Deze middelen veroorzaken bij een aantal patiënten huidirritatie dus een nauwlettende controle door de arts is eveneens nodig. Ook ascorbinezuur (vitamine C) schrijft de arts soms voor in combinatie met bijvoorbeeld hydrochinon. Azelaïnezuur (20%) verbetert oppervlakkige melasma. Verder zijn combinatiecrèmes inzetbaar (hydrochinon, retinoïde en topische steroïden). Huidarts.com meldt dat lokaal of oraal (via de mond) toegediende tranexaminezuur eveneens huidblekende eigenschappen biedt. Dit is een middel dat de arts normaalgesproken inzet om bloedingen bij patiënten met bloedingsstoornissen te voorkomen tijdens een chirurgische ingreep.

Chemische peelings
Chemische peelings bieden niet bij alle patiënten effectieve resultaten bij de behandeling van melasma. Meerdere behandelingen zijn nodig om bescheiden voordelen te bereiken. De arts adviseert chemische peelings vaak in combinatie met topische crèmes.

Laserbehandelingen en op licht gebaseerde behandelingen
Lasertherapie en op licht gebaseerde behandelingen mag de arts enkel inzetten bij patiënten met ernstige symptomen waarbij andere behandelingen niet werken. Het risico op complicaties is hoog en daarom voert de arts vaak eerst een kleine testbehandeling uit om te kijken hoe de donkerdere huidvlek reageert. Soms verdonkert dit namelijk nog meer door de laserbehandeling. Meerdere behandelingen zijn nodig om een merkbare verbetering te zien.

Prognose van chloasma

Epidermale melasma heeft een betere prognose dan gemengde of dermale melasma, maar alle bij alle typen treden opflakkeringen op. Daarom is een voortdurende onderhoudstherapie nodig. Melasma bij zwangere vrouwen heeft de beste kans op verbetering, waarbij de donkere huidverkleuring in de loop van de maanden geleidelijk verdwijnt. Melasma komt echter vaak terug in de volgende zwangerschappen en de huidverkleuring is dan mogelijk zelfs nog donkerder dan de vorige zwangerschap. Melasma is echter in principe een goedaardige aandoening waarbij geen geassocieerde mortaliteit of morbiditeit gemeld is. Ook ontaardt de huidafwijking niet in huidkanker. Patiënten met melasma hebben zelfs een lager risico op het krijgen van een melanoom.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Melasma: symptomen, oorzaak, behandeling en verwijderenMelasma: symptomen, oorzaak, behandeling en verwijderenMelasma of chloasma is een bruine tot donkerbruine verkleuring van het gezicht en soms ook de nek. Het gaat bij melasma…
Hoe krijg je witte huidvlekken en hoe stop je Vitiligo?Hoe krijg je witte huidvlekken en hoe stop je Vitiligo?Witte huidvlekken worden veroorzaakt door een verstoring van de melanine in de huid. Vitiligo kan over het gehele lichaa…
Bruine vlekken op de huid: nek, hand, gezicht, schouder, armBruine vlekken op de huid: nek, hand, gezicht, schouder, armBruine vlekken op de huid kunnen ontstaan als gevolg van een overproductie van melanine (pigment). Pigment kleurt de hui…
Naevus van Hori: Huidziekte met bruine vlekken in gezichtNaevus van Hori: Huidziekte met bruine vlekken in gezichtVooral Aziatische vrouwen krijgen mogelijk te maken met bruinachtige vlekken in het gezicht. De goedaardige huidaandoeni…

Pijn achter borstbeen: oorzaken, symptomen en behandelingPijn achter borstbeen: oorzaken, symptomen en behandelingPijn achter het borstbeen (sternum) duidt op pijn of ongemak in het gebied van de borstkas dat het borstbeen bevat en ri…
Nekkrampen (nekspasmen): Oorzaken van krampen in nekNekkrampen (nekspasmen): Oorzaken van krampen in nekSommige patiënten kampen met nekkrampen (nekspasmen), een heel vervelend symptoom dat optreedt wanneer de spieren in de…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Elord From Wikidocs, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Geraadpleegd op 4 oktober 2020:
  • Melasma, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21454-melasma
  • Geraadpleegd op 14 maart 2018:
  • Background, https://emedicine.medscape.com/article/1068640-overview#showall
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Differential Diagnoses, https://emedicine.medscape.com/article/1068640-differential-diagnoses#showall
  • Melasma (syn. chloasma), http://www.pcds.org.uk/clinical-guidance/melasma-syn.-chloasma1
  • Melasma, http://www.dermcoll.edu.au/atoz/melasma/
  • Melasma, http://www.huidtherapietwente.nl/melasma/
  • Melasma, https://www.healthline.com/health/melasma
  • Melasma, https://www.huid-en-laser-utrecht.nl/huidaandoeningen/melasma/
  • Melasma: an Up-to-Date Comprehensive Review, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5574745/
  • Q&A with Dr. Cox: What is Melasma?; https://aesthetic-solutions.com/blog/qa-dr-cox-melasma/
  • Tranexaminezuur effectief bij melasma, https://www.huidarts.com/nieuws/tranexaminezuur-effectief-melasma/
  • Afbeelding bron 1: PublicDomainPictures, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Dimitrisvetsikas1969, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 17
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.