Bruine vlekken op de huid: nek, hand, gezicht, schouder, arm

Bruine vlekken op de huid kunnen ontstaan als gevolg van een overproductie van melanine (pigment). Pigment kleurt de huid en beschermt deze tegen schadelijke UV-stralen. Hyperpigmentatie zorgt ervoor dat de huid pigmentvlekken of verkleuringen vertoont. Dit wordt veroorzaakt door een overmatige productie van melanine als gevolg van te veel blootstelling aan de zon, hormonen en door littekens. Het lijkt er dan op alsof er spontaan bruine vlekjes op de huid ontstaan, terwijl het door de zon komt.

• Bruine vlekken op nek, hand, gezicht, schouder, arm door teveel aan zon: ouderdomsvlekken
• Zonbeschadiging
• Voorkeurslocaties ouderdomsvlekken
• Niet schadelijk voor de gezondheid
• Hormonen: zwangerschapsmasker of melasma
• Wat is het?
• Zwangerschap, menopauze en bij gebruik van de pil
• Bruine vlekken door hyperpigmentatie na een ontstekingsproces
• Bijwerkingen van medicijnen
• Wondgenezing
• Irritatie
• Diabetes
• Andere oorzaken van bruine vlekken op de huid
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek met de arts
• Visueel onderzoek
• Wood's-lamp
• Biopsie
• Bloedonderzoek
• Behandeling van bruine huidvlekken

Bruine vlekken op nek, hand, gezicht, schouder, arm door teveel aan zon: ouderdomsvlekken

Zonbeschadiging

Als de huid gedurende herhaaldelijk wordt blootgesteld aan te veel UV-stralen, ontstaat er zonbeschadiging. Op delen van het lichaam die vaak zijn blootgesteld aan de zon ontstaan licht- tot donkerbruine verkleuringen van de huid, die in grootte kunnen variëren van enkele millimeters tot een paar centimeter. Deze vlekken worden wel ouderdomsvlekken of vanwege de kleur levervlekken genoemd (zie foto bovenaan het artikel). De medische benaming is lentigo. Het betreft een goedaardige huidafwijking die veel voorkomt bij mannen en vrouwen van vooral 65 jaar en ouder. Ook jongere mensen kunnen er door getroffen worden.

Voorkeurslocaties ouderdomsvlekken

De meeste ouderdomsvlekken komen voor op plekken die veel staan blootgesteld aan de zon: op het gezicht, de handruggen en de armen. Er is een verband tussen de mate van blootstelling aan zonlicht en het ontstaan van ouderdomsvlekken. Een zonaanbidder heeft meer kans op het krijgen van deze vlekken, dan iemand die de zon mijdt. Vooral mensen met een heel lichte gevoelige huid, lopen meer risico.

Niet schadelijk voor de gezondheid

Ouderdomsvlekken zijn geenszins schadelijk voor de gezondheid en meestal onschuldig. Behandeling is daarom niet nodig. Iemand die de vlekken als storend en ontsierend ervaart, kan er wel iets aan doen. Verandering van vorm of van kleur, kan een teken van kwaadaardige ontaarding van pigmentcellen zijn. Raadpleeg in dat geval uw (huis)arts.

Hormonen: zwangerschapsmasker of melasma

Wat is het?

Onder invloed van een teveel aan hormonen tijdens de zwangerschap, kan melasma of zwangerschapsmasker ontstaan. Bij deze pigmentstoornis ontstaan op de huid donkerbruine vlekken die matig tot scherp begrensd en gewoonlijk grillig van vorm zijn. De vlekken komen vooral voor op het voorhoofd, de wangen, de slapen, rond de ogen en op de bovenlip. In enkele gevallen kunnen de vlekken ook in de hals en op de armen aanwezig zijn.

Zwangerschap, menopauze en bij gebruik van de pil

Melasma komt vaak voor tijdens de zwangerschap, menopauze en bij vrouwen die orale anticonceptiva gebruiken. Het kan ook ontstaan als reactie op cosmetica. Blootstelling aan de zon maakt de bruine vlekken erger. Het is een goedaardige aandoening, die niet behandeld hoeft te worden. Vanwege de vaak ontsierende vlekken kunnen mensen het als zeer belastend ervaren. Bij verreweg de meeste vrouwen zal de huidverkleuring na de zwangerschap vanzelf verdwijnen. Het duurt wel vaak ongeveer drie maanden tot een jaar voordat de vlekken volledig zijn opgelost. In sommige gevallen blijft er pigmentatie over. Na de zwangerschap kan gekozen worden voor behandeling van melasma met crèmes.

Bruine vlekken door hyperpigmentatie na een ontstekingsproces

Het donkerder worden van de huid ten gevolge van littekens door acne of door huidbeschadiging, noemt men ook wel postinflammatoire hyperpigmentatie. De ontsteking leidt tot een verhoogde productie en afzetting van melanine, wat de verkleuring veroorzaakt. Wanneer de ontsteking begint te genezen, wordt de huid donkerder. Naast bruin, kan de huid ook geleidelijk grijs, leikleurig of blauw van kleur worden.

Soms verdwijnt de verkleuring na enige tijd vanzelf. Zo nodig kan een zalf met corticosteroïden de ontsteking en verkleuring verminderen.

Bijwerkingen van medicijnen

Bepaalde medicijnen kunnen de huidpigmentatie verhogen en tot donkere vlekken leiden. De meest voorkomende boosdoeners zijn niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), tetracycline (een antibioticum) en psychotrope geneesmiddelen. Tot de laatste groep behoren de angstremmers, de antipsychotische medicijnen, de antidepressiva en de stemmingsstabilisatoren.

Wondgenezing

Er kunnen donkere vlekken achterblijven na een insectenbeet, brandwond of wondgenezing. Deze kunnen mettertijd vervagen.

Irritatie

Bepaalde producten voor de huid of het haar kunnen de huid irriteren, waardoor er donkere vlekken ontstaan.

Diabetes

Door diabetes kunnen delen van de huid donkerder worden. Aandoeningen die verband houden met diabetes zijn onder meer acanthosis nigricans en diabetische dermopathie, die mensen kunnen verwarren met ouderdomsvlekken.

Andere oorzaken van bruine vlekken op de huid

Mogelijke andere oorzaken van bruine huidvlekken zijn:

• Leveraandoeningen: Leverproblemen, zoalslevercirrose , kunnen bruine vlekken op de huid veroorzaken door een ophoping van toxines in het lichaam, wat leidt tot pigmentatieproblemen.
• Hemochromatose: Dit is een aandoening waarbij het lichaam te veel ijzer opslaat. De ophoping van ijzer kan bruine verkleuring van de huid veroorzaken, vooral op de zonblootgestelde delen.
• Roken: Langdurig roken kan bijdragen aan hyperpigmentatie en kan bruine vlekken op de huid veroorzaken door beschadiging van de huidcellen en verminderde zuurstoftoevoer.
• Ziekte van Addison: Dit is een hormonale stoornis waarbij de bijnieren niet genoeg cortisol produceren. Dit kan leiden tot diffuse of gelokaliseerde bruine vlekken op de huid.
• Vasculaire aandoeningen: Aandoeningen zoals chronische veneuze insufficiëntie kunnen leiden tot bruine vlekken op de onderbenen als gevolg van een slechte bloedsomloop en bloedophopingen onder de huid.
• Café au lait vlekken: Dit zijn aangeboren licht- tot donkerbruine vlekken die vaak al vanaf de kindertijd aanwezig zijn en soms gepaard gaan met erfelijke aandoeningen zoals neurofibromatose.
  Café au lait vlekken / Bron: Accrochoc, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Röntgenstraling of bestraling: Langdurige blootstelling aan straling, zoals bij radiotherapie, kan bruine verkleuring van de huid veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

Dus, je hebt die mysterieuze bruine vlekken op je huid ontdekt en je vraagt je af waar ze vandaan komen. Je arts gaat als een ware speurneus aan de slag om te achterhalen wat de oorzaak is van die verkleuring. Hier is hoe dat in z’n werk gaat:

Vraaggesprek met de arts

De speurtocht begint met jouw verhaal. De arts wil alles weten: wanneer verschenen de vlekken, zijn ze plotseling of geleidelijk gekomen, en worden ze erger door zonlicht? Heb je last van jeuk, pijn, of misschien andere klachten? Heb je medicijnen gebruikt of recente huidbeschadigingen gehad? Al deze vragen helpen om de eerste aanwijzingen te verzamelen.

Visueel onderzoek

Vervolgens komt de visuele inspectie. De arts kijkt goed naar de kleur, vorm, en locatie van de vlekken. Zijn ze egaal of vlekkerig? Hebben ze scherpe of vage randen? Bruine vlekken door zonbeschadiging, zoals ouderdomsvlekken, zien er anders uit dan bijvoorbeeld melasma of post-inflammatoire hyperpigmentatie. De locatie op je lichaam geeft ook belangrijke hints: zitten de vlekken op je gezicht, handen, of juist op plekken die niet aan de zon worden blootgesteld?

Wood's-lamp

Als de arts meer wil weten over de aard van de verkleuring, kan een Woods-lamp tevoorschijn komen. Dit is een speciale lamp die ultraviolet licht gebruikt om pigmentproblemen te onderzoeken. Onder de lamp lichten bepaalde pigmentvlekken op, wat helpt bij het onderscheiden van bijvoorbeeld melasma of post-inflammatoire hyperpigmentatie.

Biopsie

Bij twijfel, of als er een vermoeden is van een kwaadaardige verandering, kan de arts besluiten om een huidbiopsie te nemen. Dit is een klein stukje huid dat onder de microscoop wordt bekeken om te zien of er sprake is van goedaardige pigmentproblemen of iets ernstigers, zoals huidkanker. Dit geeft de definitieve antwoorden.

Bloedonderzoek

In sommige gevallen kan bloedonderzoek nodig zijn om te controleren op hormonale problemen zoals bij Addison’s ziekte, of op leveraandoeningen die tot hyperpigmentatie kunnen leiden. Dit helpt de arts om verder te kijken dan de huid en te ontdekken wat er intern speelt.

Behandeling van bruine huidvlekken

Afhankelijk van de oorzaak van de bruine vlekken, kunnen verschillende behandelingen worden ingezet. Hier is een overzicht in vogelvlucht:

• Zonbeschadiging (ouderdomsvlekken): Behandelingen zoals cryotherapie (bevriezing), lasertherapie, of chemische peelings kunnen helpen om de vlekken te verminderen. Ook kunnen bleekcrèmes zoals hydrochinon effectief zijn bij het vervagen van de vlekken.
• Melasma (zwangerschapsmasker): Bleekcrèmes, chemische peelings en laserbehandelingen kunnen worden gebruikt om melasma te verminderen. Het vermijden van de zon en het gebruik van zonnebrandcrème zijn essentieel om verergering te voorkomen.
• Post-inflammatoire hyperpigmentatie: Deze vlekken kunnen vanzelf vervagen, maar worden soms versneld behandeld met crèmes die ingrediënten bevatten zoals vitamine C, hydrochinon, of retinol om de huid te verhelderen.
• Hyperpigmentatie door medicijnen: Stoppen of aanpassen van het medicijn kan helpen, en in sommige gevallen kan het gebruik van bleekcrèmes of lasertherapie helpen om de vlekken te verminderen.
• Lever- en hormonale aandoeningen: Wanneer de bruine vlekken worden veroorzaakt door onderliggende aandoeningen zoals hemochromatose of Addison’s ziekte, moet de oorzaak van de aandoening zelf worden behandeld. Hierdoor kunnen de huidverkleuringen verminderen.
• Hyperpigmentatie (zoals diabetes-gerelateerde vlekken): Behandeling richt zich op het beheersen van de onderliggende aandoening, zoals diabetes. In sommige gevallen kunnen cosmetische behandelingen helpen om de vlekken te verminderen.

Lees verder

• Ouderdomsvlekken in gezicht: verwijderen en behandelen
• Actnische keratosen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Café au lait vlekken: symptomen, oorzaak en verwijderen
• Capillaritis: roodbruine vlekken op benen, romp en armen
• Bruine tot gele vlekken op de huid door ouderdomsvlekken