Nekkrampen (nekspasmen): Oorzaken van krampen in nek

Sommige patiënten kampen met nekkrampen (nekspasmen), een heel vervelend symptoom dat optreedt wanneer de spieren in de nek van zich plots en onvrijwillig samentrekken. De spieren worden bijgevolg strak, hard en pijnlijk. Nekspasme is op zichzelf geen ernstige aandoening, maar de nekkrampen zijn in sommige gevallen wel een symptoom van een ernstige aandoening. Ook omgevingsfactoren veroorzaken nekspasmen. Krampen in de nek gaan gepaard met nekpijn maar ook met andere tekenen, zoals hoofdpijn en duizeligheid. Diverse huismiddeltjes zijn inzetbaar voor het verlichten van een nekkramp, maar soms is medisch advies wel noodzakelijk om complicaties op lange termijn te voorkomen.

• Oorzaken van nekspasmen
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Pijn, hoofdpijn en duizeligheid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorg bij kramp in nekgebied
• Professionele medische behandeling van nekkrampen
• Medicatie
• Fysiotherapie
• Chirurgie
• Preventie van spasmen in nek
• Prognose van nekaandoening
• Complicaties

Oorzaken van nekspasmen

Nekkrampen hebben verschillende veel voorkomende oorzaken die opgedeeld zijn in aandoeningen en omgevingsfactoren.

Aandoeningen

Volgende aandoeningen leiden sneller tot krampen in de nek:

• chronische aandoeningen die onvrijwillige bewegingen van de nek veroorzaken
• een hernia
• een infectie of ontsteking van de wervelkolom
• een trauma zoals een whiplash (pijn aan nek door slingerbeweging met het hoofd)
• een virale infectie
• fibromyalgie (chronische aandoening die pijn, stijfheid en vermoeidheid veroorzaakt)
• gewrichtsaandoeningen die de kaak aantasten
• meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek) (wordt in de volksmond soms ‘nekkramp’ genoemd)
• osteomyelitis (een botontsteking)
• spanningshoofdpijn
• spinale stenose (vernauwing van de wervelkolom met rugpijn en zwakte)
• spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew: een ontstekingsaandoening die de wervelkolom aantast)
• temporomandibulaire dysfunctie (pijn aan kaak en gezicht): Deze ziekten tasten het temporomandibulaire gewricht en de spieren daarrond aan.
• torticollis (scheefhals) of cervicale dystonie (een aandoening waarbij nekspasmen het hoofd naar één kant doen draaien)
• uitdroging (dehydratie)

Omgevingsfactoren

Nekspasmen resulteren soms uit enkele omgevingsfactoren:

• de nek overstrekken
• een gsm of smartphone zonder handen gebruiken maar deze dan wel tegen de nek plaatsen
• een slechte houding
• emotionele stress
• herhaalde of langdurige nekbewegingen (fysieke overbelasting)
• iets zwaar dragen, vooral als dit met één arm gebeurt
• langdurig achter een computer zitten
• medicatie: diuretica (plaspillen) veroorzaken sneller schouderkrampen en nekspasmen
• mineralentekorten: calcium (hypocalciëmie), magnesium (hypomagnesiëmie) en kalium (hypokaliëmie)
• plotseling omdraaien tijdens de slaap
• spanning veroorzaakt door een krachtige lichamelijke beweging
• snelle en plotse bewegingen
• te veel gewicht (met een zak) op één schouder plaatsen
• vitaminetekorten, vooral een vitamine B12-tekort en vitamine D-tekort

Symptomen: Pijn, hoofdpijn en duizeligheid

Een spasme in de nek, veroorzaakt door het plotseling optrekken van de nekspieren, leidt mogelijk tot volgende tekenen:

• duizeligheid of tintelingen in de nekbasis: Duizeligheid of tintelingen in de achterkant van de nek treden op doordat de nekspieren trekken aan de hoofdhuid wanneer ze een kramp krijgen (samentrekken).
• een beknelde zenuw
• een beperkt bewegingsbereik
• ernstige, scherpe nekpijn
• hoofdpijn
• meer pijn bij het verplaatsen van de nek en schouders
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• nekstijfheid
• problemen bij het verplaatsen van de nek en schouders
• schouderbladpijn
• spierpijn
• spierstijfheid
• zenuwpijn

Alarmsymptomen

Bij meningitis verschijnen ook nekkrampen en een stijve nek. Deze potentieel gevaarlijke aandoening gaat gepaard met plotselinge hoge koorts, rillingen, nekstijfheid, hoofdpijn en paarsachtige blauwe plekken op de huid. De patiënt moet meteen naar de spoedafdeling voor een behandeling. Ook wanneer sprake is van een nekletsel, is medisch advies noodzakelijk. Een patiënt moet ook medisch advies inwinnen bij ernstige of langdurige symptomen (klachten houden langer dan één week aan).

Diagnose en onderzoeken

Indien de spierkramp in de nek niet verdwijnt, is een lichamelijk onderzoek door de arts nodig. Hij bekijkt de medische geschiedenis en bestelt daarna röntgenfoto's, een MRI-scan en/of een CT-scan om de exacte oorzaak van de nekspasmen te achterhalen. De beeldvormende onderzoeken bieden informatie over problemen met de wervelkolom, de nekwervels en het ruggenmerg. De compressie van zenuwwortels is ook zichtbaar via de beeldvormende onderzoeken. Een elektromyografie of zenuwgeleidingsonderzoek is geïndiceerd bij een aantal patiënten met spierspasmen in de nek. Deze testen meten de elektrische activiteit in de zenuwen en spieren en bepalen of de oorzaak van de nekkrampen te wijten is aan zenuwschade. Nadat de diagnose gesteld is, volgt een snelle behandeling van de nekspasmen om chronische pijn te voorkomen.

Zelfzorg bij kramp in nekgebied

Het is belangrijk dat patiënten stoppen met de activiteiten die nekkrampen veroorzaken totdat de spier genezen is. Doorgaan met activiteiten die pijn veroorzaken, leiden tot een terugkeer van de symptomen. Bovendien herstellen patiënten minder snel wanneer ze zich weer blootstellen aan de risicofactoren van een kramp in de nek.

Diverse huismiddeltjes en zelfzorgmaatregelen verlichten eveneens de krampen in de nek:

• ademhalingstechnieken, yoga en meditatie
• coldpack: IJs verlicht de klachten; dit past de patiënt twintig minuten per keer toe op de nekspieren en dit elke drie tot vier uur. Op deze manier is het mogelijk om de spieren in de nek te doen ontspannen. Het is wel belangrijk om niet te overdrijven met de coldpacks omdat te veel koude en erg koud weer de spasmen juist verergeren.
• kruiden: Zoethout, kattenkruid, kamille, kavawortel, mierikswortel en valeriaan verlichten nekkrampen en hebben bovendien ontstekingsremmende eigenschappen.
• massage: Zelfmassage of partnermassage verlicht spierspasmen. De patiënt of partner maakt cirkelvormige bewegingen met de vingers en drukt hierbij zachtjes tot stevig op de nek. Klassieke massages verminderen eveneens nekpijn.
• regelmatig een pauze nemen op het werk
• stress verminderen
• vochtige hitte: Het toepassen van vochtige warmte op het getroffen gebied helpt bij terugkerende nekspasmen. De patiënt gebruikt verwarmingskussens of een vochtige, warme doek.
• voldoende drinken: Patiënten die lijden aan uitdrogingsverschijnselen, moeten voldoende drinken zodat de spasmen in de nek hierdoor verminderen of verdwijnen.

Professionele medische behandeling van nekkrampen

Medicatie

Volgende medicijnen zijn inzetbaar bij nekkrampen:

• medicinale balsems (deze bevatten vaak menthol dat de lichaamstemperatuur verhoogt en de spieren kalmeert)
• ontstekingsremmende medicijnen
• pijnstillers
• spierverslappers
• steroïde of anesthetische injecties (alleen als andere behandelingen niet effectief zijn)

Fysiotherapie

Veel patiënten zijn gebaat bij speciale nekoefeningen die een fysiotherapeut aanleert.

Chirurgie

Nekspasmen vereisen normaalgesproken geen chirurgische ingreep. Een nekoperatie is meestal enkel geïndiceerd voor patiënten met chronische pijn als gevolg van bepaalde aandoeningen. Een operatie aan het nekgebied is echter heel delicaat en risicovol dus stelt de arts indien mogelijk zo lang mogelijk uit.

Preventie van spasmen in nek

Om een nekkramp te voorkomen, volgen mensen best volgende adviezen op:

• de houding verbeteren met spierversterkende oefeningen, zoals pilates
• een ergonomische houding met een geschikte bureaustoelen
• een laptop of computerscherm op schermhoogte gebruiken
• ondersteunende kussens gebruiken
• regelmatig pauzeren
• rekoefeningen: Stretchoefeningen moet de patiënt meteen uitvoeren wanneer de eerste tekenen van nekpijn optreden.
• voldoende lichaamsbeweging uitoefenen zonder zichzelf te overbelasten

Prognose van nekaandoening

Pijn als gevolg van nekspasmen houdt bij veruit de meeste patiënten enkele dagen tot weken aan. De uiteindelijke prognose is moeilijk in te schatten daar erg veel oorzaken aan de basis liggen van nekkrampen.

Complicaties

Onbehandeld leiden aanhoudende nekkrampen mogelijk tot rugpijn, hoofdpijn en zelfs chronische pijnaandoeningen.

Lees verder

• Stijve nek (nekstijfheid): Oorzaken stijf aanvoelende nek
• Nekpijn: Oorzaken en behandelingen van pijn in de nek
• Spierstijfheid: Oorzaken stijve spieren (spierverstijving)
• Nekcrepitaties: Krakende nek, soms met bijkomende symptomen
• Cervicale dystonie: Abnormale bewegingen van hoofd en nek