Hemifaciale spasmen: Onvrijwillige spierkrampen in gezicht

Hemifaciale spasmen: Onvrijwillige spierkrampen in gezicht Hemifaciale spasmen zijn aandoeningen waarbij de spieren onvrijwillig samentrekken aan één kant van het gezicht, meestal aan de linkerzijde. Deze aandoening wordt vaak veroorzaakt door een ader die druk uitoefent op de aangezichtszenuw, hoewel ook andere oorzaken mogelijk zijn. Injecties en chirurgie zijn de voornaamste behandelingen voor deze oncontroleerbare spasmen, met over het algemeen een goede prognose. Ondanks dat het een zeldzame en goedaardige aandoening is, kunnen de samengetrokken spieren in het gezicht soms gevaarlijke complicaties veroorzaken, waardoor tijdige behandeling essentieel is.

Epidemiologie van onvrijwillige gezichtsspasmen

De prevalentie van deze zeldzame aandoening bedraagt 11 op 100.000 patiënten. Zowel mannen als vrouwen kunnen hemifaciale spasmen ontwikkelen, maar vrouwen krijgen de aandoening ongeveer twee keer zo vaak als mannen. Vooral patiënten van middelbare en oudere leeftijd worden getroffen, met een iets hogere frequentie bij Aziatische patiënten. De symptomen ontwikkelen zich meestal wanneer patiënten tussen de veertig en vijftig jaar oud zijn.

Mechanisme

Hemifaciale spasmen zijn onwillekeurige, aanhoudende spiersamentrekkingen aan één zijde van het gezicht. Ze worden veroorzaakt door een verstoring in de gezichtszenuw (nervus facialis), die verantwoordelijk is voor het aansturen van de mimische spieren. Deze aandoening kan variëren van milde spiertrekkingen tot ernstige, pijnlijke spasmen die de levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden.

Compressie van de gezichtszenuw
De meest voorkomende oorzaak van hemifaciale spasmen is de compressie van de nervus facialis door een bloedvat, meestal een slagader. Deze druk veroorzaakt een hyperactivatie van de zenuw, wat leidt tot oncontroleerbare spiersamentrekkingen.

Secundaire oorzaken
Soms kunnen tumoren, aneurysma's of trauma's leiden tot schade of irritatie van de gezichtszenuw. In dergelijke gevallen is de behandeling gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaak.

Idiopathische spasmen
Bij sommige patiënten kan geen duidelijke oorzaak worden vastgesteld. Deze idiopathische vorm wordt mogelijk veroorzaakt door subtiele, niet-gedetecteerde neurologische veranderingen of veroudering van de zenuw en omliggende structuren.

Oorzaken: Irritatie van de zevende hersenzenuw

Hemifaciale spasmen ontstaan door irritatie van de zevende hersenzenuw, ook wel bekend als de aangezichtszenuw. Deze zenuw bestuurt de spieren in het gezicht en speelt ook een rol bij smaakwaarneming en sensaties in het oor. Mogelijke oorzaken zijn:
  • Abnormale clusters van bloedvaten bij de geboorte
  • Bell's Palsy (plotselinge aangezichtsverlamming door zenuwschade)
  • Directe schade aan de zenuwen of de bloedsomloop van de hersenen (zeldzaam)
  • Een ader die druk uitoefent op de aangezichtszenuw (meest voorkomend)
  • Een goedaardige tumor die op de zenuw drukt
  • Een zenuwletsel
  • Erfelijke oorzaken
  • Multiple Sclerose (zelden): het immuunsysteem tast het centrale zenuwstelsel aan, wat resulteert in een breed scala aan symptomen.
  • Verwondingen die druk uitoefenen op de aangezichtszenuw

Risicofactoren

De ontwikkeling van hemifaciale spasmen wordt beïnvloed door verschillende factoren die de zenuwfunctie en de omliggende structuren beïnvloeden.

Leeftijd en geslacht
Hemifaciale spasmen komen vaker voor bij middelbare en oudere volwassenen, met een hogere prevalentie bij vrouwen. Dit kan te maken hebben met leeftijdsgebonden veranderingen in de bloedvaten en zenuwen.

Vaatproblemen
Hypertensie en andere vaatziekten verhogen het risico op compressie van de gezichtszenuw, wat de kans op spasmen vergroot.

Neurologische aandoeningen
Patiënten met aandoeningen zoals multiple sclerose of eerdere gezichtsverlamming lopen een verhoogd risico op hemifaciale spasmen.

Trauma of chirurgie
Een eerder trauma aan het hoofd of gezichtsoperaties kunnen de gezichtszenuw irriteren of beschadigen, wat tot spasmen kan leiden.

Risicogroepen

Bepaalde groepen patiënten hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van hemifaciale spasmen, afhankelijk van hun medische geschiedenis en leefstijl.

Patiënten met vaatziekten
Mensen met hoge bloeddruk, atherosclerose of andere vaatproblemen lopen een groter risico op zenuwcompressie door bloedvaten.

Vrouwen van middelbare leeftijd
Hemifaciale spasmen komen opvallend vaker voor bij vrouwen, mogelijk door hormonale invloeden of anatomische verschillen in bloedvaten en zenuwen.

Patiënten met neurologische stoornissen
Individuen met een voorgeschiedenis van neurologische aandoeningen, zoals gezichtsverlamming of trigeminusneuralgie, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van spasmen.

Mensen met een genetische aanleg
Hoewel zeldzaam, kunnen genetische factoren bijdragen aan een verhoogd risico op zenuwstoornissen, inclusief hemifaciale spasmen.

Symptomen: Spiertrekkingen in het gezicht

De patiënt ervaart meestal eerst spiertrekkingen in de spieren van het linkerooglid. Deze blefarospasmen kunnen zo sterk zijn dat het oog wordt dichtgetrokken en de patiënt gaat tranen. Deze onvrijwillige spiertrekkingen treden ook op tijdens de slaap. Zonder behandeling verergeren de spasmen en worden meer gezichtsspieren aangetast, wat uiteindelijk leidt tot krampen in de mondspieren die naar één kant trekken. Na verloop van tijd kunnen alle spieren aan één kant van het gezicht in een permanente frons trekken. Sommige patiënten ontwikkelen aan beide zijden van het gezicht krampen. Daarnaast kunnen symptomen zoals oorpijn, een ‘klik’ in het oor, gehoorverlies en veranderingen in het gehoor voorkomen. Stress, vermoeidheid en angst verergeren de aandoening.

Alarmsymptomen

Het herkennen van alarmsymptomen bij hemifaciale spasmen is essentieel voor een tijdige diagnose en behandeling, vooral wanneer de aandoening wordt veroorzaakt door een onderliggende pathologie.

Progressieve ernst van spasmen
Wanneer de spasmen geleidelijk verergeren of andere delen van het gezicht beginnen te beïnvloeden, kan dit wijzen op een groeiende compressie van de gezichtszenuw of een neurologische aandoening.

Pijn en gevoelloosheid
Hoewel hemifaciale spasmen meestal pijnloos zijn, kunnen bijkomende pijn of gevoelloosheid duiden op een tumor of een andere ernstige oorzaak.

Dubbelzien of andere neurologische symptomen
Als spasmen gepaard gaan met dubbelzien, zwakte of coördinatieproblemen, kan dit een teken zijn van een bredere neurologische aandoening die verder onderzoek vereist.

Verlies van gezichtscontrole
Een plotseling of volledig verlies van controle over gezichtsbewegingen aan één zijde kan duiden op acute zenuwschade of een ernstige aandoening zoals een beroerte.

Door aandacht te besteden aan deze symptomen kan verdere schade worden voorkomen en kan een effectieve behandeling worden gestart, variërend van medicatie tot chirurgische interventie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts onderzoekt de aanwezigheid van gezichtsspasmen aan één zijde van het gezicht, wat het belangrijkste teken is van hemifaciale spasmen. De ernst en de frequentie van de samentrekkingen worden beoordeeld. Ook is een medische geschiedenis van de patiënt noodzakelijk om te bepalen hoe lang de spasmen al aanwezig zijn.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert beeldvormende onderzoeken uit om de oorzaak van de gezichtszenuwirritatie op te sporen, zoals een CT-scan, een MRI-scan en een angiografie (het radiografisch in beeld brengen van de bloedvaten).

Differentiële diagnose
Hemifaciale spasmen kunnen worden verward met andere bewegingsstoornissen die het gezicht aantasten, zoals gezichtszenuwtics en ooglidspasmen. Deze aandoeningen tasten echter verschillende delen van het gezicht aan en niet slechts één zijde.

Behandeling van onvrijwillige spasmen in het gezicht

De twee belangrijkste behandelingsopties voor hemifaciale spasmen zijn injecties of chirurgie.

Injecties

Botulinumtoxine (botox)-injecties verlammen de gezichtsspieren en stoppen de spiertrekkingen. Deze behandeling is nuttig voor 85 tot 95 procent van de patiënten. De effecten verdwijnen na drie tot zes maanden, waardoor regelmatige vervolgbehandelingen nodig zijn.

Chirurgie

Een chirurg kan de irriterende slagader verplaatsen weg van de aangezichtszenuw en de zenuw beschermen. Deze operatie is effectief bij ongeveer 85 procent van de patiënten, vooral bij jonge patiënten en patiënten in de vroege stadia van hemifaciale spasmen. De procedure brengt echter risico's met zich mee, zoals slechthorendheid.

Prognose van hemifaciale spasmen

Dankzij injecties of een operatie kunnen de klachten aanzienlijk verminderen, waardoor de vooruitzichten goed zijn. Onbehandeld verergert de aandoening, dus tijdige behandeling is cruciaal.

Psychosociale ondersteuning en levenskwaliteit

De psychosociale impact van hemifaciale spasmen mag niet onderschat worden. Patiënten kunnen zich ongemakkelijk voelen en sociale situaties vermijden. Ondersteuning van familie, vrienden en professionele hulpverleners is essentieel om de levenskwaliteit te verbeteren. Steungroepen kunnen ook helpen door ervaringen en tips te delen met anderen in dezelfde situatie.

Leven met hemifaciale spasmen

Het aanpassen aan het leven met hemifaciale spasmen kan uitdagend zijn. Het is belangrijk om een gezonde levensstijl te behouden en stress zoveel mogelijk te vermijden, omdat stress de symptomen kan verergeren. Regelmatige medische controles en een goede communicatie met de zorgverleners zijn cruciaal voor het effectief beheren van de aandoening.

Complicaties van oncontroleerbare bewegingen in het gezicht

Patiënten met ernstige hemifaciale spasmen kunnen problemen ondervinden, zoals dichtgeknepen ogen tijdens het autorijden, wat gevaarlijke situaties kan veroorzaken. Bovendien ervaren veel patiënten stress door de oncontroleerbare bewegingen.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hemifaciale microsomie - een onderontwikkelde gezichtshelftPer jaar worden er ongeveer tussen de 30 á 60 kinderen geboren met Hemifaciale microsomie. Deze afwijking is een aangebo…
Blefarospasme: Kramp in het ooglid van één of beide ogenBlefarospasme: Kramp in het ooglid van één of beide ogenBlefarospasme is een aandoening waarbij het ooglid onwillekeurig en herhaaldelijk knippert of sluit. Dit kan variëren va…
Hemifaciale microsomie: Onderontwikkelde kant van gezichtHemifaciale microsomie: Onderontwikkelde kant van gezichtHemifaciale microsomie is een aangeboren aandoening waarbij in de meeste gevallen één helft van het gezicht onderontwikk…
Spiertrekkingen in de hand: oorzaken van trillende spierenSpiertrekkingen in de hand: oorzaken van trillende spierenOnwillekeurige spierspasmen of myoclonische spiertrekkingen kunnen op elk moment optreden en kunnen overal in het lichaa…

Chronische prostatitis: symptomen, oorzaak en behandelingChronische prostatitis: symptomen, oorzaak en behandelingProstatitis is een ontsteking van de prostaat die vaak gepaard gaat met pijn. Prostatitis kan chronisch of acuut zijn. A…
Auto-immuunartritis: Soorten van ontsteking van gewrichtenAuto-immuunartritis: Soorten van ontsteking van gewrichtenAuto-immuunartritis (auto-immune artritis) is een groep aandoeningen waarbij het immuunsysteem van een patiënt zichzelf…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 5 september 2018:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Hemifacial spasm, https://www.healthline.com/health/hemifacial-spasm
  • Hemifacial spasm, https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/hemifacial-spasm
  • Hemifacial spasm, https://www.swedish.org/services/neuroscience-institute/our-services/cerebrovascular-center/conditions-we-treat/hemifacial-spasm
  • Hemifacial spasm: What you need to know, https://www.medicalnewstoday.com/articles/319591.php
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 21-11-2024
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.