Hemifaciale spasmen: Onvrijwillige spierkrampen in gezicht

Hemifaciale spasmen zijn aandoeningen waarbij de spieren onvrijwillig samentrekken aan één kant van het gezicht, meestal aan de linkerzijde. Deze aandoening wordt vaak veroorzaakt door een ader die druk uitoefent op de aangezichtszenuw, hoewel ook andere oorzaken mogelijk zijn. Injecties en chirurgie zijn de voornaamste behandelingen voor deze oncontroleerbare spasmen, met over het algemeen een goede prognose. Ondanks dat het een zeldzame en goedaardige aandoening is, kunnen de samengetrokken spieren in het gezicht soms gevaarlijke complicaties veroorzaken, waardoor tijdige behandeling essentieel is.

• Epidemiologie van onvrijwillige gezichtsspasmen
• Oorzaken: Irritatie van de zevende hersenzenuw
• Symptomen: Spiertrekkingen in het gezicht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van onvrijwillige spasmen in het gezicht
• Injecties
• Chirurgie
• Prognose van hemifaciale spasmen
• Psychosociale ondersteuning en levenskwaliteit
• Leven met hemifaciale spasmen
• Complicaties van oncontroleerbare bewegingen in het gezicht

Epidemiologie van onvrijwillige gezichtsspasmen

De prevalentie van deze zeldzame aandoening bedraagt 11 op 100.000 patiënten. Zowel mannen als vrouwen kunnen hemifaciale spasmen ontwikkelen, maar vrouwen krijgen de aandoening ongeveer twee keer zo vaak als mannen. Vooral patiënten van middelbare en oudere leeftijd worden getroffen, met een iets hogere frequentie bij Aziatische patiënten. De symptomen ontwikkelen zich meestal wanneer patiënten tussen de veertig en vijftig jaar oud zijn.

Oorzaken: Irritatie van de zevende hersenzenuw

Hemifaciale spasmen ontstaan door irritatie van de zevende hersenzenuw, ook wel bekend als de aangezichtszenuw. Deze zenuw bestuurt de spieren in het gezicht en speelt ook een rol bij smaakwaarneming en sensaties in het oor. Mogelijke oorzaken zijn:

• Abnormale clusters van bloedvaten bij de geboorte
• Bell's Palsy (plotselinge aangezichtsverlamming door zenuwschade)
• Directe schade aan de zenuwen of de bloedsomloop van de hersenen (zeldzaam)
• Een ader die druk uitoefent op de aangezichtszenuw (meest voorkomend)
• Een goedaardige tumor die op de zenuw drukt
• Een zenuwletsel
• Erfelijke oorzaken
• Multiple Sclerose (zelden): het immuunsysteem tast het centrale zenuwstelsel aan, wat resulteert in een breed scala aan symptomen.
• Verwondingen die druk uitoefenen op de aangezichtszenuw

Symptomen: Spiertrekkingen in het gezicht

De patiënt ervaart meestal eerst spiertrekkingen in de spieren van het linkerooglid. Deze blefarospasmen kunnen zo sterk zijn dat het oog wordt dichtgetrokken en de patiënt gaat tranen. Deze onvrijwillige spiertrekkingen treden ook op tijdens de slaap. Zonder behandeling verergeren de spasmen en worden meer gezichtsspieren aangetast, wat uiteindelijk leidt tot krampen in de mondspieren die naar één kant trekken. Na verloop van tijd kunnen alle spieren aan één kant van het gezicht in een permanente frons trekken. Sommige patiënten ontwikkelen aan beide zijden van het gezicht krampen. Daarnaast kunnen symptomen zoals oorpijn, een ‘klik’ in het oor, gehoorverlies en veranderingen in het gehoor voorkomen. Stress, vermoeidheid en angst verergeren de aandoening.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts onderzoekt de aanwezigheid van gezichtsspasmen aan één zijde van het gezicht, wat het belangrijkste teken is van hemifaciale spasmen. De ernst en de frequentie van de samentrekkingen worden beoordeeld. Ook is een medische geschiedenis van de patiënt noodzakelijk om te bepalen hoe lang de spasmen al aanwezig zijn.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert beeldvormende onderzoeken uit om de oorzaak van de gezichtszenuwirritatie op te sporen, zoals een CT-scan, een MRI-scan en een angiografie (het radiografisch in beeld brengen van de bloedvaten).

Differentiële diagnose
Hemifaciale spasmen kunnen worden verward met andere bewegingsstoornissen die het gezicht aantasten, zoals gezichtszenuwtics en ooglidspasmen. Deze aandoeningen tasten echter verschillende delen van het gezicht aan en niet slechts één zijde.

Behandeling van onvrijwillige spasmen in het gezicht

De twee belangrijkste behandelingsopties voor hemifaciale spasmen zijn injecties of chirurgie.

Injecties

Botulinumtoxine (botox)-injecties verlammen de gezichtsspieren en stoppen de spiertrekkingen. Deze behandeling is nuttig voor 85 tot 95 procent van de patiënten. De effecten verdwijnen na drie tot zes maanden, waardoor regelmatige vervolgbehandelingen nodig zijn.

Chirurgie

Een chirurg kan de irriterende slagader verplaatsen weg van de aangezichtszenuw en de zenuw beschermen. Deze operatie is effectief bij ongeveer 85 procent van de patiënten, vooral bij jonge patiënten en patiënten in de vroege stadia van hemifaciale spasmen. De procedure brengt echter risico's met zich mee, zoals slechthorendheid.

Prognose van hemifaciale spasmen

Dankzij injecties of een operatie kunnen de klachten aanzienlijk verminderen, waardoor de vooruitzichten goed zijn. Onbehandeld verergert de aandoening, dus tijdige behandeling is cruciaal.

Psychosociale ondersteuning en levenskwaliteit

De psychosociale impact van hemifaciale spasmen mag niet onderschat worden. Patiënten kunnen zich ongemakkelijk voelen en sociale situaties vermijden. Ondersteuning van familie, vrienden en professionele hulpverleners is essentieel om de levenskwaliteit te verbeteren. Steungroepen kunnen ook helpen door ervaringen en tips te delen met anderen in dezelfde situatie.

Leven met hemifaciale spasmen

Het aanpassen aan het leven met hemifaciale spasmen kan uitdagend zijn. Het is belangrijk om een gezonde levensstijl te behouden en stress zoveel mogelijk te vermijden, omdat stress de symptomen kan verergeren. Regelmatige medische controles en een goede communicatie met de zorgverleners zijn cruciaal voor het effectief beheren van de aandoening.

Complicaties van oncontroleerbare bewegingen in het gezicht

Patiënten met ernstige hemifaciale spasmen kunnen problemen ondervinden, zoals dichtgeknepen ogen tijdens het autorijden, wat gevaarlijke situaties kan veroorzaken. Bovendien ervaren veel patiënten stress door de oncontroleerbare bewegingen.

Lees verder

• Spierkrampen & spierspasmen: Oorzaken, soorten & behandeling
• Bell’s palsy: Plotse aangezichtsverlamming door zenuwschade