Hemifaciale spasmen: Onvrijwillige spierkrampen in gezicht

Hemifaciale spasmen zijn aandoeningen waarbij de spieren onvrijwillige spiersamentrekkingen aan één kant van het gezicht, meestal de linkerzijde. Meestal ontstaat dit door een ader die druk uitoefent op de aangezichtszenuw, al zijn ook andere oorzaken bekend. Injecties en chirurgie behandelen de oncontroleerbare spasmen in het gezicht, waardoor de prognose goed is. Soms ontstaan enkele gevaarlijke complicaties door de samengetrokken spieren in het gezicht, dus het is belangrijk om tijdig een behandeling te zoeken bij deze zeldzame goedaardige aandoening.

• Epidemiologie van onvrijwillige gezichtsspasmen
• Oorzaken: Irritatie van de zevende hersenzenuw
• Symptomen: Spiertrekkingen in het gezicht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van onvrijwillige spasmen in het gezicht
• Injecties
• Chirurgie
• Prognose van hemifaciale spasmen
• Complicaties van oncontroleerbare bewegingen in het gezicht

Epidemiologie van onvrijwillige gezichtsspasmen

De prevalentie van de zeldzame aandoening bedraagt 11 op 100.000 patiënten. Zowel mannen als vrouwen ontwikkelen mogelijk hemifaciale spasmen, maar vrouwen ontwikkelen de aandoening ongeveer dubbel zo vaak als mannen. Voorts zijn vooral patiënten van middelbare en oudere leeftijd getroffen. De aandoening komt ook iets vaker voor bij Aziatische patiënten. De symptomen van hemifaciale spasmen ontwikkelen zich meestal wanneer patiënten tussen de veertig en vijftig jaar oud zijn.

Oorzaken: Irritatie van de zevende hersenzenuw

Hemifaciale spasmen zijn het gevolg van irritatie van de zevende hersenzenuw. Deze zenuw staat bekend als de aangezichtszenuw. De zenuw bestuurt het gezicht en geeft ook informatie door over de smaak van de tong en sensaties in het oor.

Mogelijke oorzaken zijn:

• abnormale clusters van bloedvaten bij de geboorte
• Bell's Palsy (plotselinge aangezichtsverlamming door zenuwschade)
• directe schade aan de zenuwen of de bloedsomloop van de hersenen (zeldzaam)
• een ader die druk uitoefent op de aangezichtszenuw (meest voorkomend)
• een goedaardige tumor die op de zenuw drukt
• een zenuwletsel
• erfelijke oorzaken
• multiple sclerose (zelden): Het immuunsysteem tast het centrale zenuwstelsel aan, wat resulteert in een breed scala aan symptomen.
• verwondingen die drukken op de aangezichtszenuw

Symptomen: Spiertrekkingen in het gezicht

De patiënt krijgt meestal eerst te maken met spiertrekkingen in de spieren van het linkerooglid. Deze blefarospasmen zijn soms dermate sterk dat het oog wordt dichtgetrokken en de patiënt gaat tranen. Deze onvrijwillige spiertrekkingen treden ook op tijdens de slaap. Indien onbehandeld verergeren de spasmen en worden meer gezichtsspieren aangetast. De krampen treffen dan ook de mondspieren die dan naar één kant trekken. Na verloop van tijd zijn dan alle spieren aan één kant van het gezicht in een permanente frons getrokken. Sommige patiënten ontwikkelen aan beide zijden van het gezicht krampen. Oorpijn, een ‘klik’ in het oor, gehoorverlies en veranderingen in het gehoor zijn ook symptomen van deze aandoening zijn. Stress, vermoeidheid en angst verergeren de aandoening.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts kijkt naar de aanwezigheid van gezichtsspasmen aan één zijde van het gezicht, wat het belangrijkste teken is van hemifaciale spasmen. Hij kijkt naar de ernst en de frequentie van de samentrekkingen. De arts heeft daarnaast ook een medische geschiedenis van de patiënt nodig. Hij wil bijvoorbeeld weten hoe lang deze spasmen al aanwezig zijn.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert verdere beeldvormende onderzoeken uit om de oorzaak van de gezichtszenuwirritatie op te sporen, zoals een CT-scan, een MRI-scan en een angiografie (het radiografisch in beeld brengen van de bloedvaten).

Differentiële diagnose
Hemifaciale spasmen verwart de arts soms met andere bewegingsstoornissen die het gezicht aantasten, zoals gezichtszenuwtics en ooglidspasmen. Deze twee aandoeningen tasten verschillende delen van het gezicht aan en dit niet slechts aan één zijde.

Behandeling van onvrijwillige spasmen in het gezicht

De twee belangrijkste behandelingsopties van hemifaciale spasmen zijn injecties of een operatie.

Injecties

Botulinumtoxine (botox)-injecties verlammen de gezichtsspieren en doen de spiertrekkingen stoppen. Deze behandelingen zijn nuttig voor 85 tot 95 procent van de patiënten. De effecten verdwijnen na drie tot zes maanden, zodat de patiënt regelmatig een vervolgbehandeling nodig heeft.

Chirurgie

Verder verplaatst een chirurg de irriterende slagader weg van de aangezichtszenuw en beschermt hij tevens de zenuw. Deze operatie is bij circa 85 procent van de patiënten effectief. Vooral voor jonge patiënten en patiënten in de vroege stadia van hemifaciale spasmen is deze ingreep nuttig. Deze procedure brengt risico's met zich mee, zoals slechthorendheid.

Prognose van hemifaciale spasmen

Dankzij injecties of een operatie is het mogelijk om de klachten te verminderen waardoor de vooruitzichten goed zijn. Onbehandeld verergert de aandoening dus het is belangrijk om tijdig een behandeling te zoeken.

Complicaties van oncontroleerbare bewegingen in het gezicht

Patiënten met ernstige hemifaciale spasmen ervaren soms dichtgeknepen ogen tijdens het autorijden, hetgeen gevaarlijke situaties oplevert. Verder ervaren veel patiënten stress door de oncontroleerbare bewegingen.

Lees verder

• Spier- en gewrichtsafwijkingen: Spieren en gewrichten met bijhorende afwijkingen & syndromen (special)
• Spierkrampen & spierspasmen: Oorzaken, soorten & behandeling
• Bell’s palsy: Plotse aangezichtsverlamming door zenuwschade