Auto-immuunartritis: Soorten van ontsteking van gewrichten

Auto-immuunartritis (auto-immune artritis) is een groep aandoeningen waarbij het immuunsysteem van een patiënt zichzelf aanvalt, wat leidt tot gewrichtsontsteking. Er zijn veel verschillende soorten auto-immuunartritis, die allemaal gepaard gaan met pijn, stijfheid en zwelling van het gewricht, evenals een beperkt bewegingsbereik. Medicijnen en veranderingen in de levensstijl kunnen de symptomen verminderen, waardoor de patiënt een gezond en gelukkig leven kan leiden. Het is cruciaal om auto-immuunartritis zo snel mogelijk te identificeren en te behandelen om complicaties te minimaliseren.

• Epidemiologie van auto-immuunartritis
• Oorzaken van auto-immuunartritis
• Risicofactoren van gewrichtsontsteking door auto-immuunreactie
• Soorten auto-immuunartritis
• Artritis psoriatica
• Axiale spondyloartritis
• Juveniele artritis
• Palindroomreuma
• Reactieve artritis
• Reumatoïde artritis
• Spondyloartritis ankylopoetica
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aandoeningen veroorzaakt door eigen immuunsysteem
• Medicatie
• Fysiotherapie
• Chirurgie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van auto-immuunartritis

De epidemiologie van auto-immuunartritis varieert afhankelijk van het type. Over het algemeen komt auto-immuunartritis vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De prevalentie kan ook variëren op basis van genetische factoren, etniciteit en andere demografische kenmerken. Sommige vormen van auto-immuunartritis, zoals reumatoïde artritis, zijn wereldwijd wijdverspreid en hebben een aanzienlijke impact op de gezondheid van de bevolking.

Oorzaken van auto-immuunartritis

Auto-immuunartritis ontstaat doordat het immuunsysteem ten onrechte gezonde gewrichtsweefsels aanvalt. Dit kan worden veroorzaakt door een combinatie van genetische predispositie en omgevingsfactoren. De precieze oorzaak is vaak onbekend, maar het immuunsysteem verstoort de balans en richt zich tegen de eigen gewrichten, wat leidt tot ontsteking en schade.

Risicofactoren van gewrichtsontsteking door auto-immuunreactie

De risicofactoren voor auto-immuunartritis zijn afhankelijk van het type artritis. Genetica en een familiegeschiedenis van specifieke aandoeningen spelen echter een rol. Daarnaast zijn diverse omgevingsfactoren in verband gebracht met auto-immuunartritis, zoals:

• een vroege blootstelling aan toxines (gifstoffen), zoals die in sigarettenrook
• geslacht: Vrouwen krijgen twee tot drie keer vaker te maken met reumatoïde artritis dan mannen. Mannen kampen echter vaker met ankyloserende spondyloartritis dan vrouwen.
• roken
• zwaarlijvigheid

Soorten auto-immuunartritis

Er zijn meer dan honderd soorten artritis. Auto-immuunartritis kan veel ongemak en zwelling in de gewrichten veroorzaken. De meest voorkomende vormen van auto-immuunartritis zijn hieronder opgelijst.

Artritis psoriatica

Artritis psoriatica verschijnt bij patiënten met de huidaandoening psoriasis. Psoriasis veroorzaakt schilferige, fragmentarische gebieden op de huid. Gewrichten over het hele lichaam kunnen getroffen worden, zoals de wervelkolom, de knieën, de vingers, de tenen, enzovoort. Artritis psoriatica kan soms leiden tot enthesitis, waarbij gevoelige plekken ontstaan op plaatsen waar ligamenten en pezen aanhechten aan botten. Vaak zijn de achterkant van de hiel en de plaats rond de elleboog getroffen.

Axiale spondyloartritis

Axiale spondyloartritis tast de bekkengewrichten en de wervelkolom aan.

Juveniele artritis

Juveniele artritis treft kinderen en leidt tot gewrichtspijn, een oogontsteking, koorts en een huiduitslag. Andere namen voor dit type gewrichtsontsteking zijn juveniele idiopathische artritis, juveniele chronische artritis of juveniele reumatoïde artritis.

Palindroomreuma

Palindroomreuma is een zeldzame vorm van artritis die aanvallen van gewrichtsontstekingen veroorzaakt die vervolgens weer verdwijnen. Palindroomreuma treft vaak de vingers, polsen en knieën. Bekende symptomen zijn pijn, zwelling, stijfheid en koorts.

Reactieve artritis

Reactieve artritis komt voor bij patiënten met een voorgeschiedenis van bepaalde bacteriële infecties, zoals Chlamydia, Salmonella, Shigella of Campylobacter. Gewrichtspijn, rode ogen, brandend urineren of een huiduitslag op de voetzolen of handpalmen zijn bekende symptomen van deze vorm van ontsteking van de gewrichten.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis is het meest voorkomende type auto-immuunartritis, dat meestal zwelling en pijn veroorzaakt in de handen, voeten en polsen. Drie op de vier patiënten zijn van het vrouwelijke geslacht.

Spondyloartritis ankylopoetica

De ziekte van Bechterew (spondyloartritis ankylopoetica) veroorzaakt artritis van de wervelkolom, wat leidt tot pijn en stijfheid in de wervelkolomgewrichten.

Symptomen

De symptomen van auto-immuunartritis zijn variabel en hangen af van het specifieke type artritis. De volgende symptomen kunnen optreden, hoewel deze lijst niet definitief is:

• bloedarmoede (anemie)
• een droge mond (xerostomie)
• een oogontsteking, droge ogen, jeukende ogen, een oogafscheiding, rode ogen
• een verminderde bewegingsvrijheid
• gewichtsverlies
• gewrichtspijn
• gewrichtsstijfheid
• gezwollen gewrichten
• harde bultjes weefsel (knobbeltjes) onder de huid van de armen
• koorts
• misvormde gewrichten
• slaapproblemen
• vermoeidheid
• zwakte

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek

Een reumatoloog behandelt auto-immuunartritis. De arts bevraagt de patiënt over de symptomen, evenals wat de klachten verergert of juist verbetert. Daarnaast is een grondige medische geschiedenis nodig, waarbij de arts ook informatie wenst over andere medische aandoeningen en het soort medicijnen dat de patiënt neemt.

Diagnostisch onderzoek

Diverse onderzoeken zijn nodig om informatie te verkrijgen over de locatie en ernst van de aangetaste gewrichten.

• beeldvormende onderzoeken, zoals röntgenfoto's, een CT-scan of een MRI-scan (identificeert gebieden met gewrichtsschade)
• een biopsie (weefselmonster: bevestigt de diagnose van bepaalde aandoeningen zoals psoriasis)
• een bloedonderzoek

Geen enkele test bevestigt de diagnose van een type auto-immuunartritis. Vaak zijn meerdere testen nodig om andere aandoeningen en vormen van artritis uit te sluiten.

Behandeling van aandoeningen veroorzaakt door eigen immuunsysteem

Een individueel behandelplan is nodig bij auto-immuunartritis.

Medicatie

Patiënten met milde vormen van auto-immuunartritis kunnen baat hebben bij niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID's). Het gebruik van corticosteroïden of andere immuunsuppressieve medicijnen kan ook nodig zijn bij ernstigere gevallen.

Fysiotherapie

Fysiotherapie kan nuttig zijn voor patiënten om hun mobiliteit en kracht te verbeteren.

Chirurgie

In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om beschadigde gewrichten te repareren of te vervangen.

Prognose

De prognose varieert afhankelijk van het type auto-immuunartritis en de ernst van de symptomen. Over het algemeen kunnen patiënten met een goede behandeling en levensstijlmanagement vaak een hoog niveau van functionaliteit en kwaliteit van leven behouden.

Complicaties

• Botverlies: Dit kan optreden door langdurige ontsteking en gewrichtsschade.
• Oogproblemen: Sommige vormen van auto-immuunartritis kunnen leiden tot oogontstekingen of andere visuele problemen.
• Hartproblemen: Er is een verhoogd risico op hart- en vaatziekten bij sommige auto-immuunartritis aandoeningen.
• Slechte gewrichtsfunctie: Ernstige schade aan gewrichten kan leiden tot verminderde functionaliteit en mobiliteit.

Preventie

Hoewel er geen gegarandeerde manier is om auto-immuunartritis volledig te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen bij het verminderen van het risico en het beheersen van de symptomen:

• Gezonde voeding: Een evenwichtig dieet kan bijdragen aan de algehele gezondheid en het verminderen van ontsteking.
• regelmatige lichaamsbeweging
• Stressmanagement: Het beheersen van stress kan helpen bij het verminderen van ontstekingsreacties in het lichaam.
• het vermijden van roken
• medicatie-inname volgens het voorgeschreven schema

Lees verder

• Psoriatrische artritis: Symptomen aan huid en gewrichten
• Reumatoïde artritis: Ontsteking van gewrichten en organen
• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid
• Juveniele idiopathische artritis (JIA): Pijn aan gewrichten
• Gewrichtsgezondheid: Tips voor behoud van gezonde gewrichten