Bell’s palsy: Plotse aangezichtsverlamming door zenuwschade

Bell's palsy is een aandoening waarbij plotselinge, tijdelijke aangezichtsverlamming optreedt als gevolg van schade aan de aangezichtszenuw. Patiënten ervaren meestal zwakte aan één kant van het gezicht, wat problemen kan veroorzaken met de mond en ogen. Meestal herstelt de patiënt binnen enkele weken tot maanden volledig. Hoewel Bell's palsy vaak onschuldig is, kan het soms wijzen op een onderliggende ernstige aandoening, zoals een beroerte. Daarom is het belangrijk dat patiënten met symptomen van Bell's palsy altijd een arts raadplegen voor verder onderzoek. Sir Charles Bell, een Schotse chirurg (1774–1842), beschreef deze aandoening voor het eerst in de medische literatuur in de negentiende eeuw.

• Synoniemen Bell’s palsy
• Epidemiologie en risicofactoren
• Oorzaken: Schade aan de aangezichtszenuw
• Symptomen: Afhangend gezicht met problemen aan ogen en mond
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van plotse aangezichtsverlamming
• Preventie

Synoniemen Bell’s palsy

Bell’s palsy staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Aangezichtsverlamming van Bell
• Bell-parese
• Bellse parese
• Craniale mononeuropathie (zenuwschade aan één zenuw)
• Idiopathische perifere aangezichtsverlamming

Epidemiologie en risicofactoren

Bell's palsy is een zeldzame aandoening die jaarlijks 1 op de 5.000 mensen treft. De aandoening komt meestal voor bij mensen tussen de vijftien en zestig jaar, maar kan ook buiten deze leeftijdsgroep optreden. Mannen en vrouwen worden even vaak getroffen door aangezichtsverlamming. Bell's palsy komt vaker voor bij zwangere vrouwen en bij mensen met diabetes mellitus, een longontsteking, en HIV-infectie.

Oorzaken: Schade aan de aangezichtszenuw

Bij Bell’s palsy is de aangezichtszenuw, ook bekend als de zevende zenuw, aangedaan. Deze zenuw regelt de beweging van de aangezichtsspieren. Bij Bell's palsy ontstaat zwelling (ontsteking) van deze zenuw in het gebied waar deze door de schedelbotten gaat. Dit leidt tot compressie van de zenuw, waardoor zwakte of verlamming van de aangezichtsspieren ontstaat. De precieze oorzaak is vaak onbekend.

Mogelijke oorzaken van Bell’s palsy zijn:

• De ziekte van Lyme (bacteriële infectie door een tekenbeet met symptomen aan huid, hart, hersenen, spieren en/of gewrichten)
• Een HIV-infectie
• Middenoorontsteking (otitis media: vooral voorkomend bij kinderen)
• Herpesvirus (meest voorkomende oorzaak)
• Cytomegalovirus
• Epstein-Barr virus (klierkoorts: virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts, vooral bij adolescenten en jongvolwassenen)
• Sarcoïdose (aandoeningen aan huid, longen, ogen en zenuwstelsel)
• Syfilis (bacteriële infectie via seksueel contact)

Symptomen: Afhangend gezicht met problemen aan ogen en mond

Sommige patiënten hebben één tot twee weken voor de andere symptomen van Bell’s palsy een verkoudheid, een oogontsteking of een oorinfectie. De meeste patiënten ontwikkelen vaak 's morgens bij het ontwaken plots symptomen van zwakte (gezichtszwakte) of verlamming aan één kant van het gezicht. De symptomen ontwikkelen zich soms gedurende twee à drie dagen en verergeren daarna niet meer. Vaak voelt de patiënt eerst ongemak aan het oor voordat hij zwakte opmerkt. Daarna verstijft het gezicht, of ervaart hij een trekkerig gevoel aan het gezicht. Het gezicht oogt ook anders als gevolg van de zenuwschade. Andere symptomen die verband houden met de aangezichtsverlamming zijn:

• Droge ogen, wat kan leiden tot hoornvlieszweren (cornea ulcera) of ooginfecties
• Duizeligheid
• Een afhangend gezicht: het ooglid hangt naar beneden (ptosis) of de hoek van de mond hangt naar beneden
• Een droge mond (xerostomie)
• Geluid luider horen in één oor dan het andere (hyperacusis)
• Verhoogde traanproductie en irritatie aan één oog
• Verlies van smaak of een gewijzigde smaakzin (smaakstoornissen)
• Gevoelloosheid
• Hoofdpijn
• Kwijlen als gevolg van een gebrek aan controle over de aangezichtsspieren
• Oorpijn of pijn onder het oor aan de aangetaste zijde van het gezicht
• Oorsuizen (tinnitus aurium)
• Pijn rond de kaak
• Problemen met eten en drinken; voedsel valt uit één kant van de mond
• Problemen met glimlachen, grijnzen, of het maken van andere gezichtsuitdrukkingen
• Problemen met het sluiten van een oog (oftalmoplegie: oogspierverlamming)
• Problemen met spreken
• Spiertrekkingen of zwakte van de spieren in het gezicht

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt geeft de arts informatie over de symptomen van Bell’s palsy. Daarna bekijkt de arts het gezicht van de patiënt en onderzoekt hij het hoofd, de oren en de nek. Hij voert ook een grondig lichamelijk en neurologisch onderzoek uit. Vaak is hij op basis van deze informatie al in staat om de diagnose te stellen. Toch worden er vaak nog aanvullende onderzoeken gedaan.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert een bloedonderzoek uit om te controleren op andere mogelijke oorzaken zoals de ziekte van Lyme, die kan leiden tot Bell’s palsy. Soms worden beeldvormende onderzoeken ingezet om andere aandoeningen uit te sluiten zoals:

• Beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• Cholesteatoom: een abnormale verzameling van huidcellen in het middenoor
• Hersentumor
• Hoofdtrauma
• Middenoorontsteking
• Tumor: abnormale weefselgroei
• Möbius-syndroom: een zeldzame aangeboren aandoening

De volgende onderzoeken kunnen worden uitgevoerd: een CT-scan en MRI-scan van het hoofd, een elektromyografie (meting van de elektrische spieractiviteit) en een zenuwgeleidingsonderzoek.

Behandeling

Bell’s palsy

Patiënten met Bell’s palsy krijgen niet altijd een behandeling omdat de symptomen vaak vanzelf verbeteren. Soms kan het echter enkele weken tot maanden duren voordat de spieren weer volledig functioneren. Botoxinjecties kunnen nuttig zijn om de spieren in het gezicht te versterken. Daarnaast kan plastische chirurgie worden ingezet om de functie van de mond en het uiterlijk te verbeteren. Fysiotherapie kan patiënten helpen door middel van oefeningen en ontspanningstechnieken om de aangezichtsspieren te versterken. Acupunctuur kan soms het herstel versnellen.

Ondersteunende behandeling

Verder past de arts een ondersteunende en symptomatische behandeling toe om de andere symptomen van de aangezichtsverlamming te bestrijden. Zo kan hij kunsttranen of oogzalven voorschrijven aan patiënten met droge ogen. Sommige patiënten krijgen het advies om met een ooglapje te slapen. De zwelling rond de aangezichtszenuw kan worden verminderd met behulp van krachtige ontstekingsremmende medicijnen, beter bekend als corticosteroïden. Indien een virus de oorzaak is, schrijft de arts antivirale geneesmiddelen voor.

Prognose

Bij 70% van de patiënten zijn de symptomen binnen enkele weken tot maanden verdwenen, met of zonder behandeling. Indien de zenuwfunctie niet volledig verloren is en de symptomen verbeteren binnen drie weken, heeft de patiënt een goede kans om alle of de meeste kracht in de aangezichtsspieren terug te krijgen. Soms duurt het herstel echter lang, tot bijna een jaar. De hersteltijd varieert sterk en is afhankelijk van de ernst van de zenuwschade.

Complicaties van plotse aangezichtsverlamming

Op lange termijn kunnen de volgende complicaties optreden:

• Blijvende zwakte in de aangezichtsspieren
• Droog oogoppervlak, wat kan leiden tot hoornvlieszweren, ooginfecties en verlies van gezichtsvermogen
• Terugkeer van Bell’s palsy aan dezelfde of aan de andere kant
• Problemen met spreken, eten en drinken
• Spasmen (krampen) van de spieren of oogleden
• Veranderingen in de smaak

Deze complicaties komen vaker voor bij:

• Patiënten die ernstige pijn ervoeren bij de eerste symptomen
• Patiënten met volledige verlamming aan één kant van het gezicht
• Patiënten ouder dan zestig jaar
• Zwangere vrouwen
• Patiënten met diabetes
• Patiënten met hoge bloeddruk (hypertensie)
• Patiënten met ernstige beschadiging van de gezichtszenuw
• Patiënten die na vier maanden nog steeds geen herstel hebben ervaren

Preventie

Hoewel Bell's palsy moeilijk te voorkomen is vanwege de onbekende oorzaken, kunnen risicopatiënten bepaalde maatregelen nemen om hun algemene gezondheid te verbeteren. Dit omvat regelmatige medische controles voor mensen met diabetes, hoge bloeddruk, en zwangere vrouwen, evenals het vermijden van tekenbeten om de ziekte van Lyme te voorkomen.

Lees verder

• Aangezichtsverlamming: Schade gezichtszenuw of hersengebied
• Zwakte in gezicht (gezichtszwakte): Oorzaken van zwak gelaat
• Verlamming (paralyse): Soorten, oorzaken en symptomen