Watervergiftiging: symptomen, oorzaak en behandeling

Watervergiftiging, ook wel bekend als waterintoxicatie, treedt op wanneer een teveel aan water en te weinig elektrolyten worden ingenomen. Watervergiftiging kan aanvankelijk niet herkend worden, omdat de symptomen niet direct gekoppeld worden aan een teveel aan water. Er kan sprake zijn van verwarring, desoriëntatie, misselijkheid en braken, maar ook veranderingen in de mentale toestand en psychotische symptomen. Vroegtijdige herkenning van watervergiftiging is cruciaal om ernstige hyponatriëmie te voorkomen, wat kan leiden tot convulsies, coma en overlijden. Watervergiftiging kan soms sterk lijken op uitdrogingsverschijnselen. Een goede diagnose is derhalve belangrijk, aangezien je bij watervergiftiging niet nog meer water toegediend moet krijgen. Dit kan immers tot levensbedreigende problemen en de dood leiden. Voorkomen is beter dan genezen. Goed luisteren naar je lichaam is daarom het beste advies ter preventie van waterintoxicatie.

• Wat is watervergiftiging?
• Definitie
• Veilige hoeveelheid waterinname
• Maximale hoeveelheid water per uur
• Wat is het probleem als te teveel water inneemt?
• Verschillende soorten waterintoxicatie
• Verhoogde waterinname
• Vocht vasthouden
• Oorzaak en risicofactoren
• Vasten
• Waterdrinkwedstrijden
• Psychische factoren
• Extreme lichamelijke inspanning
• Verhoogde ADH-secretie
• Nierfalen
• Watervergiftiging symptomen
• Diagnose
• Behandeling waterintoxicatie
• Preventie en voorkomen

Wat is watervergiftiging?

Definitie

Watervergiftiging of waterintoxicatie is vorm van een tekort aan natrium in het bloed (hyponatriëmie). Er is sprake van een overmatige inname van water en te weinig inname van elektrolyten. Watervergiftiging kan optreden wanneer je in korte tijd te veel water en te weinig natrium consumeert.

Veilige hoeveelheid waterinname

De maximale veilige hoeveelheid water per dag is voor de meeste gezonde volwassenen met een normaal voedingspatroon waarschijnlijk maximaal 15 liter per dag. Voor degenen die geen natrium gebruiken (bijvoorbeeld tijdens het vasten), is het waarschijnlijk veilig om maximaal tot 5 liter water per dag te drinken. Overigens raden veel gezondheidsinstanties aan om (onder normale omstandigheden) ongeveer 2 liter water (vocht) per dag te drinken (8 glazen), en niet meer.

Maximale hoeveelheid water per uur

De maximale veilige hoeveelheid water per uur (wanneer je gedurende enkele uren achterelkaar water inneemt), is voor de meeste gezonde volwassenen ongeveer 1,4 liter. Slechts 700 ml water per uur gedurende enkele uren achter elkaar, kan al teveel zijn, vooral als je weinig natrium inneemt. Dit kan al resulteren in hyponatremie door waterretentie (het vasthouden van water), omdat het maximale wateruitscheidingsvermogen van de nieren bij sommige mensen slechts 600 ml urine per uur is. Gezonde volwassenen kunnen gemiddeld 600-1.500 ml urine per uur uitscheiden.

Wat is het probleem als te teveel water inneemt?

De kwestie komt neer op het natriumgehalte. Door grote hoeveelheden water te drinken, neemt het volume van het bloed toe. Tevens daalt de concentratie van natrium in het bloed. Het gevolg is dat water uit het bloed lichaamscellen zoals de hersencellen instroomt, die kunnen gaan opzwellen. Hersenoedeem geeft verhoogde druk in de schedel en kan zeer ernstige gevolgen hebben. Zwelling in de hersenen vereist onmiddellijke behandeling.

Verschillende soorten waterintoxicatie

Er zijn twee hoofdvormen van waterintoxicatie:

Verhoogde waterinname

Dit gebeurt wanneer je meer water drinkt dan je nieren via de urine kunnen verwijderen. Dit kan ervoor zorgen dat er zich te veel water in je bloedbaan terechtkomt.

Vocht vasthouden

Dit gebeurt wanneer je lichaam niet goed vocht kan afvoeren. Verschillende medische aandoeningen kunnen ervoor zorgen dat je lichaam vocht vasthoudt. Ook het gebruik van XTC zorgt er voor dat je water vasthoudt omdat de nieren minder water uitscheiden.

Beide soorten zijn gevaarlijk omdat ze het evenwicht tussen water en natrium in je bloed verstoren.

Oorzaak en risicofactoren

Onder meer de volgende omstandigheden kunnen leiden tot watervergiftiging:

Vasten

Vasten, waarbij je niets eet en alleen kruidenthee en water drinkt, soms ook aangewend als detoxdieet (ontgiftingsdieet) of als een methode voor gewichtsverlies.

Waterdrinkwedstrijden

Waterdrinkwedstrijden, bijvoorbeeld tijdens een ontgroening, kunnen leiden tot watervergiftiging.

Psychische factoren

Psychische aandoeningen met dwangmatig drinken (psychogene polydipsie), waarbij het vaak gaat om een psychose (vooral bij schizofrenie). Hierbij kan zowel een veranderd dorst-verzadigingsmechanisme alsook verhoogd dorstgevoel als gevolg van de medicijnen leiden tot verhoogd dorstgevoel, veel drinken (polydipsie).

Extreme lichamelijke inspanning

Overmatige waterinname kan ook bij gezonde mensen voorkomen na extreme lichamelijke inspanning (marathon of triatlon, hardlopen, fietsen, langdurige legeroefeningen of zwaar lichamelijk werk, voor de duur van meer dan 5 uur), bij XTC-gebruik (MDMA).

Verhoogde ADH-secretie

Een verhoogde ADH-secretie. ADH staat voor antidiuretisch hormoon, ook bekend als vasopressine, en het heeft de regulatie van water en vocht in het lichaam tot taak. Bij een verhoogde ADH productie wordt water vastgehouden; de nieren scheiden minder water uit. Verhoogde ADH-secretie treedt op bij onder meer een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie), diabetes insipidus, bijnierschorsinsufficiëntie of bij gebruik van bepaalde geneesmiddelen (antipsychotica, antidepressiva), XTC en nicotine.

Nierfalen

Een gestoorde, afgenomen waterexcretie als gevolg van nierfalen.

Watervergiftiging symptomen

Symptomen van watervergiftiging zijn:

• misselijkheid;
• braken;
• algehele malaise;
• gezwollen handen en voeten;
• hoofdpijn doordat opgezwollen hersencellen tegen de zenuwen drukken;
• verminderd bewustzijn;
• in ernstige gevallen: spierkrampen, piepende ademhaling oftewel stridor (als gevolg van longoedeem) en verwardheid;
• later: convulsies, bewusteloosheid (doordat de cellen de bloedvaten dichtdrukken en er zuurstofgebrek ontstaat), coma en soms overlijden (als gevolg van hersenoedeem).

Een ernstige hyponatriëmie kan aanleiding geven tot blijvende hersenschade.

Diagnose

De symptomen van uitdroging en watervergiftiging lijken heel erg op elkaar. Bij watervergiftiging is echter het natriumgehalte in het bloed verlaagd.

Behandeling waterintoxicatie

Behandeling van watervergiftiging kan bestaan uit toediening van hypertone zoutoplossing, diuretica (plaspillen), steroïden en andere medicijnen. Hierbij is een ziekenhuisopname geboden.

Preventie en voorkomen

Te weinig drinken is niet goed en leidt tot uitdroging, maar te veel drinken is evenmin goed. De maximale hoeveelheid water die nieren per uur kunnen verwerken, bedraagt circa 0,8 tot 1,0 liter. Het is dan ook belangrijk om niet meer dan één liter water per uur te drinken. Als je langer dan een uur sport beoefent, zijn sportdranken een optie. Deze dranken bevatten suiker, samen met elektrolyten zoals natrium en kalium, die je deels verliest via het zweten. Bij tekenen van dorst is het belangrijk om te drinken. Als je een medische aandoening hebt, zoals diabetes of een nierziekte, overleg dan met je arts over de beste behandeling. Neem ook contact op met je arts als je buitengewoon veel dorst hebt. Dit kan een teken zijn van een medisch probleem dat moet worden behandeld.

Lees verder

• Kleurloze urine: oorzaken van doorzichtige urine of plas
• Diabetes insipidus: symptomen, oorzaak en behandeling