Gierende en piepende ademhaling (stridor): oorzaken
Heb jij of je kind last van een gierende en piepende ademhaling? Stridor is een abnormaal ademgeluid dat verwijst naar een hoogfrequente gierende en piepende ademhaling. Stridor kan zowel optreden tijdens de inademing als uitademing, respectievelijk inspiratoire stridor en expiratoire stridor genoemd. Stridor kan ook bij het in- en uitademen voorkomen. Dit heeft 'bifasische stridor'. Gierende en piepende ademhaling kan ontstaan als gevolg van een obstructie of belemmering in de hogere luchtwegen, zoals de luchtpijp, strottenhoofd, de stembanden en keelholte. Piepende ademhaling kan zowel bij kinderen als bij volwassenen voorkomen. Gierende en piepende ademhaling kan acuut optreden, maar kan ook chronisch zijn. Dat is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.
Gierende en piepende ademhaling
Stridor is geen ziekte op zich, maar een symptoom van een onderliggende aandoening. Bij stridor is het dus belangrijk om de onderliggende oorzaak op te sporen. Stridor is een abnormaal ademgeluid. Het gaat om een gierende en piepende ademhaling bij het inademen of uitademen. Gewoonlijk komt stridor voor bij het inademen door een gedeeltelijke obstructie van de luchtwegen, vaak in de luchtpijp (trachea), strottenhoofd (larynx) of keelholte (farynx). Stridor kan zich ook voordoen bij het uitademen in geval van een ernstige bovenste luchtwegobstructie, maar meestal gaat het daarbij om tracheale of bronchiale obstructie (intrathoracale problematiek). Er kan ook sprake zijn van een obstructie aan of onder de
tong. Dit is vaak het geval bij bifasische stridor.
Bij wie komt een gierende en piepende ademhaling voor?
Stridor komt vaak voor bij jongere kinderen, omdat ze kleinere luchtwegen hebben dan volwassenen. Bij kinderen gaat acute stridor vaak gepaard met een bovenste luchtweginfectie als
verkoudheid of
griep. Bij kinderen komt chronische stridor vaak door een aangeboren aandoening. Stridor komt bij volwassenen veel minder vaak voor. Chronische stridor bij volwassenen wijst vaak op een ernstige onderliggende aandoening.
Oorzaken van stridor bij kinderen
Stridor kan zowel acuut als chronisch zijn. Acute oorzaken van gierende en piepende ademhaling bij kinderen zijn de volgende.
Pseudo-kroep (laryngotracheobronchitis)
Pseudo-kroep is de meest voorkomende oorzaak van acute stridor bij kinderen. De aandoening komt meestal voor bij kinderen in de leeftijd van 6 maanden tot 2 jaar. Karakteristiek zijn de schelle of scherpe blafhoest, ook wel 'zeehondenhoest' genoemd, en het gierende geluid bij het inademen. Het kind kan ook last hebben van verkoudheid:
loopneus, niezen,
verhoging en
hoesten. 's Nachts zijn de klachten erger.
Ingeademd vreemd lichaam
Komt vaak voor, vooral bij kinderen van 1-2 jaar. Het kan worden voorafgegaan door verstikking of hoesten. Het vreemde voorwerp kan in de luchtpijp of de longen vast komen te zitten
Luchtpijpontsteking (tracheïtis)
Een
luchtpijpontsteking kan vooral bij jonge kinderen ernstig verlopen. Vaak ontstaat een luchtpijpontsteking door een luchtweginfectie die zich verspreidt naar de luchtpijp. Kleine kinderen worden sneller getroffen door een luchtpijpontsteking, vanwege het feit dat hun luchtpijp kleiner en meer kwetsbaar is. Het kan sneller geblokkeerd raken.
Abces
Een
peritonsillair abces of
keelabces vormt zich in de weefsels van de keel naast een keelamandel. Een dergelijk abces presenteert zich met hoge koorts en problemen met slikken en
pijn bij het slikken. Daarnaast kan het kind last hebben van hevige keelpijn (meestal eenzijdig), zwelling van het aangedane gebied,
keelpijn en hoge koorts en
koude rillingen. Daarnaast kunnen kinderen getroffen worden door een retrofaryngeaal abces, een ophoping van pus in de
lymfeklieren achter in de keel.
Anafylaxie
Dit duidt op een snelle systemische allergische reactie van het lichaam. De symptomen kunnen optreden binnen een tijdspanne van enkele seconden tot enkele uur of later na de inname of blootstelling van de allergenen. Het gaat vaak gepaard met
heesheid en inspiratoire stridor. Het kan gepaard gaan met andere symptomen van een allergische reactie.
Ontstoken strotklepje (epiglottitis)
Epiglottitis kan zowel veroorzaakt worden door bacteriën als virussen. Het gaat hierbij om een ernstige infectie van het strotklepje en de omliggende supraglottische structuren.
Laryngomalacie
Laryngomalacie is een aangeboren aandoening, waarbij het strottenhoofd minder stevig is. Dit is een relatief veel voorkomende oorzaak van stridor. Het komt bij pasgeborenen en in de vroege kindertijd voor. De stridor wordt vaak verergerd door buikligging, huilen en voeden.
Disfunctie van de stembanden
Disfunctie van de stembanden (Vocal Cord Dysfunction, afgekort als VCD) is een vrij zeldzame luchtwegaandoening, waarbij de stembanden naar elkaar toe bewegen wanneer je ademt. Dit versmalt de luchtwegen en het veroorzaakt een piepende ademhaling en
kortademigheid.
Luchtwegstenose (laryngotracheale stenose of subglottische stenose)
Een luchtwegstenose duidt op een versmalling van de luchtpijp. Hierdoor heeft het kind het benauwd heeft. De aandoening ontstaat meestal door beademing via een buisje in de luchtpijp, bijvoorbeeld na langdurige intubatie bij te vroeg geboren baby's. Het kan ook aangeboren zijn.
Strottenhoofdaandoeningen
Aandoeningen aan het strottenhoofd kunnen stridor veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn tumoren. Deze kunnen bestaan uit cysten, hemangiomen, of papillomen.
Tracheomalacie
Tracheomalacie duidt op slapte van de wand van de luchtpijp, waardoor deze vernauwd kan raken en/of samenvallen. Dit veroorzaakt ademhalingsproblemen, slijmophoping en verstopping van de luchtwegen. Het is de meest voorkomende oorzaak van expiratoire stridor.
Choane atresie
Dit is de meest voorkomende aangeboren afwijking van de neus bij zuigelingen. Bij deze aandoening is de neus achterin dicht, waardoor er geen lucht via de neus naar de longen kan.
Tracheale stenose
Een vernauwing in de trachea (luchtpijp) kan aangeboren zijn, maar is veelal het gevolg van een intubatie. Hierbij is een beademingsbuisje in de luchtpijp gebracht.
Oorzaken van acute stridor bij volwassenen
Acute oorzaken van gierende en piepende ademhaling bij volwassenen zijn de volgende.
Inhalatietrauma
Een inhalatietrauma ontstaat ten gevolge van het inademen van hete gassen of lucht, rook of vuur. Door het inademen van hete of prikkelende gassen of dampen ontstaat letsel aan de longen of luchtwegen. Verbranding van de luchtwegen gaat gepaard met zwelling en blaarvormig, waardoor een luchtwegbelemmering kan ontstaan. Dit kan zich presenteren als stridor.
Anafylaxie
Dit duidt op een snelle systemische allergische reactie van het lichaam op een lichaamsvreemde stof. Er is vaak sprake van een verstopte neus en uitvloei van waterige vloeistof uit de neus. Dit wordt meestal voorafgegaan door andere symptomen zoals
angst, zwakte, overmatig zweten, niezen,
urticaria, erythema en
angio-oedeem (opgezwollen gezicht en hals tong en lippen). Als gevolg van slijmvlieszwelling vernauwen de luchtwegen zich en kun je last krijgen van ademhalingsmoeilijkheden. Andere mogelijke symptomen zijn
lage bloeddruk, duizeligheid en flauwvallen.
Acute laryngitis
Laryngitis duidt op een ontsteking van het strottenhoofd en de stembanden. Stridor wordt veroorzaakt door ernstige larynxoedeem.
Het gaat meestal gepaard met heesheid.
Aspiratie vreemd lichaam
Aspiratie van een vreemd lichaam gaat meestal gepaard met acuut hoesten, piepen,
braken en cyanose (een blauwe of paarse verkleuring van de huid als gevolg van zuurstoftekort).
Acute epiglottitis
Epiglottitis is een ontsteking van het strotklepje. Deze aandoening komt zelden bij volwassenen voor.
Strottenhoofdkramp (laryngospasme)
Strottenhoofdkramp wijst op een ongecontroleerde kramp van de strottenhoofdspieren. Dit kan stridor veroorzaken doordat de stembanden de luchtstroom afsluiten.
Oorzaken van chronische stridor bij volwassenen
Bij volwassenen kan een chronische stridor onder meer worden veroorzaakt door een tumor, die compressie veroorzaakt. Het kan ook worden veroorzaakt door een strottenhoofdontsteking als gevolg van:
- Difterie (difterie van het strottenhoofd stond vroeger bekend onder de naam 'kroep');
- Tuberculose (tbc);
- Syfilis;
- Sarcoïdose; en
- Ziekte van Wegener.
Diagnose en onderzoek
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De (huis)arts zal proberen om de oorzaak van de stridor te achterhalen. De arts voert een lichamelijk onderzoek uit, waaronder de mond- en keelholte, en hij zal vragen stellen over de medische voorgeschiedenis van jou of je kind. De huisarts zal tevens met zijn stethoscoop naar de
ademgeluiden luisteren.
CT-scan /
Bron: IStock.com/Pavel LosevskyBeeldvormend onderzoek
Er kan ook aanvullend beeldvormend onderzoek worden verricht:
- Röntgenfoto van de thorax, hals en oesophagus;
- CT-scan van de borst;
- Een bronchoscopie: een onderzoek van de luchtwegen, teneinde een duidelijker beeld van de luchtwegen te krijgen;
- Een laryngoscopie, waarbij de larynx of het strottenhoofd in beeld wordt gebracht;
- Een pulsoximetrie om de hoeveelheid zuurstof in het bloed te meten.
Als de arts een infectie vermoedt, kan een sputumcultuur overwogen worden. Een sputumcultuur is een test voor het opsporen en identificeren van bacteriën of schimmels.
Piepende ademhaling behandeling
Schakel bij stridor de huisarts in. Wacht niet totdat het verdwijnt zonder medische behandeling. De behandeling varieert en is afhankelijk van de onderliggende aandoening en de ernst van de stridor. In geval van een medische noodsituatie zal de arts een buisje via de neus of de mond aanbrengen. Dit wordt 'tracheale intubatie' genoemd. Dit kan ook via een kleine insnijding rechtstreeks in de luchtpijp (tracheostomie). Op deze manier kan de lucht langs de obstructie stromen en stik je niet. De huisarts kan je ook verwijzen naar een KNO-arts. Of hij geeft medicijnen of een injectie om de zwelling te doen afnemen.
Lees verder