Urticaria: rode jeukende bultjes op huid, buik, armen, benen

Urticaria: rode jeukende bultjes op huid, buik, armen, benen Last van rode jeukende bultjes op huid, buik, armen of benen? Mogelijk heb je last van urticaria, ook wel 'netelroos' of 'galbulten' genoemd. Urticaria betreft een overgevoeligheidsreactie van de huid. Het ontwikkelt zich acuut en het kenmerkt zich door rode of bleekroze, sterk jeukende huiduitslag (bultjes) met centraal een witte plek. Ze kunnen overal voorkomen, op de romp (borst, buik, rug), gezicht, armen en benen, enz. Veelal wordt nooit een oorzaak gevonden. De uitslag trekt normaal gesproken binnen enkele uren weer weg. Als de aandoening meer dan 6 weken bestaat, spreekt men van 'chronische urticaria'.
Galbulten op een been / Bron: Templeton8012, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Galbulten op een been / Bron: Templeton8012, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Urticaria in vogelvlucht

  • Galbulten: Urticaria is een huiduitslag met rode, licht gezwollen bulten en plekken die vaak heftig jeuken.
  • Jeuk: Urticaria begint vaak met aanhoudende jeuk die intens en branderig kan aanvoelen.
  • Allergische reacties: Urticaria kan optreden als gevolg van allergische reacties op voedsel, medicijnen, insectenbeten of andere prikkels.
  • Niet-allergische oorzaken: Niet alle gevallen van urticaria zijn het gevolg van allergieën; sommige worden veroorzaakt door stress, infecties of onbekende factoren.
  • Acuut en chronisch: Urticaria kan acuut zijn (kortdurend, meestal minder dan zes weken) of chronisch (langdurig, langer dan zes weken).
  • Angio-oedeem: Soms gaat urticaria gepaard met zwelling van diepere huidlagen. Dit staat bekend als angio-oedeem.
  • Behandeling: Antihistaminica zijn vaak effectief bij het verminderen van symptomen; in ernstige gevallen kan de arts corticosteroïden voorschrijven.
  • Triggers vermijden: Identificeren en vermijden van de uitlokkend efactoren, is belangrijk ter preventie.
  • Raadpleeg een arts: Bij aanhoudende of ernstige urticaria is medisch advies nodig om de onderliggende oorzaak te achterhalen en de juiste behandeling te bepalen.

Wat is urticaria?

Huiduitslag die vaak heftig jeukt

Urticaria (kwaddels) zijn hevig jeukende, ietwat verheven rode vlekken of bultjes op de huid met in het midden een bleek gedeelte. De vlekken kunnen variëren in grootte van een speldenknop tot enige centimeters. Een aantal galbulten tezamen vervloeien vaak tot een grote verheven rode plek, zoals goed op de foto is te zien. Urticaria ontstaat acuut (plotseling) en ontwikkelt zich zeer snel (vaak binnen een half uur). De laesies trekken vaak binnen 12-24 uur weer weg, doch in veel gevallen zijn ze na een uur al grotendeels afgenomen. Onderwijl kunnen er elders wel weer nieuwe plekken ontstaan.
Angio oedeem gezicht: zwelling van de oogleden / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Angio oedeem gezicht: zwelling van de oogleden / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Chronische urticaria

De laesies kunnen steeds weer op andere plekken de kop opsteken. Wanneer hier sprake van is gedurende meer dan 6 weken, dan spreekt men van chronische urticaria. Urticaria kunnen beperkt blijven tot een geringe lokale reactie, maar er kan ook een uitgebreide reactie over het hele lichaam plaatsvinden. Dit kan gepaard gaan met algemene klachten van koorts of een grieperig gevoel. Urticaria kan samen met angio-oedeem optreden. Dit is een niet-jeukende soms pijnlijke plaatselijke zwelling van de huid of de slijmvliezen.

Synoniemen

Urticaria staat ook bekend als 'netelroos' of 'galbulten'.

Oorzaak van urticaria

Oorzakelijke prikkels

Urticaria ontstaat door het vrijkomen van histamine en andere ontstekingsmediatoren. Onder invloed van histamine verwijden bloedvaten zich, met als gevolg dat de huid een rode kleur krijgt. Ook zorgt histamine voor een toegenomen doorlaatbaarheid van vocht door de wanden van de bloedvaten. Hierdoor ontstaat vochtophoping in de huid. Histamine kan ook jeuk veroorzaken. Onder invloed van (een combinatie van) prikkels, kan histamine vrijkomen. De prikkels worden vaak onderverdeeld in de volgende groepen:

PrikkelVoorbeelden
Fysische prikkelsLichamelijke inspanning, plaatselijke druk op de huid (vertraagde druk urticaria), koude (koude urticaria), warmte (cholinerge urticaria), zonlicht (urticaria solaris). Slechts zelden bij alleen contact met water (aquagene urtiaria). Soms 'urticaria factitia' of 'dermografisme' (komt bij ongeveer 1.5-5% van de normale bevolking voor): een kleine mechanische prikkel zoals krabben of met de achterkant van je balpen een streep over de huid trekken, kan dan al voldoende zijn om dit te laten gebeuren.
Geneesmiddelen, medicijnenVooral pijnstillers (bijv. NSAID's en opiaten) en antibiotica.
Acute en chronische infecties Vooral veroorzaakt door bacteriën en parasieten, maar soms ook door virussen of schimmels.
Allergie voor voedingsmiddelen,Bijvoorbeeld eieren, schaaldieren en fruit.
Allergie voor voedseltoevoegingenKleurstoffen, conserveringsmiddelen en smaakversterkers.
Insectensteken en -beten (insectengif)Vlooien, mijten, luizen, muggen, wespen.
Allergie voor ingeademde productenSchimmelsporen, dierlijke huidschilfers.
Contact op de huid met bepaalde stoffenBijvoorbeeld planten, rubber, dierlijke eiwitten en crèmes en smeerseltjes.
Interne ziektenStofwisselingsziekten, hormonale stoornissen, auto-immuunziekten.

Idiopathisch

Toch blijkt 75% van de urticaria idiopathisch, dat wil zeggen 'zonder bekende oorzaak'.

Urticaria op de rug / Bron: DLdoubleE, Wikimedia Commons (Publiek domein)Urticaria op de rug / Bron: DLdoubleE, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Symptomen: rode jeukende bultjes op huid, buik, armen of benen

Verschijnselen

Urtica kenmerkt zich door een intens jeukende en branderige, scherpbegrensde verheven rode plek, welke vaak in het midden bleek is. Afzonderlijke plekjes kunnen groter worden en op een gegeven ogenblik samenvloeien met andere plekken. Kenmerkend is dat de laesies binnen enkele uren zijn verdwenen zonder verdere afwijkingen aan de huid achter te laten.

Geen voorkeursplekken

Urticaria kent geen bepaalde voorkeurslocaties. Urticaria kan zich manifesteren op armen, benen, romp en in het gezicht. Wanneer omgevingsfactoren in het spel zijn, ontstaan de afwijkingen vaak ter plaatse van het contact of inwerking. Drukurticaria worden gezien op knieën, handpalmen en voetzolen.

Behandeling van urticaria

In zijn algemeenheid kan men proberen de achterhaalbare oorzaken weg te nemen en triggers te vermijden. Als het niet mogelijk is om de uitlokkende factoren te vermijden, dan zijn geneesmiddelen die de werking van histamine blokkeren (zogeheten 'antihistaminica') vaak effectief, veelal in hoge doses. Afhankelijk van de reactie op antihistaminica, kunnen andere geneesmiddelen nodig zijn, zoals corticosteroïden. Soms helpt een jeukstillende lotion.

Prognose

Als je een milde vorm van urticaria hebt, zal deze waarschijnlijk binnen een paar dagen verdwijnen. Om tot die tijd verlichting te krijgen, is een antihistaminicum vaak effectief. Het kan nuttig zijn om je huisarts te raadplegen als de netelroos: langer dan een paar dagen aanhoudt.

Lees verder

© 2013 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Urticaria: netelroos of galbultenUrticaria: netelroos of galbultenUrticaria is de medische naam voor netelroos of galbulten. Het is een veel voorkomende huidreactie. Ongeveer een kwart v…
Koude-urticaria: allergische reactie op kouKoude-urticaria: allergische reactie op kouKoude-urticaria zijn jeukende rode galbulten die verschijnen op het lichaam wanneer een persoon allergisch is voor kou.…
Strophulus: symptomen jeukende bultjes door insectenbetenStrophulus: symptomen jeukende bultjes door insectenbetenStrophulus, soms ook wel 'papulaire urticaria' genoemd, is een acute uitbarsting van rode, sterk jeukende bultjes op de…
Cholinerge urticaria: Netelroos (galbulten) door warmteCholinerge urticaria: Netelroos (galbulten) door warmteSommige patiënten kampen met galbulten (netelroos) als gevolg van de warmte, hetgeen in medische termen gekend is als 'c…

Problemen tijdens het plassen - veel voorkomende klachtenProblemen tijdens het plassen - veel voorkomende klachtenWe staan er niet altijd bij stil, maar onze blaas is een belangrijk orgaan waar we zorg voor moeten dragen. Alhoewel je…
Slikklachten bij medicijninnameSlikklachten bij medicijninnameHet doorslikken van een pil, tablet of capsule vormt voor veel mensen een probleem. Hoe klein en glad het pilletje ook i…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Heckat At English Wikipedia, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • AAD. Hives: diagnosis and treatment. https://www.aad.org/public/diseases/a-z/hives-treatment (ingezien op 26-8-2022)
  • Dr. R.I.F. van der Waal, prof. dr. H.A.M. Neumann (red.): Praktische dermatologie - Klinische atlas met 470 afbeeldingen in kleur, Prelum uitgevers, Houten, 2009.
  • Dr. W.A. van Vloten e.a. (red.): Dermatologie en venereologie, Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, derde herziene druk, 2009.
  • UMC Utrecht. Netelroos. https://www.umcutrecht.nl/nl/ziekte/netelroos (ingezien op 1-9-2023)
  • Afbeelding bron 1: Templeton8012, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 2: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 3: DLdoubleE, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 01-09-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.