Netelroos (galbulten, urticaria): symptomen en oorzaken

Netelroos symptomen bestaan uit rode of bleekroze, jeukende huiduitslag (bultjes en verhevenheden) die voorkomen in verschillende vormen en maten (zie foto). Netelroos wordt ook wel galbulten of urticaria genoemd en is een overgevoeligheidsreactie van de huid. Netelroos heeft geen voorkeursplek en komt even vaak voor op armen, benen, romp en in het gezicht. In de meerderheid van de gevallen wordt nooit een oorzaak gevonden. Netelroos is normaal gesproken slechts kortdurend aanwezig, waarna het spontaan weer verdwijnt. Dit wordt acute netelroos genoemd. Als de aandoening meer dan 6 weken bestaat (chronische urticaria), dan is het raadzaam de huisarts in te schakelen zodat deze kan onderzoeken wat de oorzaak ervan is. Behandeling van netelroos bestaat onder meer uit antihistaminica, welke helpen de jeuk tegen te gaan.

• Wat is netelroos?
• Acute netelroos
• Chronische netelroos
• Netelroos symptomen
• Huiduitslag
• Geen voorkeurslocaties
• Hoe vaak komt netelroos voor?
• Netelroos oorzaak en uitlokkende factoren
• Netelroos is niet besmettelijk
• Diagnose en onderzoek
• Netelroos behandeling
• Antihistaminica
• Poeder en zalf
• Uitlokkende factoren vermijden
• Onderzoek naar de oorzaak
• Prognose galbulten
• Preventie van galbulten

Wat is netelroos?

Netelroos wordt ook wel galbulten of urticaria genoemd en is een overgevoeligheidsreactie van de huid. Vaak wordt er onderscheid gemaakt tussen acute en chronische netelroos.

Acute netelroos

Van acute urticaria wordt gesproken als de huiduitslag binnen zes weken is weggetrokken. De meest voorkomende oorzaken zijn bepaalde voedingsmiddelen, medicijnen, of infecties. Insectenbeten of een inwendige ziekte kan ook verantwoordelijk zijn. De meest voorkomende voedingsmiddelen die netelroos veroorzaken zijn noten, chocolade, vis, tomaten, eieren, verse bessen en melk. Verse voedingsmiddelen veroorzaken vaker netelroos dan gekookt voedsel. Bepaalde additieven en conserveringsmiddelen kunnen ook netelroos uitlokken. Er zijn ook geneesmiddelen die netelroos kunnen veroorzaken, bijvoorbeeld aspirine en andere niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen, zoals ibuprofen, geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk (ACE-remmers) of pijnstillers zoals codeïne.

Chronische netelroos

Een chronisch verloop is eveneens mogelijk. In dat geval houden de symptomen langer dan zes weken aan. De oorzaak van dit type netelroos is doorgaans moeilijker te achterhalen. Bij de meeste mensen met chronische urticaria, wordt de oorzaak nooit vastgesteld. In sommige gevallen is het aantoonbaar te wijten aan een schildklierziekte, hepatitis, infectie of kanker.

Netelroos symptomen

Huiduitslag

Netelroos ontwikkelt zich vaak in korte tijd en het kenmerkt zich door rode of bleekroze, jeukende en branderige huiduitslag (bultjes en verhevenheden), die voorkomen in verschillende vormen en maten. De uitslag heeft wel wat weg van de uitslag die iemand krijgt nadat hij brandnetels heeft aangeraakt. De vlekken variëren in grootte van enkele millimeters tot enkele centimeters in diameter. De vlekken kunnen samensmelten tot grote ‘kwaddels’, met in veel gevallen een witte ring eromheen.

Geen voorkeurslocaties

Netelroos kan overal op het lichaam voorkomen, zoals de romp, armen en benen. Er is geen voorkeursplaats. De uitslag ontstaat zeer snelt (binnen 30 minuten) en verdwijnt in de regel binnen enkele uren tot dagen. Het kan ’s avonds acuut de kop opsteken en tegen de ochtend alweer verdwenen zijn. Een uitbraak van netelroos ziet er vaak indrukwekkend uit, zelfs alarmerend, maar is meestal niet van ernstige aard.

Hoe vaak komt netelroos voor?

Netelroos is een courante aandoening. Er wordt geschat dat 5% van alle mensen op enig moment in zijn leven urticaria krijgt. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Netelroos oorzaak en uitlokkende factoren

Netelroos wordt opgewekt door histamine en andere stoffen die vrijkomen uit mestcellen, die overal onder de huid aanwezig zijn. Deze stoffen komen vrij als er een ontstekingsreactie moet worden opgewekt. Bij netelroos worden echter grote hoeveelheden histamine door de mestcellen in de huid gebracht, terwijl dat niet noodzakelijk is (een allergische reactie). Dit kan bij netelroos uitgelokt worden door een veelheid van oorzaken.

Uitlokkende factoren
Als reactie op één van de volgende prikkels kan netelroos ontstaan:

• geneesmiddelen zoals antibiotica of pijnstillers;
• voedingsmiddelen zoals chocolade, aardbeien, eieren, vis of garnalen;
• fysische prikkels, zoals warmte, koude, zonlicht op de huid, druk op de huid en lichamelijke inspanning;
• infecties met bacteriën, virussen, parasieten, enz.;
• insectenbeten van wespen, vlooien, luizen, muggen enz.;
  Aardbeien / Bron: FotoMirta/Shutterstock.com
• contactallergie op de huid.

Deze opsomming is niet uitputtend. Vaak blijft de aard van de prikkel onbekend en lukt het ook niet om de uitlokker op te sporen.

Netelroos is niet besmettelijk

Netelroos is een allergische reactie en zeker niet besmettelijk. Het heeft ook niets te maken met gebrek aan hygiëne.

Diagnose en onderzoek

Anamnese en lichamelijk onderzoek
De diagnose netelroos wordt door de arts gesteld op basis van de anamnese (een uitgebreid vraaggesprek met de arts), lichamelijk onderzoek en door het uitsluiten van andere ziektebeelden, zoals voedselallergie.

Andere onderzoeken
Middels een bloedonderzoek kan er naar een oorzaak worden gezocht. Voorts kunnen röntgenfoto's, bacteriekweken, urine- en ontlastingsonderzoek helpen bij het stellen van een diagnose, evenals een allergietests en provocatietests.

Differentiële diagnose
De volgende aandoeningen kunnen qua klachtenbeeld (sterk) lijken op netelroos:

• bulleuze huidziekten (vroege stadia), zoals bulleus pemfigoïd;
• erythema multiforme;
• jeuk door andere oorzaken (droge huid, galstuwing, leveraandoening, kanker, etc.);
• papulaire urticaria (door insectenbeten);
• schurft (scabiës);
• urticaria pigmentosa (bij deze huidaandoening zijn er in de huid teveel mestcellen aanwezig); en
• urticariële vasculitis (een vorm van vasculitis, ofwel bloedvatontsteking, van de huid).

Netelroos behandeling

Antihistaminica

De symptomen en klachten verdwijnen vanzelf binnen 12-24 uur. Eventueel kan men middelen gebruiken die verlichting van de symptomen geven. De meest gebruikte orale behandeling bestaat uit antihistaminica, welke helpen de jeuk tegen te gaan. De belangrijkste bijwerking van antihistaminica is sufheid en slaperigheid, ofschoon er tegenwoordig antihistaminica zijn die dit effect niet meer hebben. Voor kinderen kan dit middel gegeven worden in de vorm van een drankje, terwijl ouderen meestal capsules of tabletten krijgen.

Poeder en zalf

Voorts kan men een poeder aanbrengen die verkoeling brengt, zoals menthol strooipoeder. Er bestaat ook koelzalf die de jeuk tegengaat.

Uitlokkende factoren vermijden

Als bekend is wat de uitslag veroorzaakt heeft, kan de patiënt proberen in het vervolg de oorzaak te vermijden. Staak nooit de behandeling met medicijnen zonder dit eerst met de (huis)arts te overleggen. Het is voorts bekend dat alcohol, aspirine, stress en spanning, hitte en krabben de uitslag kunnen verergeren.

Onderzoek naar de oorzaak

In de meerderheid van de gevallen wordt nooit een oorzaak gevonden. Netelroos is meestal slechts kortdurend aanwezig, waarna het vanzelf weer verdwijnt. Als de aandoening meer dan 6 weken bestaat (chronische urticaria) en bijzonder hinderlijk is, dan kan –als de patiënt niet weet wat de oorzaak is– nader onderzoek naar de oorzaak worden ingesteld door de huisarts, ofschoon dit beslist geen sinecure is. De huisarts maakt vaak gebruik van een vragenlijst die de patiënt thuis invult en daarna door de arts wordt beoordeeld. Het is lang niet altijd uit te zoeken wat netelroos triggert, aangezien er duizend en één oorzaken van netelroos zijn.

Prognose galbulten

Netelroos kan zeer veel ongemak veroorzaken, maar meestal verdwijnt de huiduitslag spontaan. In de meeste gevallen kan de exacte oorzaak niet worden geïdentificeerd. Dit wordt 'idiopathische netelroos; genoemd, dat wil zeggen: 'zonder bekende oorzaak'. Wanneer netelroos langer duurt dan 6 weken, is er sprake van chronische netelroos. Vaak kan er geen oorzaak worden gevonden.

Preventie van galbulten

Netelroos kan voorkomen worden door blootstelling aan uitlokkende factoren te vermijden. Draag geen strakke kleding en neem geen hete baden of douches nadat je netelroos hebt gehad. Dit kan ervoor zorgen dat de netelroos terugkomt.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Urticaria: rode jeukende bultjes op huid, buik, armen, benen