Schildklierafwijking: welke schildklier klachten zijn er?

De schildklier is een klein vlindervorming orgaan, dat zich onderin de hals bevindt, tegen de luchtpijp aan. Het orgaan bestaat uit een linkerkwab en een rechterkwab. Op het moment dat je slikt, kun je de schildklier voelen zitten aan weerszijden van de adamsappel. De schildklier wordt geactiveerd door schildklierstimulerend hormoon dat in je hypofyse wordt aangemaakt en het produceert schildklierhormomen welke nodig zijn voor de groei, de ontwikkeling van het verstandelijk vermogen en vele stofwisselingsprocessen in het lichaam. Het komt geregeld voor dat als gevolg van een schildklieraandoening de schildklier te veel of juist te weinig schildklierhormoon aanmaakt. Het blijkt dat maar liefst vijf procent van de Nederlanders een schildklieraandoening heeft. Schildklierafwijkingen en -ziekten komen meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Hieronder worden de meest voorkomende schildklieraandoeningen, schildklierafwijkingen en schildklierklachten besproken.

• Schildklieraandoeningen: wat zijn de belangrijkste schildklierklachten?
• Te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie)
• Te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
• Vergroting van de schildklier (struma)
• Verdikking van de schildklier (nodus)
• Schildklierontsteking (thyreoiditis)
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Laboratoriumtesten
• Beeldvorming
• Biopsie en scintigrafie
• Schildklierwaarden
• TSH (Thyreoïdstimulerend Hormoon)
• Vrij T4 (Thyroxine)
• Vrij T3 (Triiodothyronine)
• Anti-TPO (Anti-Thyreoïd Peroxidase Antilichamen)
• Anti-TG (Anti-Thyroglobuline Antilichamen)
• Jodiumspiegel
• Behandeling van schildklieraandoeningen
• Te snelle schildklier
• Trage schildklier
• Vergrote schildklier
• Schildklierknobbeltjes
• Ontstoken schildklier

Schildklieraandoeningen: wat zijn de belangrijkste schildklierklachten?

De schildklier, gelegen aan de voorkant van de hals, regelt belangrijke functies in ons lichaam. Dit vlindervormige orgaan produceert hormonen die ons metabolisme aansteken. Wanneer de schildklier niet goed werkt, ontstaan diverse problemen.

Hyperthyreoïdie, een te snel werkende schildklier, versnelt je interne motor. Dit leidt tot een hoge hartslag, overmatig zweten, en een constant jachtig gevoel. In tegenstelling, bij hypothyreoïdie, draait je schildklier op een laag pitje. Je voelt je moe, koud, en worstelt met gewichtstoename, alsof je lichaam in de spaarstand staat.

Een vergrote schildklier, of struma, kan zichtbaar zijn als een bult aan de voorkant van je hals. Dit veroorzaakt vaak ongemak en veranderingen in je uiterlijk. Nodussen, of verdikkingen in de schildklier, kunnen variëren van enkele knobbels tot meerdere, wat kan leiden tot drukgevoelens en andere symptomen.

Thyreoiditis, schildklierontsteking, gaat vaak gepaard met pijn en zwelling. Dit kan komen door een auto-immuunreactie of een infectie en kan tijdelijk of blijvend effect hebben op je schildklierfunctie.

Elke aandoening verstoort het delicate evenwicht in je lichaam. Het is belangrijk om symptomen te herkennen en tijdig medische hulp te zoeken voor een goede behandeling.

Te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie)

Bij hyperthyreoïdie produceert de schildklier te veel hormonen, als gevolg waarvan veel lichaamsfuncties worden overgestimuleerd en sneller verlopen. Dit gaat gepaard met klachten als nervositeit en schrikkerigheid, overgevoeligheid voor warmte, een warme, vochtige huid, overmatig zweten (ook nachtzweten), hartkloppingen, gejaagdheid, gewichtsverlies en trillende handen. Een te snel werkende schildklier kan veel oorzaken hebben, zoals een virusontsteking, het gebruik van bepaalde medicijnen (zoals lithium en jodiumhoudende medicijnen) of de ziekte van Graves, een auto-immuunziekte waarbij antilichamen worden aangemaakt die de schildklier stimuleren.

Te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)

Bij hypothyreoïdie werkt de schildklier te langzaam, waardoor alle organen in het lichaam langzamer functioneren. Dit gaat gepaard met klachten als vermoeidheid, kouwelijkheid, gewichtstoename, obstipatie (verstopping), traagheid, concentratiestoornissen, stemverandering, droge huid, langzame hartslag, spierpijn en spierzwakte, slechte haar- en nagelgroei; veranderingen in de menstruatie, enz. Het kan het gevolg zijn van een aangeboren afwijking van het schildklierweefsel, het gebruik van bepaalde geneesmiddelen of de ziekte van Hashimoto, een auto-immuunstoornis waarbij het eigen afweersysteem zich richt tegen schildkliercellen.

Vergroting van de schildklier (struma)

Een struma, ook wel 'krop' genoemd, is een vergrote schildklier. Hierbij is de schildklier vergroot of opgezwollen. Het is zichtbaar als een zwelling in de hals en deze kan zo klein zijn als een minuscuul knobbeltje tot zo groot als een grapefruit. Vaak is een struma goedaardig. Er kunnen meerdere oorzaken aan ten grondslag liggen, zoals de ziekte van Graves, een auto-immuunziekte, waarbij een overactieve schildklier optreedt, een schildklierontsteking, een jodiumtekort, enz. Een bloedonderzoek en een schildklierscan kunnen uitwijzen wat de precieze oorzaak is.

Verdikking van de schildklier (nodus)

Dit betreft een lokale verdikking van de schildklier, ook wel 'nodus' genoemd. Er ontwikkelen zich één of meerdere knobbeltjes in de schildklier. Er kunnen meerdere oorzaken zijn, zoals een cyste, een adenoom (een goedaardige gezwel) of een kwaadaardige tumor (schildklierkanker).

Schildklierontsteking (thyreoiditis)

De medische naam voor een ontsteking van de schildklier is thyroïditis. Thyreoiditis betreft een ontsteking van de schildklier. Deze kan zowel acuut als chronisch ontstoken raken, hetgeen de werking van de schildklier kan verstoren met als gevolg te weinig of te veel activiteit. De aandoening kan worden veroorzaakt door bacteriën en virussen, maar het kan ook ontstaan in reactie op een infectieziekte, door antistoffen en een enkele keer door gebruik van bepaalde medicijnen.

Onderzoek en diagnose

Bij het onderzoeken en diagnosticeren van schildklieraandoeningen begint het traject vaak met een gedetailleerd gesprek. De arts vraagt naar je symptomen: ervaar je vermoeidheid, nervositeit, gewichtsschommelingen, of een merkbare zwelling in je hals?

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit door je schildklier te palperen, oftewel te voelen. Dit helpt om eventuele zwellingen of knobbels te identificeren. Het voelt als een zorgvuldig onderzoek naar de innerlijke balans van je schildklier.

Laboratoriumtesten

Een bloedonderzoek volgt, wat de schildklierhormonen T4 (thyroxine), T3 (trijodothyronine), en TSH (schildklierstimulerend hormoon) in je bloed meet. Deze waarden geven inzicht in de activiteit van je schildklier en helpen bepalen of je schildklier over- of onderactief is.

Beeldvorming

Echografie van de schildklier kan worden ingezet voor een gedetailleerd beeld van de schildklierstructuur. Deze techniek gebruikt geluidsgolven om afbeeldingen te maken, die helpen bij het identificeren van knobbels of afwijkingen.

Biopsie en scintigrafie

Een fijnnaaldbiopsie kan nodig zijn om een klein monster van een verdikking of knobbel te verkrijgen. Dit monster wordt onder een microscoop bekeken om te beoordelen of het goedaardig of kwaadaardig is. In sommige gevallen kan ook een scintigrafie worden uitgevoerd. Hierbij worden radioactieve stoffen gebruikt om de functie van je schildklier te evalueren en om afwijkingen op te sporen.

Schildklierwaarden

TSH (Thyreoïdstimulerend Hormoon)

• Wat het Meet: Hoe goed de schildklier werkt.
• Toelichting: Een hoge TSH-waarde kan wijzen op een traag werkende schildklier, terwijl een lage waarde kan duiden op een te snel werkende schildklier. TSH stimuleert de schildklier om hormonen te produceren.

Vrij T4 (Thyroxine)

• Wat het Meet: De hoeveelheid actieve schildklierhormoon in het bloed.
• Toelichting: Een lage vrij T4-waarde kan wijzen op hypothyreoïdie, terwijl een hoge waarde kan duiden op hyperthyreoïdie. T4 is essentieel voor het metabolisme en energieniveau.

Vrij T3 (Triiodothyronine)

• Wat het Meet: De actieve vorm van schildklierhormoon.
• Toelichting: Dit hormoon reguleert de energieproductie en het metabolisme. Verhoogde vrij T3-waarden kunnen duiden op hyperthyreoïdie, terwijl verlaagde waarden kunnen wijzen op hypothyreoïdie.

Anti-TPO (Anti-Thyreoïd Peroxidase Antilichamen)

• Wat het Meet: Aanwezigheid van auto-immuunreacties tegen de schildklier.
• Toelichting: Hoge niveaus kunnen wijzen op auto-immuunziekten zoals Hashimoto’s thyroiditis of de ziekte van Graves. Deze antilichamen vallen de schildklier aan en verstoren de hormoonproductie.

Anti-TG (Anti-Thyroglobuline Antilichamen)

• Wat het Meet: Aanwezigheid van antilichamen tegen thyroglobuline, een schildkliereiwit.
• Toelichting: Verhoogde waarden kunnen wijzen op een schildklieraandoening zoals Hashimoto’s thyroiditis of een schildklierkanker. Hashimoto thyroïditis is een auto-immuunziekte, waarbij het lichaam antilichamen maakt die de schildklier beschadigen. Het is het meest voorkomende type thyroïditis.

Jodiumspiegel

• Wat het Meet: Jodiumhoeveelheid in het lichaam.
• Toelichting: Jodium is essentieel voor de productie van schildklierhormonen. Lage niveaus kunnen leiden tot struma of een traag werkende schildklier. Te veel jodium kan echter ook schildklierproblemen veroorzaken.

Deze waarden geven een compleet beeld van hoe goed je schildklier functioneert en helpen artsen bij het stellen van een diagnose en het plannen van een passende behandeling.

Behandeling van schildklieraandoeningen

Te snelle schildklier

Bij een te snel werkende schildklier worden antithyreoïdmedicijnen voorgeschreven. Deze medicijnen vertragen de schildklierfunctie. Radioactief jodium kan de overactieve schildkliercellen vernietigen. Als andere behandelingen niet helpen, kan een operatie nodig zijn om een deel van de schildklier te verwijderen.

Trage schildklier

Bij een traag werkende schildklier krijg je schildklierhormoonpillen voorgeschreven. Deze pillen vullen het tekort aan hormonen aan. Ze helpen je metabolisme weer op gang te komen en verminderen de symptomen.

Vergrote schildklier

Een vergrote schildklier wordt soms met medicijnen behandeld. Als het door jodiumtekort komt, kan extra jodium helpen. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn om de vergroting te verminderen.

Schildklierknobbeltjes

Schildklierknobbels worden vaak gecontroleerd met regelmatige onderzoeken. Als ze problemen veroorzaken of verdacht zijn, kan een operatie nodig zijn om ze te verwijderen.

Ontstoken schildklier

Bij een virale ontsteking worden ontstekingsremmers voorgeschreven. Bij auto-immuunontsteking kunnen corticosteroïden nodig zijn om de ontsteking te verminderen.

Lees verder

• Te snel werkende schildklier: symptomen hyperthyreoïdie
• Schildklierklachten: symptomen van aandoeningen schildklier
• Schildklierwaarden: TSH, T3 & T4, normaal, te hoog & te laag
• Schildklierontsteking (thyroïditis): symptomen & behandeling
• Struma (krop): opgezwollen of vergrote schildklier klachten