Struma (krop): opgezwollen of vergrote schildklier klachten

Een struma of krop is een vergrote schildklier en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bij een vergrote schildklier is er een zwelling in de hals zichtbaar. De schildklier is gelegen aan de voorkant van de hals, achter de adamsappel. Het ligt vlak voor de luchtpijp en het heeft een rechter-en een linkerkwab, die met elkaar verbonden zijn door een smalle band van schildklierweefsel. Het heeft ruwweg de vorm van een vlinder. Een normale schildklier is gewoonlijk niet te zien of te voelen. Als de schildklier is vergroot, veroorzaakt het een zwelling in de nek die men kan waarnemen - een struma, ook wel 'krop' genoemd. Welke klachten gaan hiermee gepaard en wat kun je eraan doen?

• Wat is een struma?
• Soorten struma
• Oorzaken van een diffuse, gladde zwelling
• Ziekte van Graves
• Schildklierontsteking
• Jodiumtekort
• Medicijnen
• Erfelijke factoren
• Oorzaken van een nodulair struma
• Risicofactoren
• Symptomen van een struma
• Zwelling van de schildklier
• Waaier aan symptomen
• Moeite met ademhalen of slikken
• Opgezwollen schildklier onderzoek
• Struma behandeling
• Complicaties
• Prognose

Wat is een struma?

Een struma is een vergrote schildklier. Het heet ook wel een krop. Bij struma is de schildklier vergroot of opgezwollen, wat zichtbaar is als een zwelling in de hals. Deze zwelling kan variëren van een minuscuul knobbeltje tot een gezwel die zo groot is als een grapefruit.

Functie schildklier
De schildklier maakt schildklierhormonen - genaamd thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3). Deze hormonen reguleren de stofwisseling. Veel cellen en weefsels in het lichaam hebben deze hormonen nodig om goed te functioneren.

Soorten struma

Er zijn verschillende types van struma, elk met verschillende oorzaken. Er zijn twee verschijningsvormen:

• een diffuse zwelling; en
• een nodulaire zwelling (knobbels).

Oorzaken van een diffuse, gladde zwelling

Een diffuse, gladde zwelling van de schildklier betekent dat de hele schildklier groter is dan normaal. De schildklier voelt glad, maar groot. Er zijn een aantal oorzaken, zoals onder meer:

Ziekte van Graves

De ziekte van Graves, ook wel de ziekte van Graves-Basedow genoemd, een auto-immuunziekte, waarbij hyperthyroïdie (een overactieve schildklier) optreedt.

Schildklierontsteking

Thyreoïditis (ontsteking van de schildklier) - die te wijten kan zijn aan verschillende oorzaken. Een virale infectie kan bijvoorbeeld leiden tot 'virale thyreoïditis'.

Jodiumtekort

Jodiumtekort. De schildklier heeft jodium nodig om thyroxine en T3 an te maken. Door een tekort gaat de schildklier trager werken en opzwellen. Dit tekort treedt meestal op in periodes dat het lichaam meer jodium nodig heeft dan normaal, bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap, bij meisjes in de puberteit en tijdens de overgang. Dit is dan ook de reden dat vrouwen vaker last hebben van een struma dan mannen.

Medicijnen

Sommige geneesmiddelen kunnen ertoe leiden dat de schildklier opzwelt als bijwerking van een bepaalde geneesmiddelen. Lithium is een bekend voorbeeld.

Erfelijke factoren

Sommige mensen zijn vanwege erfelijke factoren gevoeliger voor het ontwikkelen van struma. In het bijzonder op momenten wanneer er meer schildklierhormonen worden aangemaakt, bijvoorbeeld tijdens een zwangerschap of tijdens de puberteit.

Oorzaken van een nodulair struma

Hierbij ontwikkelt zich één of meerdere knobbeltjes in de schildklier. Oorzaken zijn onder meer:

• een cyste (een met vloeistof gevulde zak);
• een adenoom (een goedaardige gezwel);
• een kwaadaardige tumor; en
• andere zeldzame oorzaken.

Een vergrote schildklier wordt niet veroorzaakt door stress.

Risicofactoren

Iedereen kan in principe een struma of krop krijgen. Enkele veelvoorkomende risicofactoren voor struma zijn:

• Een gebrek aan jodium in de voeding. Mensen die in gebieden leven waar een jodiumtekort is en waar zij geen toegang hebben tot jodiumsupplementen, lopen een groot risico op kropgezwel.
• Geslacht. Vrouwen hebben meer kans op schildklieraandoeningen en dus ook op een struma.
• Leeftijd. Een struma komt vaker voor na de leeftijd van 40.
• Medische geschiedenis. Een persoonlijk of familiegeschiedenis van auto-immuunziekten verhoogt je risico.
• Zwangerschap en overgang. Om redenen die anno 2024 nog niet helemaal duidelijk zijn, treden schildklierproblemen vaker op tijdens de zwangerschap en de overgang. Hormonen spelen hierbij een rol.
• Bepaalde medicijnen. Sommige medicijnen, waaronder het hartmedicijn amiodaron en het psychiatrische medicijn lithium, verhogen het risico.
• Blootstelling aan straling. Het risico neemt toe als je bestraling hebt ondergaan op de nek of borst of als je bent blootgesteld aan straling in een nucleaire installatie, test of ongeval.

Symptomen van een struma

Niet alle gevallen van struma of krop veroorzaken symptomen. Wanneer er symptomen optreden, kunnen deze bestaan uit:

• een zichtbare zwelling in de hals
• een strak gevoel in je keel
• hoesten
• heesheid
• moeite met slikken
• ademhalingsproblemen
• (normaal gesproken ) geen pijn

Zwelling van de schildklier

In veel gevallen zijn er geen symptomen, afgezien van het zwellen van de nek door het opzetten van de schildklier. De grootte van een struma kan variëren van zeer klein en nauwelijks merkbaar, tot zeer groot - soms wel ter grootte van een grapefruit. Gewoonlijk is een struma pijnloos. Toch kan een ontstoken schildklier (thyroïditis) gepaard gaan met pijn (schildklierpijn).

Waaier aan symptomen

Als de schildklier te veel of te weinig hormonen aanmaakt, kan dit leiden tot een scala aan symptomen. Bij een struma als gevolg van een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) kan de patiënt last krijgen van gewichtsafname, toegenomen eetlust, warme, droge huid, slapeloosheid, uitpuilende ogen en gejaagdheid. Struma kan ook de kop opsteken bij een schildklier die te traag werkt (hypothyreoïdie), hetgeen zich uit in vermoeidheid, gewichtstoename, schilferige huid, spierzwakte, haaruitval, en een lager wordende stem.

Moeite met ademhalen of slikken

Een grote struma kan er druk ontstaan op de luchtpijp of zelfs de slokdarm achter de luchtpijp. Dit kan leiden tot moeilijkheden met ademhalen of moeite met slikken.

Opgezwollen schildklier onderzoek

De huisarts zal de nek onderzoeken, teneinde de omvang en vorm van de schildklier te bepalen. De huisarts zal tevens de lymfeklieren onderzoeken en letten op algehele tekenen van schildklierdysfunctie. Voorts kan de huisarts een bloedonderzoek laten verrichten, waarbij het TSH-gehalte van het bloed wordt gemeten. TSH staat voor Thyroïd Stimulerend Hormoon, welke een belangrijke rol speelt in de regulatie van de aanmaak van schildklierhormonen. Ook kan er een radionuclide scan worden gemaakt. Hiermee kan de activiteit van de schildklier vastgesteld worden. Ook kan een punctie van de schildklier worden uitgevoerd bij de afweging of er sprake is van een goedaardige dan wel een kwaadaardige knobbel.

Struma behandeling

De behandeling is afhankelijk van de achterliggende oorzaak. Een kleine zwelling die geen gevolgen heeft voor het functioneren van de schildklier behoeft geen behandeling. Patiënten met hyperthyreoïdie kunnen baat hebben bij radioactief jodium, medicatie en operatief ingrijpen, welke behandeling het gezwel doen slinken. Wanneer het ademhalen of slikken bemoeilijkt wordt, kan een operatie nodig zijn.

Complicaties

Een geringe struma die geen fysieke of cosmetische problemen veroorzaakt, behoeft geen behandeling. Een grotere zwelling kan evenwel moeilijkheden geven bij het ademen of slikken en kan hoesten en heesheid veroorzaken. Een struma die het gevolg is van andere aandoeningen, zoals hypothyreoïdie of hyperthyreoïdie, kunnen gepaard gaan met een aantal symptomen, variërend van vermoeidheid en gewichtstoename tot onbedoeld gewichtsverlies, prikkelbaarheid en slaapproblemen.

Prognose

Vaak verdwijnt een struma na behandeling van de oorzaak.

Lees verder

• Te snel werkende schildklier: symptomen hyperthyreoïdie
• Traag werkende schildklier: symptomen, oorzaak & behandeling
• Schildklierontsteking (thyroïditis): symptomen & behandeling
• Vergrote schildklier: oorzaken en symptomen van een struma
• Schildklierafwijking: welke schildklier klachten zijn er?