Moeite met slikken: oorzaken en behandeling van dysfagie

Moeite met slikken (dysfagie) is een vervelende klacht. Als je last hebt van moeite met slikken, dan bewegen voedingsmiddelen en/of vloeistoffen niet normaal van de keel naar de maag. Je kunt hierbij het gevoel hebben alsof voedsel of vloeistoffen vast komen te zitten in de slokdarm (het eten blijft dan hangen), de buis die de keel met de maag verbindt. Dysfagie moet niet worden verward met globus- of brokgevoel in de keel. Hierbij heb je het gevoel van een brok in je keel, maar er geen problemen met slikken. Soms komt moeite met slikken door psychische factoren zoals stress. Behandeling van moeilijk slikken hangt af van de oorzaak en kan bestaan uit medicijnen of een operatieve ingreep.

• Oorzaken van moeite met slikken
• Moeite met slikken door slokdarmdysfagie
• Achalasie van de slokdarm
• Diffuse slokdarmspasmen
• Slokdarmvernauwing
• Slokdarmtumoren
• Vreemd lichaam
• Ringvormige vernauwing (strictuur)
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
• Slokdarmontsteking
• Sclerodermie
• Bestralingstherapie
• Longproblemen
• Moeite met slikken door orofaryngeale dysfagie
• Neurologische aandoeningen
• Neurologische schade
• Slokdarmdivertikels
• Kanker
• Stress en een te hoge positie van het tongbeen
• Symptomen van dysfagie
• Verschijnselen
• Kinderen
• Complicaties
• Behandeling van dysfagie
• Behandeling orofaryngeale dysfagie
• Behandeling slokdarmdysfagie
• Ernstige dysfagie

Oorzaken van moeite met slikken

Hoewel de meeste mensen slikken als iets vanzelfsprekends beschouwen, is het eigenlijk een ingewikkeld proces. Om eten en drinken normaal door te kunnen slikken, moeten je hersenen de activiteit van talrijke kleine spieren in de keel en de slokdarm coördineren. Deze spieren moeten sterk en in de juiste volgorde samentrekken om voedsel van de mond naar de achterkant van de keel te duwen en vervolgens via de slokdarm richting de maag. Ten slotte moet het onderste gedeelte van de slokdarm ontspannen om voedsel in de maag te laten komen. Slikproblemen kunnen al met al het gevolg zijn van hersenaandoeningen of aandoeningen van het zenuwstelsel, aandoeningen van de spieren in het algemeen of aandoeningen van de slokdarm.

Moeite met slikken door slokdarmdysfagie

Slokdarmdysfagie verwijst naar problemen die optreden bij de passage van opgenomen voedsel door het gedeelte van de slokdarm met glad spierweefsel. Enkele van de oorzaken van oesofageale dysfagie zijn de volgende.

Achalasie van de slokdarm

Wanneer de onderste slokdarmspier (sfincter) niet goed kan ontspannen doordat de zenuwvoorziening in het onderste deel van de slokdarm is verminderen, kan de passage van voedsel van de slokdarm naar de maag worden bemoeilijkt. Klachten die bij achalasie kunnen optreden zijn terugvloed van voedsel vanuit de slokdarm tot in de mond en verslikken in voedsel waardoor er een longontsteking kan optreden.

Diffuse slokdarmspasmen

Deze aandoening produceert meerdere, slecht gecoördineerde samentrekkingen of verkramping van je slokdarm, meestal nadat je hebt geslikt. Diffuse spasmen beïnvloeden de onwillekeurige spieren in de wanden van het onderste gedeelte van de slokdarm. Het betreft een stoornis in de motoriek van de slokdarm.

Slokdarmvernauwing

Een vernauwde slokdarm zorgt ervoor dat voedsel niet meer kan worden doorgeslikt. Vernauwing van de slokdarm kan optreden als gevolg van tumoren of littekenweefsel, vaak veroorzaakt door gastro-oesofageale refluxziekte (GERD).

Slokdarmtumoren

Slokdarmkanker kan aanleiding geven tot slikproblemen. In een vroeg stadium heb je meestal nog geen klachten, maar als de tumor zich heeft uitgebreid kunnen er klachten ontstaan. je kunt dan het gevoel krijgen dat voedsel niet goed zakt of blijft steken in de slokdarm. Ook komen hoesten en verslikken vaak voor.

Vreemd lichaam

Soms kan voedsel of een of ander voorwerp je keel of slokdarm gedeeltelijk blokkeren. Ouderen met een kunstgebit en mensen die moeite hebben met het kauwen van hun voedsel, hebben meer kans om een ​​stuk voedsel in de keel of de slokdarm te krijgen.

Ringvormige vernauwing (strictuur)

Een kleine vernauwing in de onderste slokdarm kan met tussenpozen problemen veroorzaken bij het slikken van vast voedsel.

Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)

Schade aan slokdarmweefsel als gevolg van maagzuur dat naar je slokdarm stroomt (reflux) kan leiden tot spasmen of littekens en vernauwing van het lagere gedeelte van de slokdarm. Andere symptomen van reflux zijn opboeren, zuurbranden of pijn achter het borstbeen.

Slokdarmontsteking

Een slokdarmontsteking is een ontsteking aan de slokdarm. Het kan komen door reflux (oesofogale reflux) of de schimmel (candida oesofagitis). Klachten die hierbij voorop staan zijn moeite met slikken door pijn en een branderige of drukkende pijn in de buurt van het borstbeen.

Sclerodermie

De ontwikkeling van littekenachtig weefsel, waardoor verstijving en verharding van weefsels ontstaat, kan de onderste slokdarmsfincter verzwakken, waardoor zuur terugstroomt en in je slokdarm terecht kan komen.

Bestralingstherapie

Radiotherapie ter behandeling van kanker kan leiden tot ontsteking en littekens van de slokdarm, wat onder meer tot slikklachten kan leiden.

Longproblemen

Er is een relatie tussen de longen met de slokdarm. De slokdarm ligt naast de luchtpijp en komt langs de longen. Bij longklachten kun je je ook verslikken. Bij longklachten kan er spanning op de keel en slokdarm ontstaan. Ook dit kan een brok in de keel gevoel en slikklachten veroorzaken.

Moeite met slikken door orofaryngeale dysfagie

Bepaalde aandoeningen kunnen je keelspieren verzwakken, waardoor het moeilijk is om voedsel uit je mond in je keel en slokdarm te laten passeren als je begint te slikken. Je kunt je verslikken en gaan hoesten wanneer je probeert te slikken. Oorzaken van orofaryngeale dysfagie zijn onder meer de volgende.

Neurologische aandoeningen

Bepaalde stoornissen, zoals multiple sclerose (MS), spierdystrofie en de ziekte van Parkinson, kunnen dysfagie veroorzaken.

Neurologische schade

Plotselinge neurologische schade, bijvoorbeeld als gevolg van een beroerte of hersenletsel dan wel ruggenmergletsel, kan je vermogen om te slikken negatief beïnvloeden.

Slokdarmdivertikels

Een slokdarmdivertikel is een zakvormige uitstulping die naar buiten steekt in een zwak deel in de wand van vaak het onderste deel van de slokdarm. Dit leidt tot problemen met slikken, pijn bij het slikken, slechte adem (doordat etensresten kunnen achterblijven in de uitstulping wat gaat rotten), en hoesten.

Kanker

Bepaalde kankers en bepaalde behandelingen van kanker, zoals bestraling, kunnen problemen veroorzaken bij het slikken.

Stress en een te hoge positie van het tongbeen

Het tongbeen (Latijn: os hyoideum) is een hoefijzervormig botje gelegen in het gebied van de hals. Als gevolg van stress kan het zo zijn dat je je tongbeen omhoog trekt. Als dit vaak en lang gebeurt, kan het tongbeen in een te hoge positie blijven staan. Dit geeft ook een globusgevoel en slikklachten.

Symptomen van dysfagie

Verschijnselen

Als je vermoedt dat er bij jou sprake is van dysfagie, zijn er bepaalde symptomen die kunnen optreden naast moeite met slikken:

• kwijlen;
• heesheid, een schorre stem;
• het gevoel hebben dat er iets in de keel zit;
• oprispingen;
• onverwacht gewichtsverlies;
• maagzuur;
• hoesten of stikken bij het slikken;
• pijn bij het slikken en keelpijn;
• moeite met het kauwen van vast voedsel.

Deze symptomen kunnen ertoe leiden dat je niet voldoende eet, maaltijden overslaat of je eetlust verliest. Dit heeft gewichtsverlies tot gevolg.

Kinderen

Kinderen die moeite hebben met slikken tijdens het eten, kunnen:

• weigeren bepaalde voedingsmiddelen te eten;
• voedsel of vloeistof uit hun mond laten stromen;
• braken tijdens de maaltijd;
• moeite hebben met ademhalen tijdens het eten;
• afvallen.

Complicaties

Dysfagie kan ervoor zorgen dat je speeksel of eten of drinken inademt. Aspiratie kan acute longontsteking veroorzaken. Als aspiratie optreedt gedurende een langere periode, kan een aspiratie pneumonie optreden. Dit is een longontsteking die ontstaat doordat voeding of vocht in de long terecht is gekomen. Mensen die al lang last hebben gehad van dysfagie zijn vaak ondervoed en hebben een te laag gewicht.

Behandeling van dysfagie

De behandeling van dysfagie is afhankelijk van het type of de oorzaak van de slikstoornis.

Behandeling orofaryngeale dysfagie

Bij orofaryngeale dysfagie kan de arts je doorverwijzen naar een spreek- of sliktherapeut en de behandeling kan bestaan uit:

• Oefeningen. Bepaalde oefeningen kunnen helpen bij het coördineren van je slikspieren of het opnieuw stimuleren van de zenuwen die de slikreflex veroorzaken.
• Aanleren van sliktechnieken. Je kunt ook manieren leren om voedsel in je mond te plaatsen of om je lichaam en hoofd te zo te positioneren dat het slikken gemakkelijk gaat.

Behandeling slokdarmdysfagie

Behandeling van slokdarmdysfagie kan bestaan uit:

• Slokdarmdilatatie (slokdarmverwijding). In geval van een strakke slokdarmsfincter (achalasie) of een vernauwing van de slokdarm kan de arts een endoscoop gebruiken met daaraan een speciale ballon bevestigd om de slokdarm zachtjes op te rekken om voedsel beter te laten passeren.
  Medicatie kan nodig zijn bij slikklachten / Bron: Stevepb, Pixabay
• Chirurgie. Voor een slokdarmtumor, achalasie of divertikels, kan een operatie nodig zijn.
• Medicijnen. Moeite met slikken door GERD kan worden behandeld met medicijnen om maagzuur te verminderen. Mogelijk moet je deze medicijnen gedurende langere tijd gebruiken. Bij eosinofiele oesofagitis, een chronische ontsteking van de slokdarm, veroorzaakt door een allergische reactie, kan wellicht corticosteroïden voorgeschreven worden.

Als je slokdarmkrampen hebt terwijl er geen afwijkingen worden aangetroffen, dan kan dit worden behandeld met medicijnen om je slokdarm te ontspannen en de klachten te verminderen.

Ernstige dysfagie

Als moeite met slikken je verhindert om adequaat te eten en drinken, kan de arts het volgende aanbevelen:

• Speciale vloeibare diëten. Dit kan nodig zijn om een gezond gewicht te behouden en uitdroging te voorkomen.
• Sondevoeding. In ernstige gevallen van dysfagie, heb je mogelijk een voedingssonde nodig om het deel van je slikmechanisme te omzeilen dat niet normaal werkt.

Lees verder

• Keelklachten: oorzaken van pijnlijke of kriebelende keel
• Keelkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Keelpijn bij kinderen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!
• Keelontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling & preventie