Keelklachten: oorzaken van pijnlijke of kriebelende keel

Keelklachten kunnen onder meer bestaan uit pijn in de keel, kriebelende keel en slikklachten. Keelklachten kunnen erg vervelend zijn en veel ongemak veroorzaken. De meeste keelklachten zijn van tijdelijke aard en worden veroorzaakt door een virus, bijvoorbeeld als gevolg van een verkoudheid, en gaan zonder medische behandeling weer weg. De klachten kunnen zo nodig behandeld worden met vrij verkrijgbare middelen. In de meeste gevallen worden keelklachten veroorzaakt door een gewone verkoudheid, soms door de griep of andere oorzaken. Verkoudheid gaat vanzelf over. Tegen de keelpijn kan je thee drinken van citroen en gember met honing. Dit verzacht de keel. Paracetamol helpt tegen koorts en pijn.

• Keelklachten door virale infecties
• Verkoudheid
• Laryngitis
• Ziekte van Pfeiffer
• Herpangina
• Griep
• Pijnlijke of kriebelende keel door bacteriële infecties
• Andere oorzaken van keelklachten
• Onderzoek en diagnose
• De eerste inspectie
• Keeluitstrijkje
• Bloedonderzoek
• Laryngoscopie
• Beeldvorming
• Behandeling en zelfzorg bij keelklachten: Wat kun je doen?
• Zelfzorgmaatregelen
• Medicatie
• Leefstijlaanpassingen
• Prognose
• Complicaties
• Keelontsteking
• Keelabces
• Epiglottitis (ontsteking van het strotklepje)
• Chronische klachten
• Reumatische koorts

Keelklachten door virale infecties

Keelklachten kunnen worden veroorzaakt door een virale infectie, zoals:

• Een verkoudheid, het meest voorkomende type virale infectie;
• Laryngitis, een ontsteking van het strottenhoofd en de stembanden;
• Klierkoorts of mononucleosis infectiosa, veelal bekend onder de naam ziekte van Pfeiffer;
• Andere virale infecties, zoals herpangina of influenza (griep).

Verkoudheid

Verkoudheid begint meestal met keelpijn, en voordat je het weet, heb je ook last van een loopneus (helder en waterig), niesen, vermoeidheid en hoesten. Je krijgt meestal geen koorts bij verkoudheid. Als je daar wel last van krijgt, kan het een teken zijn dat je griep hebt of een infectie met een bacterie. Verkoudheid wordt veroorzaakt door virussen. Een verkoudheid gaat vanzelf over en medicijnen zijn daarom niet nodig. Zo nodig kun je neusdruppels of spray met xylometazoline gebruiken. Dit middel doet gezwollen slijmvliezen in de neus slinken. Thee van citroen en gember met honing verzacht de keel. Je kan ook thee met tijm nemen tegen keelpijn.

Laryngitis

Laryngitis is een ontsteking van het strottenhoofd of de bovenste luchtpijp en het wordt meestal veroorzaakt door een virusinfectie. De symptomen bestaan vaak uit heesheid, stemverlies, keelpijn. Laryngitis kan ook gepaard gaan met moeite met slikken, hoesten en algehele malaise. De acute vorm van laryngitis herstelt vaak binnen een week.

Ziekte van Pfeiffer

De ziekte van Pfeiffer wordt door een virus veroorzaakt. Het wordt vaak gezien bij tieners en jongvolwassenen. Het kan leiden tot keelpijn, gezwollen nekklieren en koorts. Sommige mensen voelen zich moe en zwak gedurende weken of maanden nadat ze ziek zijn geworden. Pfeiffer gaat meestal binnen een paar weken weg. Bij hevige keelpijn kun je paracetamol nemen en voor de rest doe je er verstandig aan om je grenzen in de gaten te houden en voldoende rust te nemen.

Herpangina

Herpangina is een infectie van de pharynx (keel) die veroorzaakt wordt door het coxsackievirus. Hierbij ontstaat plotseling koorts, spoedig gevolgd door papels, blaasjes en zweertjes in de keel.

Griep

Griep of influenza wordt veroorzaakt door het griepvirus of influenzavirus. Griep dient zich vaak aan met hoge koorts, koude rillingen, pijnlijke keel, (flinke) hoofdpijn en spierpijn in vooral de ledematen. Griep gaat normaal gesproken vanzelf over, maar mensen uit een risicogroep kunnen ernstig ziek worden door de griep. Risicogroepen zijn ouderen, mensen met een langdurige hart- of vaatziekte of longziekte, diabetici, mensen met een nierziekte en mensen met verminderde weerstand. Zorg voor voldoende rust en drink veel bij hoge koorts, zodat je niet uitdroogt. Koorts en pijn kun je tegengaan met paracetamol. Mensen uit een risicogroep doen er verstandig aan ieder jaar de griepprik te halen.

Pijnlijke of kriebelende keel door bacteriële infecties

Een bacteriële infectie kan ook een keelpijn veroorzaken. Dit kan veroorzaakt worden door:

• Keelontsteking door een bacterie (faryngitis), niet zelden gaat het om een streptokok bacterie van groep A;
• Een ontsteking of infectie van de keelamandelen of tonsillen (tonsillitis) en soms de adenoïden of neusamandelen (adenoiditis);
• Een peritonsillair abces of keelabces, een infectie rond de keelamandelen waarbij pus wordt gevormd;
• Ontsteking van de epiglottis (epiglottitis), een ontsteking van het strotklepje;
• Ontsteking van de uvula (uvulitis), waarbij de huig is ontstoken en opgezwollen.

In zeldzame gevallen kan een seksueel overdraagbare infectie (soa), zoals gonorroe of chlamydia, pijn in de keel veroorzaken.

Andere oorzaken van keelklachten

Een keelpijn die langer dan een week duurt, wordt vaak veroorzaakt door irritaties of letsel, zoals:

• Keelirritatie door lage luchtvochtigheid, roken, luchtvervuiling, hard praten, zingen of schreeuwen of slijm dat ook aan de achterkant van je neus je keel inloopt (postnasale drip);
• Ademen door de mond bij allergieën of een verstopte neus;
• Maagzuur dat in de keel terecht komt, wat een symptoom kan zijn van gastro-oesofageale refluxziekte (GERD).
• Beschadiging of verwonding aan de achterkant van de keel door een puntig voorwerp in de mond.

Onderzoek en diagnose

Wanneer je keel begint te kriebelen of branden, kan dat veel oorzaken hebben, en het achterhalen van de precieze boosdoener is als een puzzel met vele stukjes. De arts start met een grondig onderzoek en enkele slimme tests om de schuldige op te sporen, en het begint allemaal met een blik in je keel en een paar vragen die meer onthullen dan je zou denken.

De eerste inspectie

De arts zal je keel goed bekijken met een lampje en een spatel, waarbij hij of zij op zoek gaat naar tekenen van roodheid, zwelling, of witte plekjes. Deze eerste visuele inspectie geeft al een hoop weg. Gezwollen amandelen? Dat kan wijzen op een bacteriële infectie zoals tonsillitis. Rode bultjes of blaasjes? Dit wijst vaak in de richting van virussen, zoals herpangina of griep. Soms verraadt de keel direct welke infectie de boosdoener is, maar vaak zijn er meer aanwijzingen nodig.

Keeluitstrijkje

Als de arts vermoedt dat er bacteriën aan het werk zijn, wordt er vaak een keeluitstrijkje afgenomen. Dit klinkt misschien spannend, maar het is eenvoudig: een wattenstaafje wordt langs de achterkant van je keel gehaald om monsters te verzamelen. Deze worden vervolgens naar het laboratorium gestuurd om te achterhalen of een bacterie zoals de gevreesde streptokok de boosdoener is. Binnen een paar dagen wordt duidelijk of antibiotica nodig zijn om de strijd aan te gaan.

Bloedonderzoek

Bij hardnekkige of onduidelijke keelklachten kan een bloedonderzoek de volgende stap zijn. Dit onderzoek geeft inzicht in je afweersysteem en kan virussen zoals het Epstein-Barr-virus, dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt, opsporen. Hoge aantallen witte bloedcellen of specifieke antistoffen zijn de stille getuigen van je lichaam dat probeert terug te vechten. Zo onthult het bloed wat het oog misschien heeft gemist.

Laryngoscopie

In sommige gevallen wil de arts een beter beeld van wat er verder in je keel gebeurt. Met een laryngoscopie, een flexibele camera die via je neus of mond naar binnen wordt gebracht, kan hij of zij de diepte van je keel en stembanden bekijken. Dit wordt vaak gedaan bij vermoeden van laryngitis of als er iets ernstigers, zoals een abces of epiglottitis, aan de hand zou kunnen zijn. Het lijkt een moderne speurtocht, waarbij de camera je keel van binnenuit verkent.

Beeldvorming

Als de oorzaak van de keelpijn diep verscholen ligt, kan er gekozen worden voor beeldvorming, zoals een röntgenfoto of CT-scan. Dit is vooral het geval als de arts vermoedt dat er sprake is van een abces of een probleem met de stembanden. Deze technologie helpt om de onzichtbare vijanden van je keel te lokaliseren en bloot te leggen.

Behandeling en zelfzorg bij keelklachten: Wat kun je doen?

Keelklachten kunnen vervelend zijn, maar gelukkig zijn er genoeg manieren om verlichting te krijgen, of het nu door zelfzorg of medicijnen is. Hier zijn de behandelingen en zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen om je keel weer tot rust te brengen.

Zelfzorgmaatregelen

Behandeling van keelpijn hangt af van de oorzaak. Vaak kunnen zelfzorgmiddelen voor verlichting van de klachten zorgen.

• Warme thee met honing of gember: Deze klassieker verzacht de keel en helpt bij het verminderen van irritatie.
• Gorgelen met zout water: Een eenvoudige oplossing om zwelling te verminderen en bacteriën te bestrijden. Meng een theelepel zout in een glas warm water en gorgel meerdere keren per dag.
• Hydratatie: Drink veel water en andere vloeistoffen zoals thee of soep. Dit houdt je keel gehydrateerd en helpt bij het verminderen van irritatie.
• Luchtbevochtiger of verdamper: Droge lucht kan je keel irriteren. Gebruik een luchtbevochtiger in je slaapkamer om de luchtvochtigheid te verhogen, wat helpt om je keel vochtig en comfortabel te houden.
• Vermijd irriterende stoffen: Blijf uit de buurt van rook en andere irriterende stoffen. Roken of in een rokerige ruimte verblijven kan de keel verder irriteren.
• Zuigtabletten of keelsprays: Zuigtabletten met een verzachtende werking, zoals die met honing of menthol, kunnen verlichting bieden. Keelsprays kunnen ook helpen bij het verdoven van de pijn.
• Neusspray bij verstopte neus: Een neusspray kan verlichting bieden door de luchtwegen te openen, waardoor je makkelijker door je neus kunt ademen en je keel minder geïrriteerd raakt.

Medicatie

• Paracetamol of ibuprofen: Beide kunnen helpen om pijn te verminderen en eventuele koorts te verlagen. Ze zijn veilig te gebruiken bij keelpijn veroorzaakt door zowel virussen als bacteriën.
• Antacida bij brandend maagzuur: Als je keelpijn wordt veroorzaakt door reflux, kunnen antacida of medicijnen tegen maagzuur helpen om het maagzuur onder controle te houden en de keel te beschermen tegen verdere irritatie.
• Antibiotica:
• Antibiotica alleen bij bacteriële infecties: Als je zere keel het gevolg is van een bacteriële infectie, zoals een keelontsteking veroorzaakt door streptokokken, kan de arts antibiotica voorschrijven. Zorg ervoor dat je de kuur volledig afmaakt, zelfs als de symptomen verbeteren, om te voorkomen dat de bacterie terugkomt of resistent wordt.

Leefstijlaanpassingen

• Stoppen met roken: Als je rookt, overweeg dan te stoppen. Roken irriteert de keel en verergert klachten.
• Vermijd alcohol en cafeïne: Deze kunnen je uitdrogen, wat de keelpijn kan verergeren.
• Voeding en rust: Eet lichte, zachte voeding die je keel niet irriteert en zorg voor voldoende rust om je lichaam te helpen herstellen.
• Door deze maatregelen in acht te nemen, kun je je keelklachten effectief behandelen en verlichting krijgen, zodat je snel weer op de been bent.

Prognose

Prognose van keelklachten: Wanneer komt verlichting?
Keelklachten voelen vaak als een beproeving, maar gelukkig is de prognose in de meeste gevallen positief. Of je nu te maken hebt met een vervelende verkoudheid of een iets hardnekkigere infectie, de kans is groot dat je keel binnen enkele dagen tot een week weer tot rust komt.

Bij virale infecties, zoals verkoudheid of griep, herstelt je lichaam zichzelf meestal zonder veel hulp van buitenaf. Rust, hydratatie en wat zelfzorgmaatregelen zoals warme thee en paracetamol zijn vaak al genoeg om de pijn te verzachten en de genezing te bevorderen. Na ongeveer een week zal de pijn verminderen en voelt je keel weer als vanouds.

Wanneer de oorzaak van de keelpijn bacterieel is, zoals bij een streptokokkeninfectie, duurt het herstel iets langer, maar met de juiste antibiotica ben je vaak binnen een paar dagen op de weg naar verbetering. Het is belangrijk om je antibiotica goed af te maken, zodat de bacterie helemaal verdwijnt en je zonder complicaties kunt herstellen.

Ofschoon keelklachten soms langer kunnen aanhouden, vooral bij aandoeningen zoals de ziekte van Pfeiffer, is de kans groot dat je binnen enkele weken weer volledig hersteld bent. Met de juiste zorg, een beetje geduld en wat zelfliefde zal je keel weer helder klinken, alsof er nooit iets aan de hand was.

Complicaties

Keelklachten zijn meestal onschuldig, maar soms broeit er iets diepers. Als de pijn blijft, kunnen er vervelende complicaties op de loer liggen. Hier zijn de mogelijke gevolgen als je keelklachten niet tijdig aanpakt.

Keelontsteking

Wat start als een lichte keelpijn, kan uitmonden in een felle keelontsteking. De keel wordt roder en pijnlijker, met slikproblemen tot gevolg. Streptokokken kunnen verder huishouden, en zonder snelle hulp grijpt de ontsteking om zich heen.

Keelabces

Een onbehandelde keelontsteking kan leiden tot een peritonsillair abces of keelabces, waarbij zich pus ophoopt rond de amandelen. Dit veroorzaakt hevige pijn, slikmoeilijkheden en kan zelfs de ademhaling bemoeilijken. Ingrijpen door een arts is dan noodzakelijk om de kwaal te verhelpen.

Epiglottitis (ontsteking van het strotklepje)

Zeldzaam, doch gevaarlijk. Epiglottitis is een ontsteking van het strotklepje en kan de luchtwegen blokkeren. Deze aandoening vereist spoedige medische zorg, want ademnood loert om de hoek.

Chronische klachten

Als keelpijn blijft hangen, kan dit duiden op een chronische kwaal. Roken, vervuiling of maagzuur kunnen de boosdoeners zijn. Deze pijn vraagt om aanpassingen in je levenswijze om de kwelling te verlichten.

Reumatische koorts

Een onbehandelde keelontsteking door streptokokken kan leiden tot reumatische koorts. Deze kwaal treft de gewrichten en het hart en kan zich sluipend ontwikkelen. Dit maakt het van groot belang een keelontsteking tijdig te behandelen.

Lees verder

• Keelpijn verhelpen zonder medicijnen op natuurlijke wijze
• Keelpijn, hoesten, moe en lusteloos: wat kun je eraan doen?
• Natuurlijke middelen tegen keelpijn: kruiden en huismiddelen
• Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!
• Keelontsteking behandeling: antibiotica, medicatie & kruiden