Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!

Keelpijn en pijn bij het slikken is een courante klacht en keelpijn kan erg hinderlijk zijn. Keelpijn of pijnlijke keel kan veel pijn veroorzaken bij slikken, waardoor eten en drinken een vervelende aangelegenheid wordt. Vaak gaat keelpijn gepaard met verkoudheid. Bij een ontsteking ziet het achter in je keel meestal flink rood en Een enkele keer zijn er witachtige plekken of dik wit slijm waar te nemen. De halsklieren kunnen opgezet en enigszins gevoelig zijn. Ook kun je bij keelpijn koorts krijgen. Keelpijn gaat meestal weer snel over. Langer dan enkele dagen duurt het vaak niet. Langdurige keelpijn (of chronische keelpijn) is eerder uitzondering dan regel. In de meeste gevallen wordt keelpijn veroorzaakt door een virale infectie. Een bacterie als boosdoener komt minder vaak voor. Keelpijn is een self-limiting ziekte. Behandeling van keelpijn is daarom vaak niet nodig. Je kunt wel klachten bestrijden met zelfzorgmiddelen. Wat helpt tegen keelpijn? Hoe kun je snel keelpijn verhelpen?

• Wat is keelpijn?
• Keelpijn bij kinderen
• Wat zijn de oorzaken van een zere keel?
• Keelpijn door virale infecties
• Keelpijn door bacteriële infecties
• Keelpijn door andere oorzaken
• Symptomen bij keelpijn
• Algemeen
• Mond en keel
• Neus
• Lymfeklieren
• Verstopte oren en oorpijn
• Zere keel door airco
• Keelpijn en pijn bij slikken tijdens zwangerschap
• Wat te doen bij keelpijn?
• Gorgelen met zout water
• Zuiveringszout
• Zuigen op een dropje
• Niet (mee)roken
• Pijnstillers
• Lucht bevochtigen
• Thee met honing
• Gember
• Kamille
• Thee met tijm
• Keel warm houden
• Vlierbessenextract
• Wanneer de huisarts raadplegen bij keelpijn?
• Preventie van een pijnlijke keel

Wat is keelpijn?

Keelpijn is een pijnlijk gevoel in de keel. Keelpijn die ontstaat bij irritatie, oppervlakkige beschadiging of plaatselijke ontsteking en zwelling van het keelslijmvlies. Symptomen van een zere keel kunnen variëren en zijn afhankelijk van de oorzaak. De belangrijkste klachten bij keelpijn pijn bij het slikken, een droog gevoel (een droge mond en keel) en heesheid. Keelpijn, vooral als er een keelontsteking in het spel is, veroorzaakt vaak niet alleen keelpijn maar ook oorpijn, doordat dezelfde zenuwen erbij betrokken zijn.

Keelpijn bij kinderen

Keelpijn komt niet alleen veel voor bij volwassenen, maar luchtwegklachten als hoesten, keelpijn en oorpijn komen vaak voor bij kinderen, wat veelal veroorzaakt wordt door een infectie van de bovenste luchtwegen. De klachten hebben vaak een self-limiting-karakter, dat wil zeggen dat ze meestal vanzelf overgaan. Verreweg het grootste aantal keelontstekingen wordt veroorzaakt door een verkoudheidsvirus. Een keelontsteking die door bacteriën veroorzaakt wordt is veel zeldzamer. Keelpijn bij kinderen kan ook optreden bij de ziekte van Pfeiffer, hetgeen wordt veroorzaakt door een virus.

Wat zijn de oorzaken van een zere keel?

Keelpijn kan verschillende oorzaken hebben. Keelpijn wordt in bijna alle gevallen veroorzaakt door een ontsteking in het keelslijmvlies of in de keelamandelen. De meeste keelpijn wordt veroorzaakt door virussen die verkoudheid en griep (influenza) veroorzaken. Het rhinovirus en het adenovirus zijn in veel gevallen de boosdoeners. Keelpijn is minder vaak het gevolg van bacteriële infecties. Naast deze twee ziekteverwekkers, viraal en bacterieel, zijn er ook andere oorzaken mogelijk.

Keelpijn door virale infecties

Virale ziekteverwekkers die kunnen leiden tot een zere keel zijn onder meer:

• Verkoudheidsvirussen.
• Griepvirussen.
• Epstein-Barr-virus, welke de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt. De belangrijkste symptomen van Pfeiffer naast keelpijn, zijn koorts, gezwollen lymfeklieren (met name in hals of de oksel), vermoeidheid, algeheel gevoel van zwakte, opgezette amandelen, hoofdpijn, verlies van eetlust en gevoelige buik door opzetting van de milt (vergrote milt).
• Mazelen.
• Waterpokken.
• Keelpijn door waterpokken / Bron: 9Gawin/Shutterstock.com
  Kroep (laryngitis difterica), een virusontsteking van het strottenhoofd en het luchtpijpslijmvlies. Meestal bij kinderen van 0,5 tot 3 jaar. Gaat gepaard met verkoudheidsverschijnselen, heesheid, zwelling van de slijmvliezen, hardnekkige blafhoest (voornamelijk 's nachts), moeilijke ademhaling.

Keelpijn door bacteriële infecties

Bacteriële infecties die kunnen leiden tot een zere keel zijn onder meer:

• Keelontsteking, die wordt veroorzaakt door een bacterie die bekend staat als Streptococcus pyogenes of groep A streptokok. De pijn kan hierbij heel scherp zijn en in het midden zitten, maar ook meer links of rechts. Een pijnlijke of zere keel is het belangrijkste symptoom van keelontsteking. Een keelontsteking veroorzaakt niet alleen keelpijn en pijn bij het slikken, maar vaak ook oorpijn doordat de keel en oren dezelfde zenuwen delen.
• Kinkhoest (pertussis), een zeer besmettelijke luchtweginfectie, die hevige hoestaanvallen veroorzaakt.
• Difterie, een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie (Corynebacterium diphteriae). De eerste ziekteverschijnselen bestaan vaak uit moeilijk slikken en een zere keel. Vaak gaat het gepaard met misselijkheid, braken, lichte koorts, snelle hartslag en hoofdpijn.

Keelpijn door andere oorzaken

Andere oorzaken van keelpijn zijn onder meer:

• Allergieën. Allergieën voor huidschilfers van huisdieren, schimmels, stof en pollen kan leiden tot een zere keel.
• Droogheid. Als gevolg van droge lucht binnenshuis, vooral in de winter wanneer gebouwen worden verwarmd, kan leiden tot keelpijn, met name in de ochtend wanneer je voor het eerst wakker wordt. Ademen door de mond - vaak als gevolg van chronische neusverstopping - kan ook leiden tot een droge, zere keel.
• Irriterende stoffen. Verontreiniging van het binnenmilieu door bijvoorbeeld tabaksrook, kan ook leiden tot chronische keelpijn. Inademing van prikkelende stoffen kan ook resulteren in keelpijn.
• Te veel of verkeerd stemgebruik. Lange tijd praten met iemand in een lawaaierige omgeving of gedurende langere tijd praten zonder rust, kan resulteren in een zere keel en heesheid.
• Te veel hete spijzen of dranken.
• Een keelpijn die langer dan twee weken duurt, kan een teken zijn van een ernstige ziekte, zoals kanker van de keel, tong of strottenhoofd (larynx) of aids.
• Het gebruik van bepaalde geneesmiddelen (zie hiervoor de bijsluiter van het geneesmiddel).

Symptomen bij keelpijn

Algemeen

Symptomen van een zere keel kunnen bestaan uit algemene symptomen die in het hele lichaam voorkomen, zoals koorts, koude rillingen of je rillerig voelen, hoofdpijn, misselijkheid en algehele malaise. Deze symptomen kunnen aanwezig zijn bij zowel een virale als een bacteriële infectie.

Mond en keel

Symptomen die specifiek zijn voor de keel zijn bij pijn bij het slikken bij keelontsteking en een schorre stem bij een ontsteking van het strottenhoofd en de stembanden. Verkoudheidsvirussen veroorzaken over het algemeen eerder hoesten en een loopneus. Andere mogelijke klachten met betrekking tot de mond-keelholte zijn:

• Pus op het oppervlak van de amandelen (kan gebeuren bij bacteriën of virussen);
• Roodheid van de neus-keelholte;
• Kwijlen of spugen (als slikken te pijnlijk wordt);
• Moeilijk ademhalen (inademen kan bijzonder moeilijk zijn wanneer de passage door de neus-keelholte of het strottenhoofd te smal wordt voor een normale luchtstroom;
• Vesikels of blaasjes in de mondholte of keelholte kunnen wijzen op de aanwezigheid van het coxsackie-virus of herpes simplex-virus.

Tweederde van de mensen met keelontsteking heeft alleen roodheid zonder pus op de amandelen.

Neus

Keelpijn kan vergezeld gaan met een loopneus, een verstopte neus of niezen.

Lymfeklieren

Gevoelige en gezwollen lymfeklieren in de nek kunnen optreden bij keelpijn, vooral in geval van een keelontsteking.

Verstopte oren en oorpijn

Keelpijn kan gepaard gaan met gehoorverlies, verstopte oren en oorpijn. Het zijn vooral kinderen die klagen over oorpijn als bijkomende klacht van keelpijn.

Keelpijn en pijn bij slikken tijdens zwangerschap

Vrouwen die zwanger zijn hebben doorgaans iets vaker last van keelpijn dan vrouwen die niet zwanger zijn. Dit komt omdat de afweer tijdens de zwangerschap iets verlaagd kan zijn. Tijdens de zwangerschap zijn vrouwen immunodepressief, dat wil zeggen dat hun immuunsysteem verzwakt is. Dit komt doordat het embryo de helft van de genen bezit van de moeder en de helft van de vader. Het immuunsysteem van de moeder herkent daarom een deel van de cellen van het embryo niet. Om te voorkomen dat het afweersysteem van de vrouw die vreemde cellen zou aanvallen, wat een miskraam zou veroorzaken, zijn er verschillende mechanismen waardoor de baby veilig kan groeien. Eén van die mechanismen is een verminderde afweer. Door die immunodepressie loopt een zwangere vrouw gemakkelijker keelpijn op en kan ze er langer last van blijven houden. Zwangere vrouwen raken sneller vermoeid en verzwakt, en zijn dus kwetsbaarder. Bovendien kan de infectie ontaarden in bijvoorbeeld een keelontsteking.

Wat te doen bij keelpijn?

Keelpijn is een self-limiting ziekte, wat wil zeggen dat het vanzelf weer overgaat. Hieronder staan een aantal tips om (beginnende) keelpijn te verzachten.

Gorgelen met zout water

Neem één afgestreken theelepel keukenzout of zuiveringszout op een glas lauw water. Volgens de kringapotheek zijn de in de handel verkrijgbare gorgeldranken niet beter dan de gewone keukenzoutoplossing.

Zuiveringszout

Zuiveringszout of natriumbicarbonaat werkt ook goed tegen keelpijn. Het is een zuur-neutraliserend middel en creëert een omgeving in de keel die ongastvrij is voor schimmels en andere organismen. Meng 1 tot 2 theelepels zuiveringszout of baking soda in 1 kopje water, gorgel gedurende ten minste 30 seconden, en spuug het mengsel daarna uit in de gootsteen. Herhaal dit één keer per uur.

Zuigen op een dropje

Speciale zuigtabletten met chloorhexidine-dihydrochloride tegen beginnende keelpijn zoals Hibitane Zuigtabletten, bieden tijdelijke verlichting van de pijn. Doch de werkzame bestanddelen in deze tabletten hebben weinig of geen effect tegen virussen. Zuigen op een dropje kan ook verlichting van de klachten geven, omdat hiermee de speekselproductie bevordert wordt. Het is onbekend hoe speekselvloed de keelpijn vermindert, maar sommige deskundigen beweren dat zuigen de keeldoorbloeding stimuleert en aldus de keelpijn verzacht. Let op: zuigtabletten en harde snoepjes leveren verstikkingsgevaar op voor kleine kinderen.

Niet (mee)roken

Stop met roken en/of vermijd rokerige ruimtes. Roken irriteert de keel en kan keelpijn veroorzaken.

Pijnstillers

Paracetamol kan de pijn verlichten. Paracetamol werkt zowel pijnstillend als koortsverlagend. Paracetamol mag gebruikt worden tijdens de zwangerschap, mits je niet te vaak en niet te lang paracetamol gebruikt. Met mate dus.

Lucht bevochtigen

Een luchtbevochtiger of waterbakjes aan de verwarming kunnen behulpzaam zijn bij het verlichten van symptomen, vooral als de pijnlijke keel veroorzaakt wordt door droge lucht. Een droge mond of droge keel en keelpijn kan veroorzaakt worden door droge lucht in het binnenklimaat en vooral in de winter is de luchtvochtigheid vaak erg laag. Bij vrieskou is er van nature weinig vocht in de lucht aanwezig en daarbij droogt de warmte van een verwarming of kachel de lucht nog sterker. Dus vooral in de wintermaanden kan dit voor klachten zorgen.

Thee met honing

Drink de hele dag door thee met honing. Thee met honing werkt verzachtend voor de keel. Bovendien beschikt honing over bacterieremmende eigenschappen wat kan helpen bij een pijnlijke keel als gevolg van een bacteriële infectie.

Gember

Gember helpt ook goed tegen keelpijn. Schil een stukje gember en snijd deze in plakjes en breng het aan de kook met een beker water. Nadat het gekookt heeft zal het geel kleuren. Giet het mengsel in een beker of glas en voeg een eetlepel honing toe. Drink de thee langzaam op en laat elk slokje even in de mond rusten alvorens door te slikken.

Kamille

Kamille (thee) heeft een licht ontsmettende werking en werkt verzachtend voor de keel.

Thee met tijm

Maak thee met gedroogde of verse blaadjes tijm. Tijmkruid is werkzaam tegen allerlei bacteriën en virussen. Bovendien stimuleert het het ophoesten van slijm en vermindert het bronchiale kramp.

Keel warm houden

Houd de keel buitenshuis goed warm met bijvoorbeeld een sjaal. Doe dit vooral bij koud weer, maar ook als je bijvoorbeeld op je werk pal onder een airco zit.

Vlierbessenextract

Gebruik Sambucol vlierbessenextract (Sambucus nigra), een voedingssupplement dat het immuunsysteem en de weerstand ondersteund en een antivirale werking heeft.

Wanneer de huisarts raadplegen bij keelpijn?

Ga naar de huisarts als:

• de keelklachten aanhouden (bij meer dan vijf tot zeven dagen kan gesproken worden van 'aanhoudende keelpijn');
• de keelpijn gepaard gaat met een algeheel aanhoudend gevoel van ziekte en hoge koorts;
• er gele of witte punten aanwezig zijn in de keel.

De huisarts kan antibiotica voorschrijven bij een keelontsteking die is veroorzaakt door een bacterie.

Preventie van een pijnlijke keel

Veel onderliggende oorzaken van keelpijn of een pijnlijke keel zijn besmettelijk, en er zijn bepaalde maatregelen die je kunt nemen om een infectie te voorkomen. Het regelmatig wassen van je handen gedurende de dag doodt virussen en bacteriën die virale en bacteriële infecties kunnen veroorzaken. Andere maatregelen die je kunt treffen om te voorkomen dat je last krijgt van een zere keel zijn onder meer de volgende:

• Deel geen drinkglazen of gebruiksvoorwerpen met anderen;
• Gebruik desinfecterende handgel wanneer er geen zeep en water beschikbaar;
• Beperk het contact met vaak aangeraakt oppervlakken, zoals deurknoppen (en maak ze regelmatig schoon);
• Verminder blootstelling aan allergenen, zoals pollen, stof en schimmel;
• Vermijd sigarettenrook;
• Plaats een luchtbevochtiger in huis.

Lees verder

• Natuurlijke middelen tegen keelpijn: kruiden en huismiddelen
• Keelpijn aan één kant: oorzaken van eenzijdige keelpijn
• Pijn bij het slikken of slikpijn: oorzaken en behandeling
• Beginnende keelpijn: wat te doen bij opkomende pijn in keel?
• Wat te doen tegen keelpijn en pijnlijk, moeilijk slikken?