Altijd die venijnige keelpijn

Keelpijn is doorgaans een onschuldige, maar hinderlijke kwaal. De oorzaak is vaak een ontsteking (faryngitis) als gevolg van een verkoudheid of een andere infectie. Ook verkeerd stemgebruik (schorre keel) is dikwijls de boosdoener. Soms gaat keelpijn gepaard met koorts (verhoging), heesheid en slikklachten. Bij een strottenhoofdontsteking (laryngitis) treedt daarentegen heesheid meestal prominent op de voorgrond. Het gaat bovendien dikwijls gepaard met de symptomen van een gewone keelontsteking. Niet direct herleidbare keelklachten die langer duren dan een week zijn in principe verdacht. Zeker als slikken en drinken na verloop van tijd niet beter gaat, de schorheid alleen maar erger wordt en als er sprake is van een sluipende algehele malaise. Het is evident dat er dan wel eens meer aan de hand zou kunnen zijn dan slechts een overschreeuwde stem of een gewone verkoudheid.

Inhoud

• Farynx en larynx (keelholte en strottenhoofd)
• Keelpijn, heesheid en een schorre stem
• Naar de huisarts bij aanhoudende klachten
• Soorten keelkanker en symptomen van strottenhoofdkanker
• 1. Glottisch carcinoom (tumor op of bij de stembanden)
• Symptomen
• 2. Supraglottisch carcinoom (tumor boven de stembanden)
• Symptomen
• 3. Subglottisch carcinoom (tumor onder de stembanden)
• Symptomen (afhankelijk van de subglottische lokalisatie)
• Oorzaken van strottenhoofdkanker
• Diagnose en behandeling van strottenhoofdkanker

Farynx en larynx (keelholte en strottenhoofd)

Vlak achter de neus- en mondholte (orofarynx) bevindt zich de farynx of keelholte. Hier komen de luchtpijp en de slokdarm samen. De larynx, of het strottenhoofd, vormt het begin van de luchtpijp en wordt tijdens het slikken afgesloten met het strotklepje (epiglottis of huig).

Stembanden
In het strottenhoofd bevinden zich aan de achterzijde twee bekervormige kraakbeentjes (cartilagines arytaenoidei). Aan elk genoemd kraakbeentje is één stemband bevestigd. Beide stembanden zijn gefixeerd aan het grote schildkraakbeen. Tussen de twee stembanden, ofwel de stemspleet, passeert de lucht tijdens het ademen.

Keelpijn, heesheid en een schorre stem

De bovenstaande uitleg dient om duidelijk onderscheid te maken tussen keelklachten en strottenhoofdklachten, omdat ze vaak in één adem worden genoemd en er dus verwarring kan ontstaan. Keelpijn ontstaat meestal tijdens een verkoudheid. De klachten variëren van een zere keel, pijn bij het slikken, een gezwollen huig en soms heesheid. Bij strottenhoofdklachten staat heesheid prominent op de voorgrond. De stem is schor en toonloos. Voor de rest kunnen de klachten hetzelfde zijn als bij keelpijn.

Naar de huisarts bij aanhoudende klachten

In sommige gevallen gaat de keelpijn niet over en houdt de heesheid aan. Slikken doet eveneens zeer en men voelt zich bovendien koortsig. Snoepjes helpen niet, of slechts even. Pijnstillers bieden evenmin soelaas. In het algemeen kan men stellen dat bij niet direct herleidbare keelklachten die langer duren dan een week het beter is naar de huisarts te gaan. Zeker als slikken en drinken steeds moeizamer gaat en er een soort algehele malaise optreedt, waarbij men zich dus almaar zieker voelt. Het vervelende is namelijk dat strottenhoofdkanker (carcinoma laryngis) met dezelfde klachten begint, hoewel die in het beginstadium doorgaans vager zijn.

Soorten keelkanker en symptomen van strottenhoofdkanker

Om te beginnen is keelkanker in de volksmond een verzamelnaam. Het carcinoom of de kwaadaardige tumor kan zich op, boven of onder de stembanden bevinden. Men spreekt dan van strottenhoofdkanker. Ook in de mond-keelholte (orofarynx) en keelholte (farynx) kan kanker ontstaan, waarbij we ons echter beperken tot de strottenhoofdkanker, die overigens vrij frequent voorkomt en in de meeste gevallen bij oudere mannen die roken. Bij strottenhoofdkanker zijn drie soorten carcinoom te onderscheiden:

1. Glottisch carcinoom (tumor op of bij de stembanden)

Dit carcinoom komt het vaakst voor en heeft een relatief goede prognose, vooral omdat uitzaaiingen (metastasen) pas in een laat stadium optreden.

Symptomen

• Pijn.
• Heesheid.

2. Supraglottisch carcinoom (tumor boven de stembanden)

Deze tumor metastaseert dikwijls naar de halsklieren. Het is soms zelfs het eerste verschijnsel.

Symptomen

• Slikklachten
• 'Brok' in de keel.
• Uitstralende pijn.
• Hoesten.
• Opgezette halsklieren.

3. Subglottisch carcinoom (tumor onder de stembanden)

Dit carcinoom komt relatief weinig voor. De symptomen zijn bovendien afhankelijk van de lokalisatie en de doorgroei van de tumor, zoals in het kraakbeen, de huid (laatste stadium) en hoe beweeglijk de stembanden zijn.

Symptomen (afhankelijk van de subglottische lokalisatie)

• Heesheid.
• Benauwdheid.
• Slechte adem.
• Extreme vermagering.

Oorzaken van strottenhoofdkanker

Bij al deze vormen van strottenhoofdkanker kunnen de genoemde symptomen optreden; de onderverdeelde ziekteverschijnselen treden alleen prominenter op de voorgrond. Bij de meeste soorten strottenhoofdkanker is de precieze oorzaak ervan nog steeds onduidelijk. Wel zijn er factoren (chronische prikkeling) die het risico op het krijgen van strottenhoofdkanker vergroten, zoals:

• Roken.
• Alcoholmisbruik.
• Blootstelling aan asbestvezels en chemicaliën.

Diagnose en behandeling van strottenhoofdkanker

In de meeste gevallen zal weefselonderzoek uitsluitsel bieden. Vrijwel altijd betreft het plaveiselcelcarcinoom. De specialist heeft veel onderzoekmethoden tot zijn beschikking om strottenhoofdkanker te diagnosticeren, zoals een laryngoscopie, echografie, de CT-scan en een MRI van de hals. Uitzaaiingen vinden plaats via de lymfevaten (opgezette halsklieren) en het bloed, veelal met secundaire longkanker als gevolg.

Erfelijk?
Zover bekend kent strottenhoofdkanker geen erfelijke factor. De behandeling bestaat doorgaans uit chemotherapie, bestraling of een operatie. Bij een totale laryngectomie wordt boven het sternum een permanent tracheostoma aangelegd.

Lees verder

• Pijn: Over pijn, pijndrempels en pijnstillers (special)
• Heesheid kan ernstige oorzaak hebben
• Hardnekkige slikstoornissen (dysfagie)
• Besmetting of infectie?
• Spijsvertering onder de loep – mondholte en slokdarm
• Een ongezonde hoest