Frozen shoulder: symptomen, fasen, oorzaak en behandeling

Frozen shoulder symptomen bestaan uit een pijnlijke en stijve schouder. Frozen shoulder (capsulitis adhaesiva) duidt op een aandoening waarbij het gewrichtskapsel is verdikt en verschrompeld, waardoor je pijn en stijfheid ervaart in de getroffen schouder wat resulteert in beperkte beweeglijkheid. Veelal herstelt de aandoening, ofschoon dat soms heel lang kan duren. Er worden bij een frozen shoulder een drietal fasen onderscheiden. Fase 1 is de 'verstijvende' fase. Fase 2 wordt de 'frozen' of 'bevroren' fase genoemd en fase 3 is de 'ontdooiende' fase. Een frozen shoulder geneest normaal gesproken vanzelf, waarbij fysiotherapie het herstel kan ondersteunen. Een frozen shoulder is moeilijk behandelbaar. Een onjuiste aanpak of het forceren van de schouder kan het toch al langdurige genezingsproces behoorlijk vertragen of de aandoening kan doen verergeren. Pijn kan eventueel verlicht worden met pijnstillers of door een injectie in het schoudergewricht.

• Wat is een frozen shoulder?
• Verkorting van het gewrichtskapsel
• Pijn, stijfheid en bewegingsbeperkingen
• Vóórkomen frozen shoulder
• Oorzaak frozen shoulder
• Risicofactoren
• Symptomen en fasen frozen shoulder
• Diagnose en onderzoek
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Behandeling frozen shoulder
• Fysiotherapie
• Medicatie
• Kijkoperatie
• Prognose
• Mogelijke complicaties
• Preventie

Wat is een frozen shoulder?

Verkorting van het gewrichtskapsel

Het frozen shoulder syndroom duidt op een aandoening waarbij er een verkorting van het gewrichtskapsel optreedt. Het gewrichtskapsel bestaat uit bindweefsel en bevindt zich rondom de kop en de kom van het schoudergewricht. Het kapsel is steunend en zorgt er onder meer voor dat de kop in de kom blijft. Het kapsel moet de juiste lengte hebben om voldoende te kunnen bewegen en om er te zorgen dat de schouder niet uit de kom gaat. Bij een frozen shoulder ontstaat de pijn veelal geleidelijk, maar het kan ook binnen enkele dagen ontstaan.

Pijn, stijfheid en bewegingsbeperkingen

In de eerste periode van deze aandoening staat pijn op de voorgrond, maar later valt vooral de toenemende stijfheid van de schouder op. Dit geeft allerlei bewegingsbeperkingen. Het is kenmerkend dat na deze periode waarin pijn en stijfheid toenemen, er een fase volgt waarin deze klachten langzaamaan wegebben. Op een gegeven ogenblik neemt ook de beweeglijkheid weer toe. De meeste patiënten functioneren binnen 2,5 jaar weer zonder klachten, maar het kan ook (veel) langer duren.

Vóórkomen frozen shoulder

Frozen shoulder komt het meest voor in de leeftijdscategorie van 40 tot 65 jaar en dan vooral bij vrouwen. Uit de literatuur blijkt dat ergens tussen de 2 tot 5 procent van de bevolking een frozen shoulder heeft. Diabetespatiënten hebben een vergroot risico om een frozen shoulder te ontwikkelen. Het blijkt dat maar liefst 10 tot 23% van de diabetespatiënten hiermee te maken heeft.

Oorzaak frozen shoulder

De precieze oorzaak van een frozen shoulder is (nog) niet bekend, maar er is sprake van een vorm van (een steriele) gewrichtsontsteking. Deze ontsteking zorgt ervoor dat het gewrichtskapsel dat het gewricht omsluit, verschrompelt en verdikt. Dit veroorzaakt een ernstige bewegingsbeperking van de schouder. Het schouderkapsel kan verkorten zonder aanwijsbare oorzaak, maar het schouderkapsel kan ook inscheuren als gevolg van een ongeluk of blessure waardoor waarbij het gewrichtskapsel door een soort littekenreactie kan samentrekken.

Risicofactoren

Risicofactoren voor het ontstaan van een frozen shoulder zijn:

• Leeftijd: je hent meer kans op een frozen shoulder als je 40 jaar of ouder bent;
• Sekse: 70% van de mensen met een frozen shoulder zijn vrouw;
• Recente operatie of armfractuur - immobiliteit of herstel kan ertoe leiden dat de schouder stijf wordt;
• Diabetes: diabetici hebben veel meer kans om een frozen shoulder te ontwikkelen en de symptomen kunnen bij hen ook ernstiger zijn;
• Een Rotator cuff letsel;
• Een schouderblessure;
• Na een beroerte;
• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier).
• Hypothyreoïdie (traag werkende schildklier).
• Hart- en vaatziekten; en
• Ziekte van Parkinson.

Symptomen en fasen frozen shoulder

Een frozen shoulder ontwikkelt zich meestal langzaam, en in drie fasen. Elke fase kan een aantal maanden duren. Het beloop van het ziekteproces kan in de volgende drie fasen worden opgedeeld:

Diagnose en onderzoek

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts zal waarschijnlijk de diagnose frozen shoulder stellen op basis van je klachten en een lichamelijk onderzoek, waarbij hij vooral veel aandacht besteedt aan de armen en schouders. De ernst van een stijve schouder wordt bepaald door lichamelijk onderzoek, waarbij een arts op bepaalde delen van de arm en schouder drukt en deze laat bewegen. Bij ene frozen shoulder ben je niet in staat om de schouder te draaien. Ook zal de arts onderzoeken of er mogelijk sprake is van een onderliggende aandoening, zoals diabetes, schildklieraandoening, etc.

Beeldvormend onderzoek

Structurele problemen kunnen alleen worden geïdentificeerd met behulp van beeldvormende onderzoeken, zoals een röntgenfoto of MRI. Een röntgenfoto van de schouder kan worden gedaan om andere problemen zoals een gewrichtsontsteking uit te sluiten.

Behandeling frozen shoulder

Fysiotherapie

Binnen twee tot vijf jaar geneest een frozen shoulder vanzelf, maar fysiotherapie kan het herstel bespoedigen door het mobiliseren van het schouderkapsel in de richting waarin het verkort is. Het schouderkapsel moet via natuurlijke weg herstellen van littekenkapsel naar normaal elastisch schouderkapsel. Daartoe is het van belang dat je irritatie van het schouderkapsel en de slijmbeurs voorkomt. Dit kun je doen door:

• pijnlijke bewegingen te vermijden; en
• ruim binnen de grenzen van beweging te blijven (niets forceren, maar binnen de pijngrens blijven).

Medicatie

Pijn kan desgewenst bestreden worden met ontstekingsremmende medicijnen, zoals ibuprofen of naproxen. Daarnaast kunnen injecties met corticosteroïden in het gewrichtskapsel en tabletten met corticosteroïden verlichting van de klachten geven. In zeer ernstige gevallen kan een (tijdelijke) zenuwblokkade uitkomst bieden.

Kijkoperatie

Wanneer pijnbestrijding en (fysio)therapie niet het gewenste effect sorteren en het kapsel beperkt blijft, bestaat de mogelijkheid om het kapsel door middel van een kijkoperatie los te maken waardoor er meer bewegingsruimte ontstaat. Een dergelijke ingreep kan alleen uitgevoerd worden wanneer de aandoening niet meer pijnlijk is en de actieve ontstekingsfase voorbij is (anders zou het kapsel na de operatie direct weer verkorten door de ontsteking).

Prognose

Behandeling met fysiotherapie en ontstekingsremmende medicijnen of injecties met corticosteroïden, geeft vaak herstel waardoor je binnen een tot twee jaar je schouder weer gewoon kunt gebruiken. Zelfs zonder behandeling kan je schouder binnen 2 tot 5 jaar vanzelf herstellen.

Mogelijke complicaties

Soms treden er complicaties op. Deze kunnen bestaan uit aanhoudende stijfheid en pijn, ondanks behandeling. Voorts is ene recidief niet uit te sluiten. Ook kan een frozen shoulder in de andere schouder optreden.

Preventie

Een frozen shoulder die wordt veroorzaakt door letsel dat schouderbeweging bemoeilijkt, kan worden voorkomen als je oefeningen doet om de mobiliteit en flexibiliteit van het schoudergewricht te handhaven of te verbeteren. Fysiotherapie kan hierbij helpen.

Lees verder

• Pijn in schouder, arm en nek: pees & slijmbeursontsteking
• Slijmbeursontsteking schouder (bursitis): injectie & herstel
• Peesontsteking: tendinitis in schouder, pols, knie of dij
• Nekpijn: oorzaken nekpijn, pijn in schouder en nekklachten
• Pijn aan elleboog: symptomen, oorzaak en behandeling